نقش بازیگران ثالث در ایجاد تنش بین ایران و عربستان
یکی از سیاستهای اعلامی آقای رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب، تقویت روابط با همسایگان است. یکی از مهم‌ترین همسایههای ایران عربستان سعودی است که از دی‌ماه 1394، روابط سیاسی میان آنها قطع است و فضای تنش بر روابط دو کشور حاکم است. علل این تنش هرچند متعدد است اما یکی از مهم‌ترین آنها نقش مخرب ایالات متحده است. واقعیت این است که روابط کشورها در یک منطقه همواره متأثر از نوع تعاملات آنها با قدرتهای بزرگ بوده است. روابط ایران و عربستان نیز از همین قاعده پیروی میکند. در ادبیات موجود در خصوص منطقه غرب آسیا این امر پذیرفته شدهای است که طی چند دهه گذشته موازنه قدرت و ملهم از آن ایجاد ثبات در این منطقه به دلیل مداخلات قدرتهای بزرگ به‌ویژه آمریکا با مشکل مواجه شده است.
در واقع، همانطور که متخصصین پژوهشکده رند در گزارشی با عنوان بازنمایی استراتژی آمریکا در غرب آسیا؛ مشارکت باثبات و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک در ماه‌های گذشته در تاریخ مطرح کردهاند سیاست سنتی آمریکا در این منطقه همواره مبتنی بر حمایت از یک بلوک علیه دیگری بوده و محور اصلی این «دیگری» طی چند دهه گذشته ج.ا.ایران بوده است. این سیاست کاخ سفید که در خلیج‌فارس به معنی حمایت از محور سعودی علیه تهران و محور مقاومت میباشد، در جلوگیری از بهبود تعاملات تهران – ریاض نقش مهمی داشته است. این سیاست واشنگتن ضمن فراهم نمودن موجبات بدبینی تهران به آل سعود، پادشاهی سعودی را در پیشبرد سیاستهای تهاجمی و خصمانه علیه تهران، باتوجه‌به چتر حمایتی نظامی - امنیتی واشنگتن، جسورتر کرده است.
مشارکت با شرکا در این منطقه از نظر دولتهای مختلف آمریکا برای محدودکردن و ایجاد بازدارندگی در مقابل دشمنان اصلی آمریکا ضروری است. در زمان جنگ سرد این دشمن اتحاد جماهیر شوروی بود و اکنون ایران به‌عنوان دشمن اصلی قلمداد میشود. علاوه بر این، مسئله انرژی و حفظ ثبات در بازار انرژی برای واشنگتن اهمیت راهبردی داشت. اگرچه مسئله انرژی در سالهای اخیر به موضوعی رقابتی در روابط کشورهای عرب نفت‌خیز و واشنگتن تبدیل شده است، اما همچنان جایگاه محوری و خط مقدم این کشورها برای آمریکا در تلاشهای این کشور برای محدودکردن تهران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار میباشد.
نکته دیگری که در این زمینه مهم به نظر میرسد تلاش محور آمریکایی - اسرائیلی برای القاء ایران به‌عنوان تهدید جدی برای اعراب جنوبی خلیج‌فارس به‌جای اسرائیل به‌عنوان دشمن اصلی اعراب است. این تلاشها که منتج به توافقات موسوم به توافق "ابراهیم" نیز شد، یکی دیگر از مهم‌ترین اهداف واشنگتن و لابی قدرتمند صهیونیستی در کاخ سفید در تلاش برای ایجاد شکاف بین ایران و عربستان میباشد.
موضوع حمایت محوری و یک‌جانبه کاخ سفید از بلوک محافظه‌کار و طرف‌دار غرب در خلیج‌فارس به رهبری عربستان سعودی علیه تهران اگرچه در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما با تردیدهایی مواجه بود، اما با روی کار آمدن دولت ترامپ دوباره به مرکز ثقل سیاست غرب آسیایی آمریکا تبدیل شد. دولت ترامپ از زمانی که در کاخ سفید مستقر شد، ریاض را به‌عنوان دال مرکزی سیاست غرب آسیایی خود در نظر گرفت. ترامپ ریاض را به‌عنوان اولین مقصد سفرهای خارجی خود برگزید و در عمده تحولات و بحرانهایی که منافع عربستان در آن مطرح بوده است، از مواضع این پادشاهی علیه ج.ا.ایران حمایت کرد.
Your Comment