جاسوسی سایبری و حقوق بین‌الملل

ظهور فضای سایبری به افزایش چشمگیر جاسوسی سیاسی و اقتصادی تحت حمایت دولت منجر شده است. این کتاب، تهدیدآمیز بودن این رویه‌ها را برای حفظ صلح و امنیت بین‌الملل و تأثیر حقوق بین‌الملل بر قانونی جلوه دادن این رفتار مورد ارزیابی قرار می‌دهد. دیدگاه سنتی محققان حقوق بین‌الملل این است که در نبودِ حقوق بین‌الملل مستقیم و خاص درخصوص موضوع جاسوسی، جاسوسی سایبری از یک فعالیت بیش‌ازحد حقوقی و محصور‌شده به‌واسطۀ حقوق بین‌الملل تشکیل می‌شود. در مقالۀ حاضر، با به‌چالش کشیدن این فرضیه، بر وجود اصول کلی حقوق بین‌الملل و نیز رژیم‌های حقوق بین‌الملل تخصصی که غیرمستقیم جاسوسی سایبری را قانونی جلوه می‌دهند تأکید می‌شود و از منظر اصول کلی حقوق بین‌الملل، نحوۀ به‌کارگیری قواعد حاکمیت سرزمینی، عدم مداخله و عدم استفاده از زور درمورد جاسوسی سایبری مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ همچنین به رژیم‌های تخصصی و نقش حقوق سیاسی و کنسولی، حقوق بشر بین‌الملل و حقوق سازمان تجارت جهانی در بررسی جاسوسی سایبری اشاره می‌شود. این کتاب علاوه‌بر پرداختن به پیشرفت‌های حاصل‌شده در حقوق بین‌الملل متعارف و اثر گذاشتن یا نگذاشتنِ آنها بر محدود شدن استثنائات جاسوسی به قواعد حقوق بین‌الملل دست‌وپاگیر برای جاسوسی سایبری، امکان بهره‌گیری از دکترین‌های «خودپدافندی» و «اجبار» جهت توجیه جاسوسی سایبری را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد. با وجود کاربردی بودنِ حقوق بین‌الملل، در پایان نیز چنین نتیجه‌گیری می‌شود که سیاست‌گذاران باید نوعی حقوق بین‌الملل را در ارتباط با جاسوسی تدوین کنند که همچون قانون خاص، شامل قواعد تخصصی جهت رویارویی با تهدیدات روزافزون جاسوسی سایبری باشد.