آینده راهبرد ترکیه در ادلب

چندی پیش کاروان نظامی ترکیه وارد مناطق تحت کنترل گروههای تروریستی در شمال غرب سوریه شد. کاروانی که  شامل ده ها دستگاه زرهی، کامیون تانکر سوخت و کامیون‌های مسطح با تانک و حامل زره پوش و خودرو بوده است. ترکیه با ادعای اینکه نظامیان این کشورکه با هدف جلوگیری از درگیری‌ها به ادلب اعزام شده بودند مورد حمله هوایی قرار گرفته اند این کاروان را به ادلب فرستاد. با این حال تنش ها در شمال سوریه از کنترل خارج شده است و با حمله مداوم نیروهای ترکیه به ارتش سوریه و بمباران مواضع آنها، در حال تبدیل شدن به جنگی تمام عیار است.این نوشتار میکوشد آینده حضورترکیه را در سوریه مورد بررسی قرار دهد.  برای شروع ضروری است نگاهی به چرایی حضور ترکیه در سوریه داشته باشیم.

چرایی حضور ترکیه در ادلب

در پی اقدامات اخیر ارتش سوریه در شمال غرب این کشور؛ اردوغان در واکنشی تهدید آمیز ضمن هشدار به روسیه اعلام کرد که از طریق زمینی و هوایی به این حملات پاسخ خواهد داد. مدتی نگذشته که ترکیه با عملی کردن تهدید خود بحران سوریه را از نبرد سوریه با گروه‌های تروریستی به جنگی بین دولتی تبدیل کرد. این تهدید ترکیه به دنبال توافق آتش بسی چندماهه صورت گرفت که در آستانه منعقد شد. توافقی که اکنون از نگاه ترکیه شکست خورده عنوان شده است و پیشروی ارتش سوریه در محور ادلب، از سوی اردوغان به عنوان عامل شکست این توافق معرفی شده است. توافقات بین روسیه و ترکیه هرچه باشد، به هیچ وجه نمی تواند از نظر حقوقی زمینه ای را برای نقض حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه فراهم کند. اقدام ترکیه در اعزام نیرو به خاک سوریه به دلیل عدم هماهنگی با دولت این کشور، اقدامی ناقض حقوق بین الملل و فاقد مشروعیت است. با این حال ترکیه می کوشد تا حضور نظامی خود در خاک سوریه را حفظ کند. افزایش تنشها و تبدیل جنگ داخلی سوریه به جنگی بین دولتی نشانه ای از تصمیم ترکیه برای حفظ مواضع و دستیابی به اهداف خود است. از این رو تلاش میکند  تا از سقوط شهرهای راهبردی ادلب و پیشروی ارتش سوریه به سمت این شهر جلوگیری کند.

از سوی دیگر ترکیه اعزام کاروان نظامی خود به ادلب را اینگونه توجیه می‌کند که موج خشونت فعلی در ادلب باعث افزایش آوارگان به سمت مرز ترکیه می‌شود. زیرا  ادلب هم مرز با استان هاتای ترکیه است که راهی برای خروج آوارگان از سوریه به سمت ترکیه محسوب می‌شود. با اشغال ادلب توسط شورشیان و گروههای تروریستی ساکنان این استان به سمت شهرهای مرزی ترکیه روانه شده اند. ترکیه در حالی نگران هجوم آوارگان سوری است که اقدامات این کشور و حمایت از گروههای تروریستی که با القاعده و داعش نیز همکاری کرده اند، خود اصلی ترین دلیل شکل گیری موج آوارگان بوده است.

در کنار ادعای اردوغان مبنی بر نگرانی نسبت به وضعیت انسانی در ادلب، اصلی ترین هدف ترکیه در سوریه جلوگیری از شکل گیری و فعالیت گروههای مسلح کردی است. ترکیه از ابتدای بحران سوریه سعی کرده است به روش های مختلف از جمله ساکن کردن پناهندگان و همچنین اجرای عملیات نظامی، بافت جمعیتی شمال سوریه را تغییر دهد تا از این طریق اکثریت کردها در شمال سوریه را از بین ببرد. از این رو ادامه عملیات نظامی در شمال سوریه یکی از اولویتهای اصلی ترکیه است که در طرح سناریوهای احتمالی بایستی به آن توجه کرد.

سناریوهای آینده حضور ترکیه در شمال سوریه:

پیش از این یکی از اصلی ترین نگرانی ها در خصوص شمال سوریه این بود که افزایش تنشها موجب برخورد بین محور مقاومت و ترکیه شود. در حال حاضر این سناریو رخ داده است. سناریوهای بعدی متوجه این است که تنش در سوریه کاهش خواهد یافت و یا زمینه را برای مذاکره ای جدید باز خواهد کرد.

همانطور که گفته شد اصلی ترین هدف ترکیه اقدام در بخش های کرد نشین شمال سوریه است. اما با این حال ترکیه نگران این است که پیش روی در شرق فرات با کاهش تمرکز از محور ادلب، موجب افزایش ظرفیت نیروهای سوری برای عملیات در این محور شود و نیروهای ترکیه با از دست دادن زمین اجرای قدرت خود در سوریه در محاصره نیروهای کرد و ارتش سوریه درگیر شوند. از سوی دیگر امریکا نیز تاکنون مجوزی به ترکیه برای عملیات در این مناطق نداده است. از این رو ترکیه به دنبال این است تا با تحت فشار قرار دادن نیروهای سوری و درگیر کردن آنها در مناقشه ای بین دولت موجب استهلاک ارتش سوریه شود. در صورت استهلاک ارتش سوریه، ترکیه می‌تواند شرایط جدیدی را در گفتگوهای چندجانبه به دولت سوریه تحمیل کند.

 

با این وجود ترکیه نمی‌تواند مدت زیادی به عملیات ادامه دهد. متغیرهای داخلی و بین المللی اقتصاد ترکیه را تحت تاثیر منفی قرار داده و ترکیه در سال گذشته رشد اقتصادی کمتر از یک درصد را تجربه کرده است. همچنین بخش عمده ای از عملیات نظامی ترکیه وابسته به توان پهبادی این کشور است که در صورت تقویت توانایی پدافندی سوریه از میزان اثر گذاری آن کاسته خواهد شد. همچنین در صورت اقدام جدی ارتش سوریه و افزایش تلفات ارتش ترکیه، فشارها بر ترکیه در داخل این کشور نیز افزایش خواهد یافت. از این رو ترکیه به دنبال این است تا با فشار بیشتر بر ارتش سوریه در زمان کوتاه، زمینه ای را برای مذاکره مجدد یا فشار به سمت شرق فرات ایجاد کند. با این وجود؛ این احتمال وجود دارد که روابط ترکیه از سوی بازیگران بین المللی و منطقه ای تحت فشار قرار بگیرد. همچنانکه سوریه اجازه گشایش سفارت لیبی از سوی دولت حفتر را صادر کرده است و این اقدام می‌تواند موجب جلب حمایت امارات و عربستان سعودی شود که در حال حاضر در لیبی در مقابل ترکیه قرار دارند. چنین شرایطی در کنار مخالفت و فشار روسیه می‌تواند اقدامات ترکیه را بی اثر ساخته و به عقب نشینی ترکیه دامن بزند.