ضرورت گفت وگوی بین نخبگانی و تسهیل شرایط تنش زدایی در خاورمیانه

بخشی از سیاست‌ها و نگاه‌های رسمی دولت‌ها و حتی ملت‌ها نسبت به یکدیگر توسط نخبگان ساخته می‌شود. نخبگان با کنش‌گری ملی وبین‌المللی خود تلاش می‌کنند بر سیاست‌های عمومی و گاه خاص کشورها در عرصه داخلی و خارجی تاثیر بگذارند. مناسبات سیاسی، اقتصادی، علمی، فرهنگی، ورزشی و غیره از جمله این مناسبات است. سیاست هایی که بنا به دلایل مختلف گاهی به شکل کامل از سوی دولت‌ها پیگیری نمی‌شود یا صرفا درز قالب روابط رسمی به پیش برده می شود اما نخبگان می توانند آن را در سطحی غیر رسمی و در قالب نهادی و فردی پیش ببرند.

در این میان توجه جدی به استفاده از ظرفیت افراد موثر مانند دیپلمات‌های برجسته بازنشسته، اساتید دانشگاه ها و پژوهشکده ها، پژوهشگران اندیشکده‌ها برای برقرار ارتباط با همتایان و نخبگان موثر سایر کشورها می‌تواند مدنظر باشد. این اقدامات در شرایط عادی به پیشبرد سیاست های رسمی و غیررسمی کشور کمک می کند و در شرایط غیرعادی روابط، زمینه کاستن از سوء برداشت های شکل گرفته از سوی دو طرف را فراهم خواهد کرد. 

با این حال و با توجه به الزامات برخاسته از ضرورت ناشی واقعیت های منطقه خاورمیانه، فضا دادن و حمایت از گفت وگوی بین نخبگانی یا برگزاری سلسله نشست های ماهانه و سالانه از سوی اندیشکده ها و پژوهشکده‌های دانشگاهی و دولتی کشورهای منطقه خاورمیانه بسیار راهگشا و مثمرثمر خواهد بود. در این تجویز، اعتماد به نخبگان فعال در دانشگاه ها، اندیشکده های مرتبط با وزرات امور خارجه و سایر اندیشکده‌های کشور در عرصه روابط بین‌الملل و سیاست خارجی از مهمترین الزامات بهره‌گیری از این ظرفیت است.

از سوی دیگر، با توجه به تعاملات منطقه‌ای یک دهه اخیر، همزمانی بهره‌گیری از دیپملاسی عمومی و اندیشکده‌ای به‌مثابه ابزار تنش‌زدایی و حرکت به سوی ایجاد بسترها و شرایط لازم برای همکاری‌های بلندمدت با کشورهای عربی منطقه یک گام اساسی است. نخبگان علمی و عملی پیشین و فعلی مشغول در حوزه سیاست خارجی این کشورها که در حوزه رسانه و اندیشکده‌ها و دانشگاه ها مشغول به کنشگری هستند، می‌توانند در شرایط فعلی آغاز کننده ابتکار گفت وگومحور حتی به شکل برگزاری نشست های مجازی باشند. بدون شک پیگیری سیاست فوق منجر به ایجاد ثبات، تقویت روحیه همکاری و مشارکت جمعی در سطح منطقه می‌شود.

بهره‌گیری از دیپلماسی رسمی، عمومی و حتی مجازی برای ارتقای مناسبات در حوزه مناسبات منطقه به خصوص کشورهای عربی منطقه خاورمیانه و زیرسیستم خلیج فارس برای کاستن از سوء برداشت‌های شکل گرفته می‌تواند به پیوست تحرکات گفت وگو محور آغاز شده میان ایران و عربستان و دیگر گفت وگوهای جاری در منطقه کمک کند. در این مسیر، و بعد از ایجاد شرایط سلامت عمومی ناشی از واکسیناسیون می‌توان به این ابتکارات شکل جدی‌تر داد و با تسهیل شرایط دیپلماتیک و ابتکارات منطقه‌ای در قالب مجمع گفت وگوهای نخبگان اسلامی و فروم‌های نخبگان عملی و علمی منطقه خاورمیانه، آغازی جدی برای بازگشت به وضعیت عادی روابط سیاسی متصور بود.