واکاوی اظهارات تهاجمی شاهزاده محمد سلمان


حسین آجورلو

واکاوی اظهارات تهاجمی شاهزاده محمد سلمان

دکتر

دوشنبه 1 خرداد 1396
 
 


شاهزاده محمد سلمان در اظهارنظری تهاجمی اعلام کرد که هیچ نقطه تفاهمی بین عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد که بتوان درباره آن به گفت‌وگو بپردازیم؛ زیرا این کشور درصدد اشغال قبله مسلمین است و عربستان سعودی منتظر نمی‌ماند که مجدداً ازسوی جمهوری اسلامی ایران گزیده شود و در مقابل جنگ را به‌سوی ایران می‌کشاند.

حال سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که هدف عربستان سعودی از اعلام سیاست گسترش جنگ به‌سوی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ به‌نظر می‌رسد، ازیک‌سو عربستان سعودی از ایران به‌دلیل عدم موفقیت در سوریه و یمن بیش‌ازپیش احساس تهدید کرده است و این کشور به‌دنبال ایجاد گفتمان تهاجمی و تحمیل هزینه‌های امنیتی به ایران برای کاهش تهدیدات پیرامونی خویش است و ازسوی دیگر مطرح کردن این موضوع مصرف داخلی نیز دارد؛ زیرا شاهزاده محمد بن‌سلمان این سخنان را در مصاحبه با یک شبکه عربی انجام داده و در آن ادبیات پوپولیستی همچون اشغال حرمین، پررنگ کردن تهدید شیعه و حالت تهاجمی گرفتن در مقابل ایران، به‌دنبال نشان دادن قدرت خود به هیئت حاکمه و مردم عربستان سعودی است.

رقابت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در سال‌های اخیر وارد فاز پرتنش شده است. تعارضات منطقه‌ای در موضوعاتی همچون سوریه، لبنان، یمن و عراق زمینه‌ساز ارتقای روابط رقابت‌آمیز به رقابت خصمانه شده است. به‌نظر می‌رسد عربستان سعودی با توجه به ناکامی در سوریه و همچنین گسترش نفوذ محور مقاومت در جنوب این کشور یعنی یمن، برای نفوذ منطقه‌ای و حتی بقای خود احساس تهدید جدی کرده که بنابه نظر استفان والت در تبیین «موازنه تهدید» کشورها وقتی‌که نسبت به یک قدرت در نظام بین‌الملل احساس تهدید جدی ‌کنند، اقدام به موازنه ازطریق ائتلاف و اتحاد و بیشینه‌سازی قدرت می‌کنند که عربستان سعودی نیز به دنبال تقویت ائتلاف‌ها و ائتلاف‌سازی‌های و همچنین با ایجاد گفتمان تهاجمی بیشینه‌سازی قدرت خود می‌باشد و با این‌گونه اظهارنظرها در تلاش است که با اقدامات پیشگیرانه و افزایش تهدیدات هزینه‌های امنیتی ایران را بالا برده تا به تواند به توازن قدرت با این کشور بپردازد.

ازسوی‌دیگر بعد از مرگ ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی و جانشینی ملک سلمان، زمینه برای به‌ قدرت رسیدن نسل دوم خاندان عبدالعزیز، فراهم شد. ملک سلمان با برکناری مقرن بن عبدالعزیز و جایگزین کردن محمد بن نایف، در تلاش است فرزند پرنفوذش شاهزاده محمد بن سلمان را به‌عنوان جانشین ولیعهد به قدرت برساند و اکنون شاهزاده محمد بن سلمان، در عمل اکثر قدرت را در اختیار دارد، به‌همین‌منظور برای مشروعیت‌زایی برای خود در داخل و خارج اقدامات گسترده‌ای همچون ماجراجویی در یمن و طرح بلندپروازانه چشم‌انداز 2030 را آغاز کرده است که تاکنون دستاورد خاصی را نداشته است، به‌همین‌منظور با بیان چنین سخنانی به‌نوعی ‌دنبال نشان دادن قدرتش است و به‌نوعی این پیام را برای داخل عربستان سعودی ارسال می‌کند که قدرت اتخاذ و اجرایی کردن چنین تصمیماتی را دارد.

در جمع‌بندی مطالب باید گفت شاهزاده محمد بن سلمان، یکی از ضد ایرانی‌ترین افراد خاندان آل سعود است که تاکنون در این خاندان به قدرت رسیده، ‌طوری ‌که جمهوری اسلامی ایران را اصلی‌ترین دشمن خود تعریف کرده است و برای کاهش قدرت آن از هیچ اقدامی دریغ نمی‌کند، این امر را ما در سیاست‌های ضد ایرانی بی‌سابقه عربستان سعودی شاهد هستیم. به‌نظر می‌رسد این راهبرد هدفی دوسویه دارد که یکی از آنها کاهش نفوذ جمهوری اسلامی ایران و دیگری پررنگ‌‌کردن دشمن خارجی برای تقویت جایگاه داخلی است.