انتخابات شهرداری‌های ترکیه: فرصت‌ها و پیامدها
انتخابات شهرداری‌های ترکیه: فرصت‌ها و پیامدها
چهارشنبه 27 فروردین 1393
انتخابات خبرساز شهرداری‌ها به‌دنبال تحولات اخیر در ترکیه از روز یکشنبه 30 مارس آغاز شد. در این انتخابات مجموعاً 52 میلیون و 969 هزار و 831 نفر واجد شرایط بودند که مسئولان محلی شهرها و روستاهای مختلف ترکیه را به‌مدت پنج سال جهت ادارة امور شهرها و روستاها انتخاب کردند. در این انتخابات، روستائیان برای انتخاب کدخدا، اعضای شورای روستا، و اعضای مجالس استانی در روستاها؛ شهرنشینان برای انتخاب اعضای شورای شهر، شهردار، و اعضای شوراهای محلی؛ و مردم کلان‌شهرهایی مانند: آنکارا، بورسا، و استانبول علاوه‌بر انتخاب شهردار، برای تعیین شهرداران ناحیه‌های مختلف، اعضای شورای کلان‌شهر، اعضای شوراهای محلی، امین محله‌ها، و اعضای شورای ناحیه‌ها رأی دادند.
در این انتخابات که به انتخابات محلی موسوم است، 26 حزب سیاسی شرکت کردند و رأی‌دهندگان طبق قوانین ترکیه آراء خود را به یکی از احزاب یا نامزدهای مستقل دادند. بنابراین، حزب عدالت و توسعه نزدیک به پنجاه درصد آرا را به‌دست آورد و پس از آن، احزاب «جمهوری‌خواه خلق»، «حرکت ملی»، و «صلح و دموکراسی» در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند.
اردوغان که بار دیگر فاتح بلامنازع انتخابات شده بود، در مقابل مقر حزب خود اذعان داشت: «مردم ترکیه امروز تمام نقشه‌های دشمنان را نقش بر آب کردند». نتیجه‌ای که از این انتخابات می‌توان گرفت این است که اردوغان زمینه را برای شرکت خود در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه آینده فراهم کرده است.
در‌این‌راستا، حزب حاکم عدالت و توسعه همچنان کنترل آنکارا، استانبول و بورسا، سه شهر استراتژیک ترکیه را به‌دنبال پیروزی در این انتخابات در دست خواهد داشت. نگارنده بر این باور است که انتخابات شهرداری‌ها به اردوغان فرصت بی‌نظیری داد که بی‌آنکه آسیب چندانی به نخست‌وزیر و حزب وی وارد شود، رسوایی‌های اخیر را پشت‌سر بگذارد و بار دیگر نشان دهد که در مدیریت بحران در ابعاد نظام‌مند داخلی و خارجی تبحر فوق‌العاده‌ای دارد. همچنین، درپی این انتخابات در دیگر شهرهای مهم ترکیه در ازمیر و اسکی‌شهیر کاندیداهای حزب جمهوری‌خواه خلق، در مرسین کاندیدای حزب حرکت ملی و در دیار بکر (منطقه کرد‌نشین ترکیه) کاندیدای حزب صلح و دموکراسی به مقام شهردار انتخاب شدند.
این نتایج نشان می‌دهند که محبوبیت اردوغان کاهش نیافته است. به‌نظر می‌رسد همانطور که نویسنده در مطالب قبلی خود نیز بارها بر استفاده از شکاف‌های حاصل از بحران ازسوی حزب عدالت و توسعه تأکید می‌کرد، بار دیگر آنها برخلاف تمامی نظر‌سنجی‌ها موفق عمل کردند. اردوغان که در رسوایی فساد فرو رفته بود و با اتهاماتی ازسوی «گولن» دوست قبلی و دشمن فعلی خود رو‌به‌رو بود، توانست حتی نزدیک به ده درصد بیشتر از آراء دورة قبلی انتخابات شهرداری‌ها را به‌دست آورد. بنابراین، انتخابات شهرداری‌ها در ترکیه نوعی رفراندوم محبوبیت برای رجب طیب اردوغان بود که پس از جنجال‌های سیاسی و مالی توانست بار دیگر خود را تثبیت نماید. درواقع، این انتخابات آیندة سیاسی حزب عدالت و توسعه را روشن خواهد کرد.
درواقع باید گفت رقابت اصلی میان دو حزب مهم عدالت و توسعه و حزب جمهوری‌خواه خلق برای شهرداری استانبول صورت گرفت. حزب جمهوری‌خواه خلق که مخالف دولت اردوغان است قصد داشت با پیروزی در انتخابات شهرداری‌ها سمت شهرداری شهر استانبول را از قدیر توپباش که عضو حزب عدالت و توسعه است پس بگیرد. در‌این‌راستا، مصطفی ساری گل، کاندیدای مخالف سیاست‌های اردوغان و شهردار سابق استانبول در سخنرانی خود، اعضای حزب عدالت و توسعه را بی‌کفایت قلمداد کرد.
اما رجب طیب اردوغان که در پاسخ دادن به منتقدان سابقه‌ای طولانی دارد، در تجمعی در شهر استانبول گفت: «همة آنها خائنند؛ چشم ندارند ببینند ترکیه از زمان به‌قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه از کجا به کجا رسیده است. با رأیی که شما به صندوق‌ها انداختید، این خیانتکاران را رسوا کردید. قدرت ما در پای صندوق‌های رأی است که از هر انتخاباتی بیشتر و بیشتر می‌شود. مردم ترکیه پای صندوق‌های رأی رفتند و به دشمنان درس فراموش‌نشدنی دادند. احزاب و منتقدان ما دشمن ما نیستند، بلکه با ما اختلاف‌نظر دارند؛ اما برخی هستند که به خون ما تشنه‌اند که شما با رأی خود به آنها سیلی عثمانی زدید». به‌نظر می‌رسد منظور اردوغان در اینجا گولن است.
گفتنی است انتخابات شورا و شهرداری در ترکیه هر پنج سال برگزار می‌شود و کاندیدای پیروز پنج سال می‌تواند در حوزة قانونگذاری و اجرایی شهر فعالیت کند. انتخابات دورة قبل شهرداری‌ها و شورا در ترکیه، در مارس 2009 برگزار شد. به‌دنبال اعتراض‌های داخلی در ترکیه، رجب طیب اردوغان، رئیس حزب عدالت و توسعه طرحی را برای انتخابات زودهنگام شوراها و شهرداری‌ها ارائه داده بود که درواقع، انتخابات شش ماه زودتر از زمان مقرر یعنی در اکتبر 2013 برگزار شود. البته این کار بیشتر جنبة سیاسی داشت که با مخالفت دو حزب اصلی دیگر ترکیه یعنی حزب جمهوری‌خواه خلق و حزب حرکت ملی مورد قبول واقع نشد؛ اما آنچه انتخابات شهرداری‌ها را این دوره درمقایسه با ادوار دیگر حساسیت‌بر‌انگیز‌تر ساخته، اتفاقاتی ازقبیل: تظاهرات میدان تاکسیم، دستگیری برخی از وزرای دولت حاکم عدالت و توسعه و برکناری برخی از آنها ازسوی اردوغان و نیز اقدامات غیرقانونی بانک هالک، شک و شبهه‌های اطراف اردوغان، اختلاس و رشوه و برخی اقدامات دیگر بود که همة نگاه‌ها را به این انتخابات معطوف کرده بود؛ زیرا نتیجة این انتخابات ازطرفی میزان محبوبیت اردوغان را مشخص می‌کرد و ازطرف‌دیگر، آینده و چشم‌انداز حزب حاکم را تشریح می‌نمود؛ به‌همین‌علت، برگزاری این انتخابات برای مردم حساسیت زیادی را ایجاد کرد و مردم اخبار مربوط به آن را با جدیت بیشتری پیگیری می‌کردند. یکی از راه‌های پیگیری آنها برنامه‌های ارائه‌شده درمورد توسعة اقتصادی و گردشگری شهرهایشان بود که حزب عدالت و توسعه دراین‌خصوص، منظم‌تر و دقیق‌تر از احزاب دیگر عمل نمود؛ برای مثال، برنامة کاندیداهای این حزب، از جزئی‌ترین مسائل تا موضوعات کلان را شامل می‌شد. در برنامه‌های آنها مواردی درخصوص بناهای شهر، زیبا‌سازی خیابان‌ها و بناهای عمومی همچون: مدارس، ایجاد بناهای جدید برای کاربری مشخص، احداث راه‌های جدید و یا افزایش عرض معابر، جذب گردشگر، افزایش امکانات عمومی خاص، درختکاری، دفع زباله‌ها، ادارة فروشگاه‌ها و آب شرب دیده می‌شود. حزب عدالت و توسعه این برنامه‌ها را با توجه به معیارهای جمعیتی، ترافیکی، گردشگری، تاریخی و غیره اولویت‌بندی کرده بود. درواقع، این برنامه‌ها با توجه به ویژگی‌های شهرها چهارچوب‌بندی شده بودند، به این صورت که اولویت شهرهایی مانند: استانبول، آنکارا، بورسا، و آنتالیا متفاوت بود؛ برای مثال، برنامه‌های حزب عدالت و توسعه برای شهرداری آنتالیا با برنامه‌هایش برای شهرداری دیار بکر، به‌سبب جمعیت، گردشگری و بافت آن فرق می‌کرد.
اما سؤال اینجاست که این انتخابات چه پیامدها و فرصت‌هایی برای حزب حاکم عدالت و توسعه و به‌طور خاص اردوغان دارد.
حوادث 17 و 25 دسامبر در ترکیه که حزب حاکم از آن به‌عنوان کودتا یاد می‌کرد و تغییراتی که به‌دنبال این حوادث در ترکیه رخ داد، باعث شد بار دیگر بحث انتخابات در این کشور به موضوعی جنجال‌برانگیز تبدیل شود. دراینمیان، احزاب و اپوزیسیون‌های مخالف به‌جای ارائة برنامه‌ای منسجم و جذب آرا ازطریق طرح‌های مشخص بیشتر کوشیدند تا از موقعیتی که حزب عدالت و توسعه در آن قرار داشت بهره‌برداری کنند.
در کلِ مدت قانونی تبلیغات که تا ساعت 17 روز 29 مارس ادامه داشت و طبق بستة جدید دموکراسی‌سازی ترکیه که تبلیغات به زبان‌های مختلف را ممکن می‌کرد، این کشور با شور انتخاباتی زیادی درگیر بود. آنچه تماشای این شور را غم‌انگیز می‌کرد، نحوة سخنرانی احزاب مختلف در گردهمایی‌های انتخاباتی و خطاب به ملت بود؛ زیرا احزاب مختلف پیش از اینکه برنامه‌ها و طرح‌های برنامه‌ریزی‌شده‌شان را ارائه کنند، به‌صورت سازمانی به ترور شخصیت هم‌کیشان خود در احزاب دیگر همت گماشته بودند.
ازطرفی، اردوغان اعلام کرد این پیروزی برای حزب عدالت و توسعه رأی به ترکیه‌ای دموکرات‌تر و ثروتمندتر و بزرگتر است. نخست‌وزیر با اظهار تأسف راجع به حادثة سخنرانی احمد داوود اوغلو و اقدامات تخریبی حزب جمهوری‌خواه خلق انتقاداتی را وارد نمود. ازجمله نکته‌هایی که در سخنرانی وی به چشم می‌خورد، تأکید بر تحلیل و ارزیابی نتایج انتخابات بود. اردوغان تأکید کرد که باید فهمید چرا حزب عدالت و توسعه با 46، 48 و نه 60 درصد در انتخابات پیروز می‌شود. نخست‌وزیر ترکیه به دیگر احزاب نیز توصیه نمود نتایج انتخابات را تحلیل کنند. بعد دیگر این انتخابات کشمکشی بود که میان اردوغان و فتح‌الله گولن در جریان بود. اردوغان این پیروزی را به معنای باخت فتح‌الله گولن و اقدامات وی برای لکه‌دار کردن و به زیرکشیدن خود و حزب حاکم عدالت و توسعه می‌داند. دراینمیان، مردم روستای فتح‌الله گولن به حزب حرکت ملی رأی دادند؛ اما دراینمیان، نتایج انتخابات در ایرزروم که محل اصلی آرای گروه جماعت ان‌بی‌سی‌پی وابسته به عبدالله گولن است، با پیروزی نامزد حزب اردوغان پایان یافته است. ازسویی، فتح‌الله گولن نیز تاکنون از اظهارنظر دربارة انتخابات ترکیه خودداری کرده است؛ ولی پاسخ وی در توییتر به کسانی که وی را عضو سازمان‌های خودفروخته و ویروس ترکیه قلمداد کرده بودند، نشانه‌ای از خشم وی بود. اردوغان پیش از انتخابات اعلام کرده بود در‌صورتی‌که حزب وی پیروز این انتخابات نشود، از صحنة سیاست کنار خواهد کشید.
بنابراین، نویسنده بر این نظر است که اردوغان در انتخابات پیروز شد و موفقیت خود را برای انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری تثبیت کرد. اختلاف درصد آراء مردمی برای حزب عدالت و توسعه با آراء آنها برای حزب جمهوری‌خواه خلق بسیار زیاد است که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، پر کردن این فاصله در آرا با تبحری که حزب عدالت و توسعه و اردوغان در ابعاد سیستمی و فردی دارند کار بسیار سختی است. بدین‌ترتیب، باید در آینده شاهد باشیم اردوغان برندة انتخابات ریاست‌جمهوری شود، و البته نشستن رئیس حزب عدالت و توسعه بر صندلی آتاتورک برای جمهوری‌خواهان دردناک خواهد بود.
نظر شما