ترکیه و موضوع سامانه دفاع موشکی
ترکیه و موضوع سامانه دفاع موشکی
دوشنبه 11 مهر 1390
مقدمه
پس از یازده سپتامبر احساس تهدید و بحث امنیت، کشورهای قدرتمند جهانی را در جبهه‌ای واحد گرد هم آورد که آمریکا نام آن را اتحاد ضد تروریستی نهاد و با رهبری آن کوشید ساختار نظام بین‌الملل را بر مبنای اهداف و منافع خود شکل دهد.
در این میان هم پوشانی منافع استراتژیک اروپا و آمریکا در منطقه خاورمیانه به علت تهدیدات مشترک نظر آنها را به استفاده مجدد از ترکیه به خاطر سابقه همکاری‌های استراتژیک این کشور در زمان جنگ سرد و به عنوان عضو موثر ناتو جلب نمود. ترکیه که به عنوان دیوار دفاعی در مقابل تهاجم احتمالی شوروی سابق در جنگ سرد انواع پایگاه‌های نظامی و اطلاعاتی آشکار و پنهان را در اختیار آمریکا قرارداده بود این بار هم به عنوان بهترین گزینه دفاعی در مقابل انواع حملات موشکی احتمالی از طرف ایران، در نشست سران ناتو در لیسبون پرتغال مطرح وانتخاب گردید.
سامانه دفاع موشکی ناتو
سامانه رهگیر و هشدار سریع ایکس باند که با استقرار آن در دیاربکر استان کردی شرق ترکیه و در فاصله پانصد کیلومتری مرزهای غربی ایران موافقت شده یک سیستم فوق دقیق جنگ الکترونیکی در نبردهای غیر‌برخوردی است که براساس یک ساختار مشترک امنیتی تعریف شده است. این سامانه که مجموعه‌ای از رادار‌ها را در برمی‌گیرد قادر است کوچک‌ترین اشیاء نظیر یک توپ بیس‌بال در فضا را در فاصله 4600 کیلومتری در حد بسیار بالایی شناسایی، تجزیه و تحلیل، طبقه بندی، رده‌بندی و نمودارنگاری نماید ودر ادامه با تبدیل اطلاعات به تصاویر و نمودارهای دیجیتالی و اعلام و هشدار سریع به سیستم کنترل آتش، در بازه زمانی بین پنج تا ده ثانیه اول پرتاب، انجام واکنش پدافندی را برای مقابله و انهدام موشک مهاجم میسر سازد.
چالش‌ها
ترکیه اما شرایط ویژه‌ای را برای این کار و در راستای اخذ امتیازات خاص از هم پیمانان خود و همچنین گریز از تبعات سیاسی و امنیتی آن در مقابل کشورهای هدف مطرح کرد تا به اصطلاح با انتخاب تاکتیک فرار به جلو رویگردانی خود از راهبردهای مطرح شده در سیاست خارجی خود نظیر حل مشکلات با همسایگان را به نوعی توجیه نماید.
ترک‌ها هرچند بازی با این کارت خطرناک را برای کسب منافع ملی خود پذیرفته‌اند ولی طبق اظهار نظرکارشناسان سیاسی با چالش‌های جدی در داخل و خارج روبرو خواهند شد که در صورت عدم مدیریت صحیح، غلبه بر این چالش‌ها برای ترکیه سخت خواهد بود. یکی از این چالش‌ها عمل به شروط تعیین شده از طرف ترکیه برای ناتو نظیر مشارکت مستقیم در فرماندهی سامانه راداری و عدم معرفی همسایگان این کشور به عنوان هدف اصلی و همچنین استقرار سایت‌های مشابه در کشورهای عضو ناتو و از همه مهمتر عدم بهره‌برداری اسراییل از اطلاعات حاصله است که از همین ابتدا مشخص است که آمریکا تمایلی به رعایت مفاد درخواستی ترک‌ها ندارد. به‌نحوی‌که طبق پروتکل‌های امنیتی ناتو اطلاعات این سامانه راداری می‌بایست به پایگاه نظامی آمریکا در آلمان منتقل گردد و بدین منظور یک افسر ارشد ترکیه هم در این پایگاه مستقر خواهد گردید.
لذا از همین ابتدا می‌توان حدس زد که ترکیه در کشور ثالث به چه میزان می‌تواند از درز اطلاعات به طرف ثالث نظیر اسرییل جلوگیری به عمل آورد. از آنجا که کارشناسان امنیتی غربی ادعا می‌کنند اساس این سامانه محافظت از رژیم اسراییل در مقابل حملات موشکی ایران است و آمریکا و ناتو می‌خواهند از بروز این واقعه جلوگیری نمایند بنابراین تحقق شروط دیگر ترکیه هم چندان ممکن نیست. به هرحال به نظر می‌رسد ترکیه علی‌رغم وانمود نمودن به استقلال عمل در سیاست خارجی، در واقع تابع سیاست‌های منطقه‌ای امریکا در ابعاد مختلف سیاسی و امنیتی است و اگر این حرف را قبول کنیم که اقتصاد سیاست را تعیین می‌کند بخش اساسی موفقیت ترک‌ها همراهی و هماهنگی با نظم نوین جهانی و در قالب آن همراهی با قدرت‌های جهانی است.
واکنش روسیه به این طرح ترکیبی از خوف و رجا است. اگر آن را نپذیرد مجبور است وارد یک رقابت جدید تسلیحاتی پر هزینه شده و تلویحا" کشور خود را به عنوان هدف این سیستم بپذیرد. لذا روسیه اعلام نمود که با پیشنهاد ناتو مبنی بر مشارکت در این سامانه تنها در صورت انطباق با برخی اصول راهبردی‌اش نظیر تعریف اهداف مشترک و تناسب پروژه با میزان تهدیدات احتمالی و هماهنگی و اجماع نظر در مورد محل استقرار موافقت می‌کند و مهمتر از همه اینکه آمریکا می‌بایست تضمین‌های حقوقی معتبر مبنی بر عدم به‌کارگیری این سیستم علیه هر یک از اعضای ائتلاف به روسیه بدهد.
ارزیابی و نتیجه‌گیری
1. به نظر می‌رسد سیستم مذکور بیش از کارآیی فنی و تکنیکی طرحی برای مهندسی جدید منطقه خاورمیانه و به نوعی عملیات روانی برای کنترل تحرکات سیاسی و بلوک بندی‌های منطقه‌ای در این مقطع حساس است. البته استقرار این سیستم نتایجی از قبیل ارتقاء سطح فعالیت‌های اطلاعاتی بوسیله شنودهای الکترونیکی و رصد فعالیت‌های ماهواره‌ای و القاء تسلط مطلق نظامی برای کشورهای غیر همراه با نظام بین‌الملل و همچنین جمع‌آوری اطلاعات راهبردی فضایی و موشکی از رقبای استراتژیک نظیر روسیه و چین را نیز در برخواهد داشت.
2. مطرح است که در سال 2008 رایزنی‌هایی بین مسئولان صهیونیستی و مقامات پنتاگون برای استقرار سامانه راداری در اسراییل با هدف محافظت از این رژیم در مقابل موشک‌های بالستیک خصوصا" شهاب 3 ایرانی صورت پذیرفت ولی بنا به دلایل فنی نظیر فاصله از کشور مهاجم و عدم پوشش کامل سایر اهداف مورد نظر و حساسیت‌های احتمالی کشورهای عربی مسکوت باقی ماند. ولی سیستم راداری مستقر در ترکیه با توانایی اتصال به شبکه ماهواره‌ای پشتیبانی دفاعی ایالات متحده موجب توسعه و بهره‌برداری از یک سیستم چندلایه برای سپر دفاع موشکی وحفاظت از رژیم صهیونیستی خواهد شد.
3. همکاری استراتژیک ترکیه با ناتو در قالب طرح مذکور ظرفیت‌های جدید دفاعی مشترک و توان نظامی بالایی را برای این کشور بوجود می‌آورد که به نوعی برهم زننده توازن قوا و معادلات موجود سیاسی و حسن روابط و همکاری‌های منطقه‌ای است. در این رابطه کشورمان می‌تواند از طریق دیپلماسی عمومی و استفاده از نفوذ خود در افکار عمومی ترکیه شرایط جدیدی را ایجاد و نقش موثری را برای تحت تاثیر گذاشتن این جریان برای خود تعریف نماید. همچنین پیش‌بینی عقد معاهدات حقوقی و تنظیم قراردادهای امنیتی جدید با ترکیه نسبت به کنترل تبعات این جریان و تضمین منافع ملی می‌تواند مفید باشد.
نظر شما