تاثیر پروژه ناو هواپیمابر ترکیه برقدرت نظامی


ترکیه مدتی است پروژه ای را تحت عنوان تی سی جی آنادالو اجرایی کرده است. هدف از این پروژه طراحی و به کارگیری اولین ناو هواپیمابر ترکیه است. این پروژه در سال 2016 آغاز شده و انتظار میرود که این ناوهواپیمابر در سال 2020 به نیروی دریایی ترکیه تحویل داده شود. این ناو هواپیمابر حدود 26هزار تن وزن، 232 متر طول و 32 متر ارتفاع و تا 17 هزار کیلومتر توانایی عملیاتی دارد. نکته قابل توجه در خصوص این ناو طراحی آن برمبنای ناو خوان کارلوس اسپانیا است. این ناو در سال 2010 وارد خدمت نیروی دریایی اسپانیا شد و تاکنون نیز چهار نمونه در کشورهای مختلف از روی این کشتی ساخته شده است.

چرا ترکیه پروژه آنادولو رو آغاز کرد؟

ترکیه از سال 2011 و شروع ناآرامی های کشورهای عربی حوزه سیاست خارجی خود را تغییر داده است. در این مقطع از تاریخ ترکیه تمرکز خود را  برروی اجرای قدرت و گسترش نفوذ خود در غرب آسیا و شمال افریقا قرار داده است. اقدامی که با حمایت از مرسی در ترکیه آغاز شد، در سوریه با حمایت از گروههای تروریستی علیه دولت قانونی سوریه ادامه پیدا کرد و لیبی در شکل حمایت از دولت تریپولی در جریان است.
ترکیه در جریان چرخش خود به سمت غرب آسیا و شمال افریقا یک نکته بسیار مهم را درک کرد. برخلاف سیاست این کشور در اروپا که عمدتا پیشبرد آن به عهده ابزارهای دیپلماتیک بود، در غرب آسیا و شمال افریقا ترکیه با چالش اجرای قدرت نظامی خود در خارج از مرزهای ترکیه رو به رو شد. امری که ابتدا ترکیه را وادار به پرورش گروههای نیابتی کرد تا با بهره گیری از آنها با هزینه ای مطلوب رقابت خود در غرب آسیا را اجرایی کند. اما با ورود به لیبی ترکیه به روشنی با مشکل چگونگی کاربست قدرت خود مواجه شد. برخلاف سوریه، در لیبی ترکیه نمیتواند به راحتی از ظرفیت نیروی هوایی خود بهره ببرد.
پایگاهها موجود در لیبی به دلیل مشکلات امنیتی و آسیب پذیری بالا قابلیت ترکیه در اجرای قدرت هوایی را کاهش داده اند. از این رو برای ترکیه طراحی و تولید ناو هواپیمابری که بتواند ظرفیت اجرای قدرت در شمال افریقا و مناطق دورتر از مرزهای ترکیه را فراهم کند امری ضروری است.
این پروژه اگرچه برای کاربری هواپیماهای اف 35 امریکایی به کار گرفته شده بود. اما با توجه به اجرایی نشدن وعده امریکا در تحویل هواپیمای اف 35 به ترکیه، به نظر میرسد ترکیه به دنبال به کارگیری هواپیماهای بی سرنشین و هلیکوپتر از طریق این ناو است.

آنادالو و یونان
آنادالو در کنار این که میتواند ظرفیت عملیاتی ترکیه را در غرب آسیا و شمال افریقا افزایش دهد از این ظرفیت نیز برخوردار است که تهدیدی جدی را متوجه یونان کند. ترکیه و یونان دهه ها است که درگیر بحران مرتبط با وضعیت قبرس و همچنین رقابت در حوزه تصاحب انرژی در مدیترانه هستند.     
آنادالو میتواند با افزایش ظرفیت ترکیه در عملیاتهای برد بلند هوایی، امکان شناسایی و اجرای عملیات ترکیه علیه نیروی دریایی یونان را افزایش دهد. با توجه به افزایش روابط ترکیه و روسیه در بخش نظامی، روسیه از این مسئله استقبال خواهد کرد که بتواند ترکیه را به تهدیدی دردسرساز یا یک متحد ناسازگار برای ناتو تبدیل کند. 

آنادالو ابزاری برای تاثیر گذاری براروپا
ترکیه به دنبال این است تا با معرفی و به کارگیری پروژه آنادالو بتواند خود را در ردیف یک قدرت دریایی مدرن معرفی کند. امری که در مناسبات ترکیه با اتحادیه اروپا بسیار تاثیر گذار است. ترکیه با توجه به برخورداری از مرز دریایی گسترده و همجواری با مدیترانه نیازمند این است تا خود را به عنوان یک قدرت دریایی در این حوزه معرفی کند. این امر میتواند در بسیاری از معادلات ترکیه و اروپا از جمله حوزه انرژی، امنیت و مسئله مهاجرین تاثیر گذار باشد. ترکیه خود را در طول دهه های گذشته در تمام حوزه ها تابعی از اتحادیه اروپا معرفی کرده بود و خود را نیز تحت فشار اتحادیه اروپا احساس میکرد. پروژه آنادالو میتواند ترکیه را در موضعی از نمایش قدرت در برابر اتحادیه اروپا قرار دهد.

آنادالو نمادی از تلاش ترکیه برای خروج از بن بست ژئوپلتیک

ترکیه از نظر ژئوپلتیکی با واحدهایی محاصره شده است که اجازه گسترش قدرت را به ترکیه نمی دهند. ترکیه از سمت شمال با واحدهای اروپایی محاصره شده است. واحدهایی که تحت قالب اتحادیه اروپا ترکیه را در سیاست گذاری و اجرای قدرت برای دهه ها تابع خود کرده بودند. در جنوب ترکیه با کشورهای عراق و سوریه هم مرز است. بازیگرانی که تا پیش از شکل گیری ناآرامی سوریه و سرایت و رشد داعش در منطقه اجازه گسترش نفوذ به ترکیه نمیدادند. در مدیترانه و دریای سیاه نیز ترکیه روسیه و بازیگران اروپایی را همواره به عنوان یک رقیب احساس کرده است. آنادالو تلاشی نمادین برای ارسال این پیام است که ترکیه به دنبال کشف راههای جدیدی است تا از طریق آن بتوان قدرت خود را در منطقه گسترش دهد.

آنادالو همچنان آسیب پذیر اما کارآمد در سیاست
آنادالو گرچه میتواند ظرفیت و توانایی عملیاتی ترکیه را در برابر دولت های شکست خورده مانند لیبی و گروههای شبه نظامی افزایش دهد. اما همچنان از آسیب پذیری جدی در برابر نیروی دریایی متخاصم برخوردار است. ظرفیت نیروی دریایی ترکیه امکان اسکورت مناسب را در اختیار این ناوشکن قرار نمیدهد. همچنین این ناوشکن در زمان عملیات در آبهای باز در برابر حملات هوایی به شدت آسیب پذیر است. امری که در زمان عبور از تنگه ها و با توجه به ضعف اسکورت این ناو به آسیب پذیری در برابر حملات ساحل به دریا نیز تبدیل میشود. با این وجود آنادالو همچنان میتواند نیروی دریایی ترکیه را با امتیاز اجرای قدرت هوایی در آب های باز و مناطق دور از مرزهای ترکیه حمایت کند. امری که در صورت افزایش سرمایه گذاری ترکیه در بخش دریایی و تکمیل ناوگان دریایی این کشور، از این قابلیت برخوردار است که به یک عامل تاثیر گذار در معادلات مدیترانه تبدیل شود.
از سوی دیگر عمده تاثیر گذاری آنادالو بیش از آنکه در عرصه نظامی باشد، میتواند در عرصه سیاست احساس شود. آنادالو نماد بلند پروازی ترکیه است و این بلند پروزای میتواند برای بسیاری از متحدین و رقبای ترکیه نگران کننده باشد. این امر میتواند موجب شود که آنها برای تعدیل بلند پروازی ترکیه، به این کشور امتیاز بدهند تا بتوانند رفتار ترکیه را تعدیل یا کنترل کنند.