ماهنامه امنیت بینالملل - شماره 21
ویژهنامه انتخابات 2020 آمریکا (1)
آمریکا و چین؛ جنگ سرد جدید در سایه انتخابات 2020 ریاستجمهوری آمریکا/ خلیل شیرغلامی
انتخابات 2020: چرخش یا تداوم در سیاست خارجی آمریکا/ جلیل بیات
چشمانداز سیاست خارجی بایدن (بایدن چگونه به سیاست خارجی میاندیشد؟)/ جک پل
ارزیابی نگاه اروپایی نسبت به انتخابات 2020 ریاست جمهوری آمریکا/ عابد اکبری
ارزیابی نگاه روسی به انتخابات 2020 ریاست جمهوری آمریکا/ رقیه کرامتی نیا
انتخابات 2020 ریاست جمهوری آمریکا و سناریوهای محتمل بازارهای بینالمللی نفت/ عبداله رضوی
آمریکا و چین؛ جنگ سرد جدید در سایه انتخابات 2020 ریاستجمهوری آمریکا/ خلیل شیرغلامی
ـ شواهد مختلف نشان میدهد که نخبگان سیاسی آمریکا صرفنظر از گرایش حزبی خود، در ضرورت اتخاذ سیاستی سختگیرانه در قبال چین همداستاناند و نقطه عطف آن را میتوان به سخنرانی مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا، در کتابخانه نیکسون با عنوان «چین کمونیست و آینده دنیای آزاد» اشاره کرد که مستقیماً حزب حاکم کمونیست را هدف قرارداد و بابیانی ایدئولوژیک، آن را بهعنوان یک نظام اهریمنی ترسیم نمود.
ـ به نظر میرسد آمریکاییها پس از سالها تردید در خصوص نحوه تعامل با چین، به این نتیجه رسیدهاند که باید به قطبیسازی ایدئولوژیک روی بیاورند تا برای دوگانه جهان آزاد و جهان توتالیتر به رهبری چین، ظرفیتسازی روانی و سیاسی صورت گیرد و فضا برمبنای شکاف هویتی و ایدئولوژیک، قطبی شود که در زمینهٔ آمریکا برخلاف شیوه دولت ترامپ، به متحدان خود برای عملیاتی کردن این استراتژی نیاز دارد.
ـ در نگاه نخبگان حاکم چین به انتخابات ریاستجمهوری آمریکا و نتیجه آن، دو دیدگاه قابلاحصاست:
- کسانی که بر اهمیت دستاوردها و منافع ژئوپلیتیکی تأکید میکنند. این نگاه ناظر بر ضرورت رسیدن چین به جایگاهی متناظر با وضعیت اقتصادی خود در سطح بینالمللی و معادلات ژئوپلیتیک جهانی و منطقهای است و منافع اقتصادی را نیز در درون این معادله میبیند. طبق این دیدگاه رئیسجمهوری در آمریکا برای چین مطلوبیت دارد که قادر به ایجاد اجماع در میان متحدان علیه چین نباشد و با تمرکز بر موضوعات فرعی چون جنگ تجاری، مانع مهمی را در مسیر تبدیلشدن چین به یک هژمون جهانی ایجاد نکند.
- کسانی که نگران همکاریهای تجاری هستند و بر ضرورت اولویت دادن به تثبیت توسعه اقتصادی و دوری گزیدن از ورود به مناقشات ژئوپلیتیک تأکیددارند. طرفداران این نگاه، کسی را مطلوب میدانند که معتقد به چهارچوبهای تجاری بینالمللی ازجمله سازمان تجارت جهانی باشد و بتوان در چهارچوب گفتمان حاکم بر این ساز کارهای چندجانبه با او مذاکره کرد.
ـ بررسیها در میان مقامات و نخبگان چینی نشان از میل عمومی غالب آنها به انتخاب مجدد ترامپ دارد و دلیل اصلی این گرایش آن است که چین منافعی استراتژیک در فرسایش ائتلاف جهان لیبرال دارد و این منافع که تحت رهبری ترامپ و بیاعتنایی او به متحدان آمریکایی بهخوبی در حال تأمین است.
ـ از منظر مناسبات آمریکا و چین، نتیجه انتخابات آمریکا روی چند موضوع اثر دارد: 1. رهبری سازمان تجارت جهانی؛ 2. آینده توافق تجاری چین و آمریکا؛ 3. برنامه دولت آمریکا در برگرداندن تولید به داخل؛ و 4. نحوه مدیریت روابط آمریکا با چین و اصطلاحاً مهار قدرت چین.
انتخابات 2020: چرخش یا تداوم در سیاست خارجی آمریکا/ جلیل بیات
ـ تصمیمات سیاست خارجی آمریکا در چهار سال گذشته نشان میدهد که نقش انگارههای ذهنی ترامپ که ناشی از افزایش منافع (عمدتاً مادی) آمریکاست بسیار پررنگتر از سایر عوامل بوده است. بنابراین میتوان انتظار داشت در صورت پیروزی ترامپ در دور دوم انتخابات آمریکا، وی با شدت بیشتری سیاستهای کنونیاش را پیش خواهد برد و در این شرایط، اقتصاد و پول همچنان هسته مرکزی سیاست خارجی او خواهد بود.
ـ در صورت پیروزی مجدد ترامپ، بهاحتمالزیاد شاهد پیگیری سیاستهای او در هر یک از حوزههای ذیل خواهیم بود که شامل: 1) چین: در این حوزه شاهد افزایش تنش میان آمریکا و چین خواهیم بود و هدف غایی ترامپ از هرگونه فشار به چین، واداشتن این کشور به دادن امتیازات اقتصادی بیشتر به آمریکا خواهد بود.2) روسیه: به نظر میرسد که روابط فعلی دو کشور در صورت پیروزی مجدد ترامپ نیز تداوم داشته باشد و شاهد تحولی خاص در این رابطه نباشیم. 3) غرب آسیا: هسته اصلی سیاست ترامپ در این منطقه نیز کسب درآمد است، لذا میتوان احتمال داد که در صورت پیروزی مجدد در انتخابات همچنان به عقد قراردادهای تسلیحاتی با کشورهای حاشیه خلیجفارس ادامه دهد و روند برقراری رابطه میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی را که اکنون با توافق امارات ـ رژیم صهیونیستی آغازشده است پی بگیرد.4) اروپا: در این حوزه همچنان با پیگیری سیاستهای یکجانبه گرایانه ترامپ که منتج از شعار«اول آمریکاست» روبهرو هستیم.
ـ در صورت پیروزی بایدن، شاهد چرخش سیاست خارجی آمریکا از یکجانبهگرایی کنونی به چندجانبه گرایی خواهیم بود. در این شرایط، بایدن تلاش خواهد کرد چهره بینالمللی آمریکا را که در دوره ترامپ آسیب بسیاری دیده است بهویژه در حوزههای زیر اصلاح کند :1) حوزه چین: بایدن در صورت رسیدن به ریاستجمهوری، سیاست نگاه به شرق اوباما را باقوت بیشتری در پیش خواهد گرفت و در این راستا برخلاف ترامپ، با تمرکز بر وابستگی اقتصادی چین به آمریکا به جنگ تجاری با چین نخواهد پرداخت.2) روسیه: به نظر نمیرسد سطح رابطه دو کشور در دوره ریاستجمهوری بایدن پیشرفت چندانی داشته باشد، اگرچه این روابط به سمت تنش نیز نخواهد رفت.3) غرب آسیا: حزب دموکرات اعلام کرده است که در صورت پیروزی بایدن، آمریکا رویکرد خود را در قبال غرب آسیا، از دخالت نظامی بهسوی دیپلماسی عملگرایانه باهدف رسیدن به منطقهای آزاد و مبتنیبر صلح و ثبات تغییر خواهد داد که ازجمله موارد مهم آن بازگشت به توافق هستهای با ایران است.4- اروپا: مهمترین تغییر در سیاست خارجی آمریکا در دوران بایدن در نوع رابطه این کشور با متحدان اروپاییاش رخ خواهد داد که شامل پیگیری چندجانبه گرایی در سیاست خارجی، گسترش تجارت جهانی و ترویج ارزشهای حاکم بر لیبرال دموکراسی است.
چشمانداز سیاست خارجی بایدن (بایدن چگونه به سیاست خارجی میاندیشد؟)/ جک پل
ـ سیاست خارجی بایدن بخش نسبتاً قابلتوجهی از افکار و رویکردهای دولت اوباما را در برمیگیرد، و بر این نظریه كه ایالاتمتحده بایستی بر رویکرد و رفتار یک کشور در عرصه بینالمللی و در رابطه با همسایگان نزدیک خود تمرکز کند، معطوف است.
ـ طیف فکری افراد مهمی که در ساختار تیم سیاست خارجی بایدن حضور دارند بر این مبناست که ایالاتمتحده باید در سیاست خارجی خود بر حقوق بشر و دموکراسی تأکید کند؛ اما مداخله نظامی برای تحقق دموکراسی در کشورهای دیگر را در دستورکار قرار ندهد، همچنین این گروه حامی سرسخت روابط قوی بین ایالاتمتحده و هریک از کشورهای اروپایی است.
ـ ابعاد سیاست خارجی بایدن با توجه به توصیههای مشاورانش در حوزههای مختلف ازجمله اروپا، شرق آسیا و روسیه شامل این موارد است : 1) احیاء روابط ایالاتمتحده با قدرتهای بزرگ اروپایی باهدف گسترش انواع همکاری با آلمان و سپس فرانسه؛ 2) تصمیمگیری درمورد جایگاه بریتانیا در سیاست خارجی ایالاتمتحده پس از برگزیت؛ 3) تدوین رویکردها درخصوص روسیه و سایر مشکلات شرق اوکراین و کریمه؛ 4) تقویت توان نظامی ناتو و افزایش بودجههای دفاعی اعضای آن؛ 5. طرح ابعاد سیاست آمریکا و اروپا در رابطه با چین. هدف اصلی، بازسازی کلیه خسارات ایجادشده توسط دولت ترامپ در سیاست آمریکا درقبال اروپا است.
ـ بایدن طرفدار قدرتمند توافق هستهای با جمهوری اسلامی ایران است و امضای آن را موفقیت بزرگی برای دیپلماسی و اثبات این امر میداند و اعلام کرده است که به توافق هستهای بازخواهد گشت.
ـ سیاست خارجی کلی بایدن معکوس کردن اکثر تصمیمگیریهای بحثبرانگیز ترامپ در سیاست خارجی خواهد بود؛ از قبیل: تغییرات آبوهوایی، سازمان ملل تا رویکردهای آن درمورد اروپا و ایران. درعینحال، بایدن با بحران اقتصادی ناشی از بیماری کرونا و کسری بودجه روبهرو خواهد بود و این بدهی و کسری وضعیت دلار آمریکا، سبب محدودیت توانایی ایالاتمتحده در حفظ نیروهای نظامی خود و اقدامات آن درصحنه بینالمللی خواهد شد.
ارزیابی نگاه اروپایی نسبت به انتخابات 2020 ریاست جمهوری آمریکا/ عابد اکبری
ـ برخلاف انتخابات پیشین آمریکا که اروپا رویارویی دموکراتها و جمهوریخواهان را با انگیزه و علاقه بسیاری پیگیری میکرد، در این انتخابات بهرغم فرصت کوتاه باقیمانده، کارشناسان اروپایی بهجای ارائه تحلیل، منتظر اعلام نتیجه قطعی هستند. یکی از دلایل مهم این دلسردی، این ذهنیت در اروپاست که جایگزین ترامپ فرق چندانی با او نخواهد داشت.
ـ سیاستهای خارجی آمریکا: ازنظر سیاست خارجی، ترامپ در وضعیت بغرنجی است که نتیجه یکجانبهگرایی او بهویژه درتقابلبا اروپا است. همپیمانان سنتی آمریکا، نهفقط به ترامپ بهعنوان رهبر کشور نگاه نمیکنند، بلکه حتی به او اعتماد هم ندارند. پس از بحران کرونا، انتظار اروپا از آمریکا، بهدست گرفتن رهبری جهانی بود که متأسفانه این همپیمان اصلیِ اروپا، با رویکردی یکجانبه، مانع تحقق رایزنیهای دیپلماتیک برای کاهش اثرات بحران کرونا شد و پیوسته درحال دامن زدن به شکافهایی است که چین از آنها بهرهبرداری میکند. کارنامه ریاستجمهوری ترامپ سرشار از شکستهای مختلفی درمورد کره شمالی، غرب آسیا، روابط با چین و روسیه است. از نظر رهبران اروپا، ترامپ با خروج یکجانبه از توافق هستهای با ایران و خروج از توافقات نظارت تسلیحاتی با روسیه، صدمه جبرانناپذیری به امنیت اتحادیه اروپا وارد کرده است. بهنظر میرسد درصورت انتخاب دوباره ترامپ، اکثر رهبران اروپایی تمایلی به دیدار و برقراری روابط دوجانبه با او نخواهند داشت.
ـ رویکرد درقبال ایران موجب شده است سیاست خارجی به یکی از بحثهای داغ انتخابات آمریکا تبدیل شود. درنتیجه، دموکراتهای آمریکایی مجبور شدهاند جایگزین شفافی برای سیاست «اول آمریکای» ترامپ ارائه دهند که باتوجهبه آن، اروپا امیدوار است رفتار آمریکا در غرب آسیا تعدیل شود. از نظر اروپا، سیاست خارجی ترامپ درمقابل ایران بینتیجه است و دموکراتها باید سیاستهای متفاوتی ارائه دهند. دموکراتها درصورت پیروزی باید بتوانند تنش با ایران را ازنظر راهبردی، دیپلماتیک و نظامی مدیریت کنند و بهویژه با موضع گرفتن درمورد آینده پرونده هستهای ایران، راهحلی برای رفع بحران در روابط دو کشور بیابند. مسلم است تنها راه کاهش تنش ازخلال حذف تحریمها است و احتمالاً دموکراتها درصدد اعلام برنامه رفع تنش با ایران هستند که این موارد هم در آن لحاظ خواهند شد.
ارزیابی نگاه روسی به انتخابات 2020 ریاست جمهوری آمریکا/ رقیه کرامتی نیا
ـ روابط روسیه و آمریکا همواره ماهیت پاندولی داشته است و دو کشور تقریباً از دهه پنجاه، مسیری را دنبال کردهاند که در آن، تنش و تنشزدایی پیدرپی جایگزین یکدیگر شدهاند. بنابراین آنگونه که پیداست، وابستگی حزبی کسی که در کاخ سفید روی کار میآید تأثیر چندانی بر مناسبات فیمابین مسکو و واشینگتن نداشته است بااینوجود درحالحاضر، مسکو مواضع مبهم و محتاطانهای درقبال انتخابات 2020 آمریکا اتخاذ کرده است.
ـ مواضع مبهم و محتاطانه کرملین را در قالب 7 متغیر قابلبررسی است که عبارتاند از: 1) وخامت روابط مسکو ـ واشنگتن در دوره نخست ترامپ؛ که در این دوره،نهتنها از حجم فشارها و تحریمهایی که در دوره اوبامای علیه روسیه وضعشده بود کاسته نشد، بلکه شدت آنها نیز افزایش یافت؛ 2) قاطعیت کاخ سفید و شخص ترامپ در تشدید تقابل با کرملین؛ 3) عامل چین؛ سه کشور (آمریکا، چین و روسیه) درحالحاضر، بیشترین تأثیر را در توازنهای ژئوپلیتیکی و نظامی جهان دارند. بااینحال، اقتصاد و فناوری، تحت سلطه ایالاتمتحده و چین است؛ درنتیجه، برای آمریکا، چین رقیب اصلی و دشمن بالقوه بهشمار میآید واین وضعیت برای روسیه، هم خطر و هم فرصت ایجاد میکند؛ فرصت از این بابت که در چنین شرایطی، احتمال تغییر طبیعی تمرکز اصلی واشینگتن به چین و کاهش بیشتر توجه روسیه بهعنوان یک تهدید وجود دارد؛ 4) اجماع ضد روسی عمیق در نظام حکومتی آمریکا؛ 5) بحران سیاسی-اجتماعی داخلی آمریکا؛ 6) افول هژمونی ایالاتمتحده آمریکا؛ 7) دورنمای نامطلوب روابط آینده روابط مسکو ـ واشینگتن با پیروزی هریک از نامزدها؛ از یکسو با پیروزی ترامپ، بیشک روسهراسی عمیق موجود در آمریکا تشدید خواهد شد و روسیه مثل گذشته، نقش عروسک شرور ترامپ و متعاقب آن، نقش دشمن قسمخورده دموکراتهای آمریکایی، رسانهها و بخش عمدهای از حاکمیت سیاسی آمریکا محسوب خواهد شد و ازسویدیگر، پیروزی جو بایدن نیز مطلوب نخواهد بود چراکه وی دیدگاههای روسستیزانهای دارد و مواضع ضدروسی وی صرفاً به فضای مبارزات انتخاباتی محدود نمیشود.
ـ رهبران کرملین با توجه به طرح دخالت روسیه در انتخابات 2016 آمریکا و عواقب این موضوع بر روابط دو کشور مواضع تاکنون درخصوص انتخابات آتی آمریکا محتاطانهای را اتخاذ کردهاند. درواقع، آنها نقطه قوت خاصی را برای روسیه درصورت پیروزی هریک از نامزدهای ایالاتمتحده نمیبینند و به نظر آنها، نتایج انتخابات آتی آمریکا تأثیر چشمگیری بر روابط مسکو ـ واشینگتن نخواهد داشت.
انتخابات 2020 ریاست جمهوری آمریکا و سناریوهای محتمل بازارهای بینالمللی نفت/ عبداله رضوی
ـ مهمترین برنامه ترامپ در حوزه انرژی در صورت انتخاب مجدد شامل تکمیل فرایند مقرراتزدایی، گسترش تولید داخلی و تسلط بر صادرات سوختهای فسیلی، گسترش مجوز زیرساختها از طریق محدود کردن نگرانیهای اقلیمی و کاهش محدودیتهای زیستمحیطی و بیتوجهی به حداقل استانداردهای زیستمحیطی فدرال است. بهطورکلی مهمترین مؤلفههایی که کاندیداهای حزب توسعه جمهوریخواه نظیر ترامپ در حوزه انرژی دنبال میکنند عبارتاند از:1) استقلال انرژي؛ 2) توليد نفت و گاز در مناطق قطبي و فلات قاره؛ 3) مخالفت با سياستهاي اجباري كنترل انتشار كربن؛ 4) ارائه مشوقهاي مالياتي براي توليد انرژي. درنقطه مقابل، دموکراتها در حوزه انرژی معتقد به اعمال سیاستهای محیطزیستی و مالی خود از طریق بازار سرمایه هستند.
ـ درصورت روی کارآمدن مجدد جمهوریخواهان، تمام محدودیتهای قانونی ازجمله محدودیتهای زیستمحیطی در راستای کاهش بیشتر هزینه تولید و رشد عرضه نفت برداشته خواهد شد و سیاستهای تقویت تولید نفت تا رسیدن سطح تولید به میزان هفده تا هیجده میلیون بشکه در روز در رأس برنامه قرار خواهد گرفت.
ـ سیاست جمهوریخواهان مطابق اعلام برنامه خودشان درخصوص اوپک، مقابله با این سازمان است؛ زیرا آنها، اوپک را بهعنوان یک کارتل و مانعی در برابر ایجاد فضای رقابتی بازار نفت میپندارند و این سازمان را عاملی درجهت دخالت و دستکاری در بازار میدانند؛ بنابراین، در برنامه خود تعهد نمودند که فعالیت اوپک را کاملاً محدود نمایند . دموکراتها نیز بهتدریج سعی در کنترل تولید نفت اوپک و کاهش وابستگی خود به کشورهای عضو آن دارند.
ـ درصورت انتخاب مجدد ترامپ و برگشت سطح تقاضای جهانی نفت به میزان قبلی خود که عمدتاً بهدلیل کرونا کاهش پیداکرده بود، روند تولید نفت و گاز ایالاتمتحده آمریکا مسیر روبهرشد خود را ادامه خواهد داد و صادرات نفت آمریکا باهدف تصاحب سهم بیشتر بازار آسیا بهویژه ایران و ونزوئلا و حتی عراق از طریق تشدید تحریمها و ایجاد تنشهای سیاسی در غرب آسیا در دستورکار قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر درصورت پیروزی نامزد دموکرات در انتخابات آمریکا، او با وضع قوانین زیستمحیطی، تولید نفت شیل را کاهش خواهد داد و با کاهش تولید نفت، مازاد عرضه کاهش و سطح قیمت نسبت به شرایط کنونی تعدیل خواهد شد همچنین با وضع قوانین حمایتی، تولید انرژیهای پاک را افزایش خواهد داد بهعلاوه، نامزد دموکرات مذاکره با هدف احیاء توافق هستهای ایران (برنامه جامع اقدام مشترک) و برنامه تقویت روابط تجاری و معاملات جامع دوجانبه با اروپا، ژاپن و چین را در اولویت قرار میدهد که این امر درصورت تحقق به برگشت نفت خام ایران به بازار کمک شایانی خواهد کرد.
نظر شما