بولتن حقوق بشر:
رویدادها و تحلیل‌ها (42)
طی دوره تحت پوشش این بولتن، در بخش اظهارات مقامات و کارشناسان سازمان ملل، کریمه بنون، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در حقوق فرهنگی، خواستار اقدام بین‌المللی فوری علیه تخریب میراث فرهنگی در جهان شد. به عقیده وی، اقدامات آسیب‌زا و تخریب عمدی میراث فرهنگی، اقلیت‌ها را متأثر ساخته است. افول آزادی بیان در سراسر دنیا به بهانه مبارزه با تروریسم، محافظت از نظم عمومی، و مراقبت از مردم در برابر جرم از دیگر مواردی است که در این دوره ازسوی دیوید کی، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور آزادی بیان و عقیده مورد انتقاد واقع شد. در تاریخ 10 اکتبر به مناسبت روز جهانی علیه مجازات اعدام نیز گروهی از کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل، خطاب به دولت‌هایی که مجازات اعدام را برای مبارزه با تروریسم اعمال می‌کنند، عنوان داشتند، این اقدام دراین‌رابطه بی‌اثر بوده و در غالب اوقات هم یک عمل غیرقانونی است. آنها ابراز داشتند مواجهه با حملات تروریستی، نباید بهانه‌ای برای ازسرگیری این مجازات ازسوی برخی کشورها باشد. ازسوی‌دیگر، گای رایدر، مدیرکل سازمان بین‌المللی کار نیز برای پایان دادن به برده‌داری مدرن، خواستار تصویب و اجرای پروتکل سازمان ملل متحد در حمایت از ممنوعیت کار اجباری ازسوی تمامی کشورها شد. این پروتکل از تاریخ 9 نوامبر سال جاری لازم‌الاجرا شده و تا به امروز تنها نه کشور نیجریه، نروژ، بریتانیا، موریتانی، مالی، فرانسه، جمهوری چک، پاناما، و آرژانتین آن را تصویب کرده‌اند. در این دوره، صندوق کودکان سازمان ملل متحد نیز اعلام کرد که تصمیم دارد سرمایه‌گذاری بر روی استارت‌آپ‌های حوزه فناوری برای بهبود زندگی کودکان را افزایش دهد. یونیسف این اقدام را بخشی از طرح «صندوق نوآوری» دانست که هدف آن یافتن و حمایت از پروژه‌هایی است که محصولات آنها موجب ارتقاء سطح کیفیت زندگی کودکان محروم در سراسر دنیا می‌گردد.
در بخش رویدادها و تحولات مربوط به معاهدات حقوق بشری، کمیته رفع تبعیض علیه زنان، نتایج بررسی گزارش‌های دوره‌ای هشتم و نهم کانادا در رابطه با اجرای مفاد کنوانسیون فوق را اعلام کرد. انتقاد از نابرابری مداوم جنسیتی در اشتغال، آموزش، حقوق و دستمزد، و مشارکت سیاسی و عمومی، فراگیر بودن خشونت علیه زنان به‌خصوص خشونت‌های مبتنی‌بر جنسیت، ناپدیدی اجباری و قتل زنان و دختران بومی، رفتار نامناسب با زنان در سیستم‌های کیفری، و... ازجمله مواردی بود که کمیته مذکور در رابطه با آنها ابراز نگرانی کرد.
بولتن حاضر در بخش نهادهای غیردولتی نیز گزارش‌های متعددی را منعکس نموده است. در این قسمت گزارش سازمان عفو بین‌الملل درخصوص بی‌اساس دانستن اتهامات رژیم صهیونیستی علیه عیسی عمرو، مدافع حقوق بشر فلسطین نخستین متن را تشکیل می‌دهد. به گفته این نهاد، تشدید اقدامات ارعاب و تهدید توسط مقام‌های صهیونیستی، فضای خطرناکی را برای فعالان در فلسطین اشغالی و دیگر اراضی برای فعالان حقوق بشر ایجاد کرده است. در اقدامی دیگر، عفو بین‌الملل با تلاش برخی دولت‌ها برای محدود کردن افزایش بودجه موردنیاز دادگاه کیفری بین‌المللی، به‌شدت مخالفت کرد و آن را مرتبط با انتشار گزارش جدید دفتر دادستانی درخصوص گشودن پرونده‌ای برای رسیدگی به وضعیت جنایت جنگی آمریکا در افغانستان دانست. عفو بین‌الملل افزود؛ کشورهایی که معتقدند دادگاه کیفری بین‌المللی باید اقدامات خود را در سراسر جهان گسترش دهد، نباید با افزایش بودجه آن مخالفت کنند. عفو بین‌الملل در گزارش دیگری پیرامون آزار و تهدید کادر درمانی در یمن ازسوی شورشیان متحد آمریکا هشدار داد و خاطرنشان کرد؛ نظامیان تحت حمایت ائتلاف به رهبری عربستان، کادر درمانی و بیمارستان‌ها را در یمن تهدید می‌کنند. تداوم نقض حقوق بشر در بحرین نیز اتفاق دیگری بود که در این دوره موجب واکنش عفو بین‌الملل شد. در بیانیه این گروه آمده است، با وجود اصلاحات در بحرین پس از اعتراضات سیاسی سال ۲۰۱۱، هنوز هم شکنجه و سایر روش‌های آزار مخالفان در این کشور ادامه دارد.
اما در بخش تحولات مربوط به حقوق بشر سایر کشورها، همچنان گزارش‌های متنوع و متعددی از نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف مشاهده می‌شود. در این ارتباط، فرانسوا کرپیو، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر پناهندگان، مدیریت سیاست‌های مهاجرتی کلی استرالیا، و تأثیر آنها بر حقوق بشر مهاجران را اسفناک توصیف کرد و از سفر خود برای بررسی این موضوع به استرالیا خبر داد. به گفته وی، بسیاری از مهاجران، پناهجویان و پناهندگان از بیش از سه سال گذشته در مراکز بازداشتی مانوس و نائورو تحت شرایط بسیار دشوار نگهداری می‌شوند. بررسی نشست بروکسل با حضور کشورهای اتحادیه اروپا و دولت افغانستان برای بررسی مسائل حقوق بشری در افغانستان در تاریخ ۵ اکتبر، گزارش دیگری است که در این بولتن به آن پرداخته شده است. چمپا پاتل، مدیر بخش جنوب آسیای عفو بین‌الملل دراین‌رابطه اعلام داشته که متأسفانه تمایل چندانی ازسوی اتحادیه اروپا برای حفاظت از جان شهروندان افغانستان مشاهده نمی‌شود. به گفته وی، از زمان به قدرت رسیدن دولت وحدت ملی، تنها به‌صورت لفظی و سمبلیک از حقوق بشر مردم افغانستان حمایت شده است. درخواست توماس اوجئا کوئینتانا، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد از جامعه بین‌الملل برای اتخاذ یک رویکرد مشترک و اصولی جهت حفاظت از حقوق بشر در کره شمالی، از دیگر تحولات این دوره است. گزارشگر ویژه دراین‌رابطه تأکید کرده، وضعیت معیشت و شأن و منزلت مردم کره شمالی در خطر است.
اعتراض به ممنوعیت سفر مالک عدلی، وکیل سرشناس مدافع حقوق بشر مصری، ازسوی دیده‌بان حقوق بشر و سازمان عفو بین‌الملل گزارش دیگری است که در این بولتن به آن اشاره شده است. در بیانیه این دو نهاد آمده، این ممنوعیت‌ها، بخشی از یک کارزار بزرگ‌تر جهت آزار و اذیت فعالان و سرکوب صداهای منتقد و مخالفان ازسوی دولت مصر است. به گفته آنها، مقامات مصری نمی‌خواهند که فعالان درمورد وضعیت حقوق بشر در مصر به جهان خارج اطلاع دهند. درخواست از مقامات قزاقستان برای محافظت از زندانیان در برابر شکنجه و رفتار ظالمانه، غیرانسانی یا اهانت‌آمیز، و تلاش برای بازپروری آنها، ازسوی کمیته فرعی پیشگیری از شکنجه سازمان ملل متحد، گزارش دیگر بولتن این شماره است.
اما اتفاق مهم دیگری که در این دوره شاهد آن بودیم؛ ناکامی سازمان ملل در توافق بر سر انجام تحقیقات مستقل درباره نقض حقوق بشر در یمن بود. در این ارتباط، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در تاریخ 29 سپتامبر، طبق یک رأی‌گیری با انجام تحقیق درباره جنایات جنگی در یمن مخالفت کرد. این اقدام درحالی صورت پذیرفت که زید راعد الحسین، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، تشکیل «هیئتی بین‌المللی و مستقل» برای آغاز تحقیقات جامع درباره یمن را ضروری دانسته بود.
دیده‌بان حقوق بشر در این دوره نیز نسبت به وضعیت مسلمانان روهینگیا در میانمار و تخریب صدها ساختمان متعلق به آنها هشدار داد. دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد، تصاویر ماهواره‌ای نشان از تخریب و سوزاندن گسترده ساختمان‌های متعلق به اقلیت مسلمان روهینگیا در روستاهای ایالت راخین در غرب میانمار دارد. این نهاد تأکید کرد، این تصاویر نشان می‌دهد که شدت فاجعه بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌شد. براساس تحلیل دیده‌بان حقوق بشر، در این آتش زدن‌های عمدی بیش از 430 ساختمان تنها در سه روستا تخریب شده است. این نهاد همچنین خواستار ازسرگیری ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به تمامی این مناطق شده بود. تأکید بر ضرورت انجام اقدامات فوری به‌منظور دفع خطر گرسنگی توده مردم در شرق حلب، قبل از ورود به فصل زمستان ازسوی ژان اگلند، مشاور ویژه فرستاده مخصوص سازمان ملل در امور سوریه، از دیگر گزارشات بولتن حاضر است. به گفته وی، چنین وضعیتی می‌تواند «یک قاتل واقعی» برای یک‌چهارم از یک میلیون نفری باشد که در این محدوده به دام افتاده‌اند. درهمین‌رابطه، سازمان خواروبار جهانی و برنامه جهانی غذا نیز اعلام کردند، تولید مواد غذایی در سوریه به‌خاطر ناامنی و جنگ و تغییرات آب‌وهوایی، به‌شدت کاهش یافته است. به گفته نهادهای مذکور، این امر می‌تواند عواقب وخیمی پیرامون در دسترس بودن مواد غذایی در کل این کشور درپی داشته باشد. براساس آخرین نظرسنجی‌های اعلام‌شده، حدود 4/9 میلیون نفر در سراسر سوریه نیاز به کمک فوری دارند.
هشدار به مقامات مصری درمورد محدودیت‌های فراروی جامعه مدنی در این کشور ازسوی ماینا کیایی، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور آزادی تجمعات مسالمت‌آمیز، نیز در این دوره قابل توجه است. به گفته وی، اموال پنج فعال حقوق بشر و سه سازمان مردم‌نهاد، توسط دیوان کیفری مصر در 17 سپتامبر 2016 توقیف شده است. گزارشگر ویژه تأکید کرد، از شواهد پیداست دولت مصر برای خاموش کردن صدای جامعه مدنی به‌طور نظام‌مند دست به این کار زده است.
نقض حقوق معترضان ساخت خط لوله نفتی در داکوتای شمالی نیز خشم زیادی را ازسوی جامعه بین‌المللی درپی داشت. درهمین‌ارتباط، ماینا کیایی، گزارشگر ویژه سازمان ملل اعلام کرد، ایالات متحده، علیه معترضان در داکوتای شمالی که درحال تلاش برای متوقف کردن پروژه خط لوله نفتی هستند ـ که به گفته آنها منبع آبی‌شان را تحت تأثیر قرار خواهد داد و زمین‌های مقدس آنها را تخریب خواهد کرد ـ بیش از حد متوسل به زور می‌شود. ازسوی‌دیگر، ادامه موج خشونت‌ها علیه اقلیت مسلمان روهینگیا در میانمار در این دوره موجب گردید تا نهادهای بین‌المللی نسبت به اقدامات بی‌رحمانه مقامات میانمار و بنگلادش علیه این گروه اقلیت هشدار دهند. به گفته عفو بین‌الملل، هزاران نفر از مسلمانان روهینگیا برای فرار از اقدامات وحشیانه گروه‌های تبهکار و افراطی به سوی مرزهای بنگلادش عزیمت کرده‌اند، این درحالی است که مقامات این کشور تاکنون در برابر درخواست‌های بین‌المللی برای باز کردن مرزهای خود، مقاومت نموده‌اند.
آخرین گزارش این بخش به نگرانی‌های موجود درخصوص برخورد ترامپ و کابینه وی با موضوع حقوق بشر اختصاص دارد. به‌نظر می‌رسد، با انتخاب دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا و همراهی یک تیم امنیت ملی تندرو با وی، مقامات سازمان ملل در نیویورک و ژنو به‌دنبال تدوین یک استراتژی برای رویارویی با این رهبر آمریکایی هستند که در برنامه انتخاباتی خود مسلمانان را شرور و اهریمن و پناهندگان مکزیکی و سوری و مهاجران را به‌عنوان مجرمان بالقوه و تروریست خوانده بود. حامیان حقوق بشر براین‌باورند که افزایش موج ملی‌گرایی و پوپولیسم در اروپا و ایالات متحده نشان‌دهنده تهدید بالقوه‌ای برای موجودیت جنبش حقوق بشر است.
بولتن حاضر در خاتمه و در بخش تحولات حقوق بشری جمهوری اسلامی ایران نیز به بررسی قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی درخصوص وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است؛ قطعنامه‌ای که مجمع عمومی سازمان ملل آن را در تاریخ 15 نوامبر (25 آبان) با ۸۵ رأی موافق، ۳۵ رأی مخالف و ۶۳ رأی ممتنع به تصویب رساند. افزایش صدور و اجرای احکام اعدام، موضوع شکنجه یا سایر رفتارها و مجازات‌های بی‌رحمانه، غیرانسانی یا اهانت‌آمیز، توقف ناپدیدی‌های اجباری و استفاده گسترده و نظام‌مند از بازداشت خودسرانه، رسیدگی به شرایط بد زندان‌ها و لغو محرومیت از دسترسی به درمان پزشکی کافی ازسوی زندانیان، پایان دادن به تداوم بازداشت خانگی چهره‌های برجسته، پایان دادن به محدودیت‌های گسترده و جدی فراروی آزادی بیان، عقیده، تجمع و تشکل مسالمت‌آمیز و... ازجمله موارد واهی و مورد ادعای این قطعنامه است که در رابطه با آنها خواستار رسیدگی فوری مقامات ایران شده‌اند.
نظر شما