مسلمانان روسیه



چاپ نخست: آذر ماه ۱۳۹۱

شابک:۷ ـ ۱۸۴ ـ ۵۲۶ ـ ۹۶۴ ـ ۹۷۸

قیمت: ۱۰۵۰۰ تومان
 
مسلمانان روسیه

مؤلف: دکتر سیده مطهره حسینی
انتشارات موسسه ابرار معاصر تهران، کتاب تخصصی
کد بازیابی در کتابخانه دیجیتالی دید: 0F52BF6
 
با توجه به حضور جمعیت زیادی از مسلمانان در کشور روسیه، بررسی وضعیت آنان به‌عنوان بزرگ‌ترین اقلیت قومی و دینی فدراسیون روسیه، از اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. همچنین، در فضای سیاست بین‌الملل امروز، این مسئله مورد توجه ویژه قرار دارد و روند مطالعات اقوام مسلمان روسیه در مؤسسه‌های پژوهشی و دانشگاه‌های معتبر، هر روز بیش از دیروز در حال قوت گرفتن است. با توجه به نزدیکی جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران و روسیه، نزدیکی فرهنگی ایران بزرگ و اقوام مسلمان روسیه، و پیوندهای راهبردی دو کشور، بررسی اوضاع مسلمانان روسیه از اولویت‌های سیاست‌گذاری ایران به شمار می‌آید. کتاب حاضر حاصل پژوهشی است که در قالب رساله دکتری نویسنده در دانشگاه تهران انجام شده است و رویکردی فرهنگی ـ سیاسی دارد. این پژوهش پس از بررسی بیشتر مطالعات انجام‌شده درباره مسلمانان روسیه که نزدیک به 13 درصد جمعیت این فدراسیون را تشکیل می‌دهند، بر روی هویت سیاسی به‌عنوان نقطه محوریِ فرهنگِ سیاسی مسلمانان روسیه تمرکز کرده است. هویت سیاسی از چند رویکرد می‌تواند کانون بحث درباره مسلمانان روسیه به شمار آید. از نظر داخلی، همه مردم فدراسیون روسیه اعم از مسیحی، ارتدوکس، مسلمان، یهودی، بودایی، و... درگیر بحران هویت عمومی که حاصل فروپاشی شوروی و نظام کمونیستی در دهه 1990 میلادی هستند می‌باشند. چنان که امروز، بحث رفتن به راه غرب یا استحصال راهی ویژه روسیه و روس‌ها، از مهم‌ترین مباحث دولت و مردم است. روسیه درگیر بحران‌های تودرتو و ژرف فرهنگی است که عموماً با بحران هویت و هویت‌یابی درآمیخته‌اند. هویت سیاسی از آن رو مهم است که در فضای دولت‌محور و فدرال روسیه، نهادهای دولتی هستند که به ساخت‌های فرهنگی و فرایندهای هویت‌سازی و هویت‌یابی شکل و جهت می‌دهند. مسلمانان روسیه از آنجا که هویت بومی خود را در میراث قومی‌ و دینی ـ فرهنگی خود جست‌وجو می‌کنند، به هویت اسلامی به‌عنوان منبع تغذیه هویت‌های اجتماعی ـ فرهنگی می‌نگرند. هویت سیاسی، روند شکل‌گیری و شکل‌یابی این جریان‌های هویتی است. از این رو، در این کتاب پس از بررسی نظریه‌های هویت و استخراج نظریه هویت سیاسی (فصل دوم)، مسلمانان روسیه در دو بخش روسیه داخلی (مسلمانان بومی روسیه شامل تاتارها و باشقیرها) و مرزهای جنوبی روسیه (اقوام مسلمان غیربومی که روس‌تبار نیستند) مطالعه شده‌اند و ویژگی‌های هویتی، شاخص‌های هویت سیاسی و مصادیق هویتمندی آنان در فصل‌های سوم و چهارم مورد بررسی قرار گرفته است. سپس در فصل پنجم کتاب، ضمن تطبیق نظریه هویت سیاسی با مصادیق و شاخص‌های مطالعه موردی انجام‌شده در فصل‌های سوم و چهارم، مقایسه دو دسته مسلمانان روسیه داخلی و جنوبی (روس‌تباران و غیرروس‌تباران) مورد اهتمام قرار گرفته است. با توجه به برجستگی موضوع کتاب، مطالعه زمینه‌های تدوین راهبردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ‌ایران در حوزه روسیه، از اهداف اصلی کتاب بوده است. امید است با بررسی هویت سیاسی به‌عنوان یکی از مقوله‌های فرهنگ سیاسی، این زمینه فراهم آمده باشد.