شش گام ضروری در نگارش یک یادداشت راهبردی

این متن برداشتی آزاد و همراه با تغییراتی اندک از متن پیشنهادی گراهام آلیسون پژوهشگر حوزه مطالعات راهبردی و سیاست خارجی در آمریکا برای نگارش یادداشت راهبردی است که پیش از این در سایت مرکز بلفر دانشگاه هاروارد منتشر شده است. در دوره دوم برگزاری جشنواره تحلیلگر برتر(رهنامه‌نویسی) موسسه ابرار معاصر تهران این متن راهنمای نگارش مشارکت‌کنندگان در جشنواره خواهد بود. بدیهی‌ست این راهنما می‌تواند با اندک تغییراتی از سوی نویسندگان مبنای نوشتار دو هزار کلمه‌ای ارسالی به ایمیل اعلام شده جشنواره باشد. در نظر گرفتن ساختار نوشتاری معین و متناسب با ماهیت یادداشت راهبردی، معیار بسیار مهم ارزیابی یادداشت‌های دریافتی از سوی دبیرخانه جشنواره در موسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران است.

- نگارش یک خلاصه از اصل مساله: در گام اول خلاصه‌ای چند جمله‌ای از چالش یا مساله‌ای که تصمیم‌گیر و سیاستگذار در محور انتخابی شما با آن روبرو است، مطرح ‌شود.

- تحلیل: در گام دوم به شکل کوتاه بنویسد که ماهیت چالش پیش‌رو چگونه است؟ تجزیه و تحلیل پویایی چالش پیش‌رو با توجه ویژه به پیشران‌ها، پسران‌ها و روندها بایستی در نظر گرفته شود. بعد از درک پویایی‌ها، شناسایی عوامل موثر بر روندهایی که ممکن است سیاستگذار به دلیل مشغله آن را فهم نکرده یا مدنظر قرار نداده باشد، اما از نظر شما به عنوان متغیری مهم در منافع کشور باید در نظر گرفته شود، مطرح شود.

-ارتباط با منافع ملی:در گام سوم استدلال کنید که چرا باید به این چالش ذکر شده توسط شما اهمیت داده شود؟ چه اهداف و منافع خاصی از کشور با این موضوع گره خورده است؟ چرا از دیدگاه منافع ملی و حیاتی کشور، این موضوع مهم است؟ با اتکا به چارچوب خاص، منافع ملی که تحت تاثیر چالش‌های خاص قرار دارد شناسایی شود. گاهی اوقات برای نظم بخشی به هویت منافع بهتر است از چارچوب تهدید/ فرصت استفاده شود. به خاطر داشته باشید منظور از منافع حیاتی، منافعی هستند که به شدت برای محافظت و بقای کشور ضروری هستند.

-گزینه‌های راهبردی: در گام چهارم این مساله را مدنظر قرار دهید که چه مسیرهای جایگزین راهبردی برای مقابله با چالش‌ها و پیشبرد اهداف ملی کشور وجود دارد؟ حداقل سه راهبرد مشخص و مجزا را برای پیشبرد منافع ملی تعیین شده در حوزه مدنظر شناسایی کنید. هر گزینه باید یک معرفی مختصر داشته باشد که ماهیت آن را روشن کند. هر گزینه باید واقع‌بینانه و قابل اجرا باشد و در قوی‌ترین شکل آن ارائه شود. نوشتن سه گزینه کامل و منطقی در این بخش ضروری است.

-توصیه برای تصمیم‌گیر و سیاستگذار: در گام پنجم یک خلاصه مختصر از گزینه یا گزینه‌هایی که توصیه کرده‌اید و دلیل اینکه چرا آن را توصیه می‌کنید، نوشته شود.

- نحوه اجرا و عملیاتی کردن توصیه انتخاب شده: در گام ششم طرح مختصری از مراحل اولیه که سیاستگذار برای پیاده‌سازی گزینه توصیه شده توسط شما باید پیگیری کند، ارائه دهید. به عنوان مثال، مشورت با متحدان، درگیر کردن و یا مشارکت دیگر ارکان سیاستگذار، قانونگذار یا تصمیم‌گیر در کشور و .....