علاقه غرب به فرسایشی شدن جنگ روسیه در اوکراین

از سال 2014، اوکراین به یکی از چالش‌های مهم در روابط آمریکا و روسیه تبدیل شده است. با این حال، گذشت زمان نه تنها به حل این بحران کمک نکرده، بلکه همسو با افزایش تنش‌­ها میان دو کشور و عزم روسیه برای مقابله با پیشروی ناتو، بحران اوکراین و به تبع آن بحران در روابط روسیه و غرب تشدید شده است.

مقامات آمریکایی در هفته­‌ها و روزهای اخیر بر بحرانی بودن اوضاع در مرز اوکراین و حتمی بودن حمله نظامی روسیه تأکید داشتند و مدعی بودند که بر مبنای اطلاعاتی که در اختیار دارند حمله روسیه به اوکراین حتمی است. هرچند روسیه این ادعاها را رد می‌­کرد، اما سرانجام این حمله اتفاق افتاد.

در واقع بحران اوکراین زمانی به سمت جنگ حرکت کرد که رئیس‌جمهور روسیه از یک سو دو استان لوهانسک و دونتسک در شرق اوکراین را به عنوان دو جمهوری خودمختار به رسمیت شناخت و نسبت به اوکراین دعاوی تاریخی مطرح کرد و از سوی دیگر از پارلمان این کشور مجوز استفاده از نیروی نظامی در خارج از روسیه را کسب کرد. این اقدامات روسیه خود گویای اجتناب­‌ناپذیری جنگ بود.

در واکنش به اقدام رئیس جمهور روسیه، کشور آلمان مجوز خط لوله گازی نورد استریم 2 را متوقف کرد، انگلستان تحریم‌­هایی بر اشخاص و یا بانک­های روسیه اعمال کرد، رئیس جمهور آمریکا نیز 3 اسفند در یک دستور اجرایی، تحریم­هایی بر بخش مالی – بانکی روسیه اعمال کرد و به نظر می­‌رسد دیگر کشورهای متحد آمریکا نیز اقدامات مشابه انجام دهند.

همچنین، جو بایدن هنگام اعلام تحریم‌­های جدید علیه روسیه در 3 اسفند، گفت متعهد به دفاع از سانتیمتر به سانتیمتر قلمرو اعضای ناتو است و در صورت عدم خروج نیروهای روسیه از اوکراین، نیروهای بیشتری به کشورهای اروپای شرقی عضو ناتو اعزام می‌کند.

وضعیت یاد شده بدین معنی است که دو طرف بحران در وضعیت دور باطل اقدامات کنشی – واکنشی قرار گرفتند که نتیجه نهایی آن جنگ و تشدید بحران در شرق اروپا و روابط روسیه با غرب خواهد بود. در این بین، تاکید آمریکا بر باز بودن مسیر دیپلماسی تاثیری بر فروکش کردن بحران نگذاشته است، زیرا اقدامات عملی دو طرف، وضعیت دیگری را ترسیم می­‌کند.

اینکه چرا روسیه جنگ علیه اوکراین را آغاز کرده است به نگرانی­‌های امنیتی این کشور بر‌می­گردد. در واقع از سخنان مقامات روسیه این گونه استنباط می­شود که اقدامات نظامی غرب در اروپای شرقی در ماه‌­های اخیر روسیه را نگران کرده است؛ چرا که کشورهای غربی و به ویژه آمریکا در هفته‌­های اخیر به اوکراین و کشورهای شرق اروپا کمک زیادی کرده‌­اند.

در این باره، لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده، بیان داشته که ایالات متحده متعهد به کمک به اوکراین برای دفاع از خود، از جمله با ارائه تسلیحات بیشتر است. اخیراً، آمریکا بسته 200 میلیون دلاری سلاح به اوکراین انتقال داده است. نکته قابل توجه این است که از سال 2014 تا 2021 آمریکا 2.5 میلیارد دلار سلاح به اوکراین صادر کرده است.

اشاره به این نکته نیز ضروری است که در ماه نوامبر 2020 نیز حدود 150 عضو از گروه ویژه گارد ملی فلوریدا به عنوان بخشی از گروه آموزشی مشترک چند ملیتی-اوکراین به این کشور اعزام و جایگزین گارد ملی واشنگتن شدند. همچنین آمریکا به متحدان ناتو یعنی لتونی، استونی و لیتوانی اجازه انتقال سلاح به اوکراین را صادر کرده است. علاوه بر این، در حوزه نظامی آمریکا علاوه بر انتقال تسلیحات، هماهنگی نظامی با متحدان و همچنین استقرار نیروی نظامی در شرق اروپا را دنبال می­‌کند. واشنگتن اعلام کرده که به دنبال استقرار نیروی‌­های نظامی بیشتر در کشورهای نزدیک به اوکراین (لهستان، رومانی و آلمان) است.

از جمله آخرین نمونه­­ی همکاری‌­ها با متحدان، مانور «نپتون استرایک 22» با متحدان ناتویی است که در آن ناو هواپیمابر یو.اس.اس ترومن آمریکا نیز حضور داشته است.

در واقع، اقدامات و تدابیر نظامی آمریکا شامل سه بخش استقرار نیروی نظامی، همراه کردن متحدان برای هماهنگی در حوزه نظامی و انتقال تسلیحات می­‌شود. در بخش استقرار نظامی دولت بایدن در ابتدا اعلام کرد که 8500 نیرو را در وضعیت آماده باش به منظور اعزام به شرق اروپا قرار داده است.

هدف، به گفته جان کربی، تقویت دفاع شرقی متحدان ناتو است. به گفته وی، این نیروها به اوکراین که عضو ناتو نیست، اعزام نمی­شوند. در کنار این موضوع، اخیرا دولت بایدن بیان کرده که تقریباً 3000 سرباز آمریکایی را به اوکراین نزدیک‌تر می‌کند. جان کربی در این ارتباط اظهار داشت این نیروها برای تقویت مواضع در لهستان، رومانی و آلمان اعزام می­‌شوند. کربی بر تعهد دفاع از دیگر اعضای ناتو تاکید کرد، اما گفت که این تحرکات از طریق ناتو انجام نمی‌­شود. پیش از بحران ایالات متحده حدود 70000 سرباز در اروپا داشته که تنها حدود 6000 سرباز در اروپای شرقی مستقر هستند.

علاوه بر اقدامات مستقیم نظامی، آمریکا تلاش می­کند شرکای اروپایی را نیز متعهد به دفاع در برابر روسیه کند. اظهارات ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو مبنی بر اینکه «ناتو به انجام اقدامات لازم برای حفاظت و دفاع از همه متحدان، از جمله با تقویت بخش شرقی ائتلاف ادامه خواهد داد»، را می­توان در زمره موفقیت­‌های آمریکا در این حوزه دانست. علاوه بر این، به عنوان بخشی از طراحی مجدد نیروهای نظامی در این قاره، دانمارک قصد خود برای اعزام یک ناوچه به دریای بالتیک و چهار فروند جنگنده F-16 به لیتوانی اعلام کرده است. هلند نیز طبق گزارش‌­ها دو جنگنده F-35 به بلغارستان فرستاده و فرانسه نیز ادعا کرده که آماده اعزام نیرو به رومانی است.

حال که روسیه جنگ علیه اوکراین را آغاز کرده است بر اساس دور باطل یاد شده باید واکنش غرب را انتظار داشت. به نظر می‌­رسد کشورهای غربی نه تنها به دنبال تشدید تحریم‌­ها علیه روسیه باشند بلکه روسیه را درگیر یک جنگ فرسایشی در اوکراین بکنند که نتیجه آن تضعیف روسیه باشد. امروزه اوکراین زمین بازی روسیه و غرب است و به نظر می‌­رسد آمریکا از مداخله نظامی روسیه هراسی نداشته باشد، زیرا با توجه به شرایط اقتصادی روسیه، حمله این کشور به اوکراین و استمرار آن می‌­تواند منجر به تضعیف روسیه شود.