داعش از جنگ انسانی تا نبرد تمدنی
داعش از جنگ انسانی تا نبرد تمدنی
یکشنبه 24 اسفند 1393
این روزها افکار عمومی جهان در شوک اقدامات هراس‌آور داعش است. این گروه در اعمال جنایت‌های شنیع و ضد انسانی به طرز وحشتناکی سیر رو به تکاملی دارد. شوربختانه جنایتکاران داعش با به سلاخی کشیدن انسانها خوی حیوانی‌شان نه‌تنها سیراب نمی‌شود بلکه شقی‌تر از قبل جنایت‌های خود را تداوم می‌دهند؛ جنایاتی چون کشتارهای دسته‌جمعی شهروندان، به سلاخی کشیدن نظامیان، سوزاندن‌های دسته‌جمعی و دست آخر هتک حرمت به تاریخ و تمدن بشری که بشر در حافظه تاریخی خود به ندرت سراغ چنین جنایت‌های بی‌رحمانه و در عین حال بنیان‌فکنانه‌ای را سراغ دارد.
اقدام داعش در تخریب آثار باستانی موصل از جمله سوزندان کتابخانه بزرگ، تخریب موزه ارزشمند موصل و انتشار تصویر ویدئویی آن، پرده جدیدی از لایه‌های عمیق و پیچ در پیچ جنایت‌های داعش را برملا ساخت و نشان داد که این گروه در اعمال جنایت‌ها و اقدامات تخریب‌گرایانه هیچ حد و مرز مادی و معنوی را برای خود قائل نیست. در نقشه ترور آنها هرگونه مظاهر فرهنگ و تمدن جای می‌گیرد. سرکردگان داعش با تاسی از شعار هر که با ما نیست بر علیه ماست به نزاع با همه برخواسته‌اند. در این میان بی‌شک تاریخ و مظاهر فرهنگی و تمدنی جایگاه ویژه‌ای در نزاع‌افکنی داعش پیدا کرده است. آنها نیک می‌دانند که تاریخ و گذشت زمان با وجود هرگونه تحریف، دخل و تصرف منعکس‌کننده حقایق و واقعیت‌های رفته بر خود خواهد بود. از این‌رو با غنیمت شمردن فرصت، استراتژی ویرانگری تمدن را در پیش گرفته‌اند.
این گروه در جدیدترین اقدام در حال نابودسازی بناهای تاریخی و تمدنی شهر نمرود هستند. شهر تاریخی نمرود که از آن به عنوان نگین تمدن آشوری یاد می‌شود در قرن 13 پیش از میلاد و در حاشیه رود دجله، حدود 30 کیلومتری جنوب شرق موصل بنیان گذاشته بود. این شهر در نوع خود ثقل تمدنی و فرهنگی جهان و منطقه محسوب می‌شود و برای مردم عراق گنجینه بزرگ تمدنی و باستانی است. این اقدام با مخالفت سازمان‌ها و نهادهای بزرگ بین‌المللی همچون یونسکو مواجه شده است و این سازمان طی بیانیه‌ای اقدام داعش را جنایت بزرگ جنگی و بشری نامیده است. در عین حال مراجع عظام تقلید و رهبران بلندپایه بسیاری از کشورها هرکدام انزجاز خود را از اقدام هتاکانه داعش اعلام نموده‌اند.
با این حال با وجود تمامی انتقادات و مخالفت‌های جهانی جنگ تمدنی داعش ادامه دارد و این گروه بی‌محابا در حال ویران‌سازی بناهای تمدنی مناطق متصرفه خود یکی پس از دیگری است. حال این سوال در میان افکار عمومی جهانی و محافل علمی مطرح است که چه دلایل و عواملی مسبب روی آوری داعش به این حجم عظیم از خشونت، هتک حرمت و ویرانگری گردیده است. این گروه از نابودی آثار تمدنی چه اهدافی را دنبال می‌کنند و این قبیل اقدامات چه تاثیری بر روی شبکه تروریستی داعش می‌گذارد؟ به نظر در پاسخ‌یابی به این پرسش‌های باید پرده از پیش‌فرض‌های روبنایی و ژورنالیستی کنار زد و به‌دنبال ریشه‌های روانکاوی و حتی دینی رفت. چرا که بنای تکفیریسم روی دو عنصر تهییج و ایدئولوژی استوار است.
تکفیری‌ها در حال حاضر از هیچ‌گونه پایه ثابت و قابل اتکایی برخوردار نیستند. این گروه از حمایت رسمی و قاطع خارجی برخوردار نیست و همچنین در میان نیروهای داخلی و مردمان تحت حکومت خود مشروعیت و مقبولیت ندارد. شاید از داعش بعضی از نخبگان ثروتمند عربی به صورت پنهانی حمایت کنند اما واقعیت بیرونی و سیاسی حکایت از این دارد که داعش در حال حاضر از سوی دو جبهه داخلی و بین‌المللی تحت فشار و محاصره قرارگرفته است. از این رو تنها استراتژی داعش ادامه سیاست ارعاب و تهدید است. سرکردگان داعش ابزاری جزء تهدید برای خرید اطاعت و رضایت مردمان تحت حکومت خود ندارد. و از آنجا که بنای این گروه بر مبنای قتل و وحشت‌افکنی پایه‌ریزی شده است طبیعی است که استمرار حیات و قوامش نیز در گروه بهره‌برداری از این عنصر باشد.
در مرحله بعد باید به برداشت دُگم و خشونت‌آمیز داعش از دین اشاره کرد. در طول تاریخ بارها شاهد چنین پدیده‌ای بودیم. سرکردگان داعش با اخذ بخشی از آیات قرآن همچون جهاد، مبارزه با کفر، کشتن کافر حربی، بت‌شکنی و مبارزه با هرگونه مظاهر شرک در صدد تئوریزه ساختن ایدئولوژی خشونت‌گرای خود هستند. از این‌روست که برای موجه جلوه دادن اقدامات ضد تمدنی خود از اقدام حضرت ابراهیم در شکستن بت‌ها نمرود پادشاه وقت مثال می‌آورند.
نکته آخری که باید بدان اشاره داشت در مبحث روانشناسی اجتماعی نهفته است. طبق پیش‌فرض‌های این دانش انسانها بدون داشتن آمادگی و حتی قصد اعمالی، اگر در جمعی قرار گیرند که همگان در حال انجام عملی خاص هستند، خود به خود به سمت انجام آن پیش می‌رود. راز اقدامات وحشیانه شبکه تروریستی داعش در همین نکته طلایی نهفته است. از این رو نباید این پیش‌فرض ساده را پذیرا شد که اعضای داعش انسانهای بی‌رحم و ذاتا خشونت‌آفرین هستند بلکه این افرد با قرار گرفتن در یک چارچوب خشونت‌گرا اعمال خشونت‌زا انجام می‌دهند.
اقدام داعش در تخریب آثار باستانی موصل از جمله سوزندان کتابخانه بزرگ، تخریب موزه ارزشمند موصل و انتشار تصویر ویدئویی آن، پرده جدیدی از لایه‌های عمیق و پیچ در پیچ جنایت‌های داعش را برملا ساخت و نشان داد که این گروه در اعمال جنایت‌ها و اقدامات تخریب‌گرایانه هیچ حد و مرز مادی و معنوی را برای خود قائل نیست. در نقشه ترور آنها هرگونه مظاهر فرهنگ و تمدن جای می‌گیرد. سرکردگان داعش با تاسی از شعار هر که با ما نیست بر علیه ماست به نزاع با همه برخواسته‌اند. در این میان بی‌شک تاریخ و مظاهر فرهنگی و تمدنی جایگاه ویژه‌ای در نزاع‌افکنی داعش پیدا کرده است. آنها نیک می‌دانند که تاریخ و گذشت زمان با وجود هرگونه تحریف، دخل و تصرف منعکس‌کننده حقایق و واقعیت‌های رفته بر خود خواهد بود. از این‌رو با غنیمت شمردن فرصت، استراتژی ویرانگری تمدن را در پیش گرفته‌اند.
این گروه در جدیدترین اقدام در حال نابودسازی بناهای تاریخی و تمدنی شهر نمرود هستند. شهر تاریخی نمرود که از آن به عنوان نگین تمدن آشوری یاد می‌شود در قرن 13 پیش از میلاد و در حاشیه رود دجله، حدود 30 کیلومتری جنوب شرق موصل بنیان گذاشته بود. این شهر در نوع خود ثقل تمدنی و فرهنگی جهان و منطقه محسوب می‌شود و برای مردم عراق گنجینه بزرگ تمدنی و باستانی است. این اقدام با مخالفت سازمان‌ها و نهادهای بزرگ بین‌المللی همچون یونسکو مواجه شده است و این سازمان طی بیانیه‌ای اقدام داعش را جنایت بزرگ جنگی و بشری نامیده است. در عین حال مراجع عظام تقلید و رهبران بلندپایه بسیاری از کشورها هرکدام انزجاز خود را از اقدام هتاکانه داعش اعلام نموده‌اند.
با این حال با وجود تمامی انتقادات و مخالفت‌های جهانی جنگ تمدنی داعش ادامه دارد و این گروه بی‌محابا در حال ویران‌سازی بناهای تمدنی مناطق متصرفه خود یکی پس از دیگری است. حال این سوال در میان افکار عمومی جهانی و محافل علمی مطرح است که چه دلایل و عواملی مسبب روی آوری داعش به این حجم عظیم از خشونت، هتک حرمت و ویرانگری گردیده است. این گروه از نابودی آثار تمدنی چه اهدافی را دنبال می‌کنند و این قبیل اقدامات چه تاثیری بر روی شبکه تروریستی داعش می‌گذارد؟ به نظر در پاسخ‌یابی به این پرسش‌های باید پرده از پیش‌فرض‌های روبنایی و ژورنالیستی کنار زد و به‌دنبال ریشه‌های روانکاوی و حتی دینی رفت. چرا که بنای تکفیریسم روی دو عنصر تهییج و ایدئولوژی استوار است.
تکفیری‌ها در حال حاضر از هیچ‌گونه پایه ثابت و قابل اتکایی برخوردار نیستند. این گروه از حمایت رسمی و قاطع خارجی برخوردار نیست و همچنین در میان نیروهای داخلی و مردمان تحت حکومت خود مشروعیت و مقبولیت ندارد. شاید از داعش بعضی از نخبگان ثروتمند عربی به صورت پنهانی حمایت کنند اما واقعیت بیرونی و سیاسی حکایت از این دارد که داعش در حال حاضر از سوی دو جبهه داخلی و بین‌المللی تحت فشار و محاصره قرارگرفته است. از این رو تنها استراتژی داعش ادامه سیاست ارعاب و تهدید است. سرکردگان داعش ابزاری جزء تهدید برای خرید اطاعت و رضایت مردمان تحت حکومت خود ندارد. و از آنجا که بنای این گروه بر مبنای قتل و وحشت‌افکنی پایه‌ریزی شده است طبیعی است که استمرار حیات و قوامش نیز در گروه بهره‌برداری از این عنصر باشد.
در مرحله بعد باید به برداشت دُگم و خشونت‌آمیز داعش از دین اشاره کرد. در طول تاریخ بارها شاهد چنین پدیده‌ای بودیم. سرکردگان داعش با اخذ بخشی از آیات قرآن همچون جهاد، مبارزه با کفر، کشتن کافر حربی، بت‌شکنی و مبارزه با هرگونه مظاهر شرک در صدد تئوریزه ساختن ایدئولوژی خشونت‌گرای خود هستند. از این‌روست که برای موجه جلوه دادن اقدامات ضد تمدنی خود از اقدام حضرت ابراهیم در شکستن بت‌ها نمرود پادشاه وقت مثال می‌آورند.
نکته آخری که باید بدان اشاره داشت در مبحث روانشناسی اجتماعی نهفته است. طبق پیش‌فرض‌های این دانش انسانها بدون داشتن آمادگی و حتی قصد اعمالی، اگر در جمعی قرار گیرند که همگان در حال انجام عملی خاص هستند، خود به خود به سمت انجام آن پیش می‌رود. راز اقدامات وحشیانه شبکه تروریستی داعش در همین نکته طلایی نهفته است. از این رو نباید این پیش‌فرض ساده را پذیرا شد که اعضای داعش انسانهای بی‌رحم و ذاتا خشونت‌آفرین هستند بلکه این افرد با قرار گرفتن در یک چارچوب خشونت‌گرا اعمال خشونت‌زا انجام می‌دهند.
منابع
Felter, Joseph and Brian Fishman.(2015) “Al-Qa’ida’s Foreign Fighters in Iraq: A First Look at the Sinjar Records.” Combating Terrorism Center at West Point.. https://www.ctc.usma.edu/posts/al-qaidas-foreign-fighters-in-iraq-a-first-look-at-the-sinjar-records.
Dark, Edward. (2014)“Islamic Front no answer for Syria conflict.” AL Monitor: Syria Pulse. http://www.al-monitor.com/pulse/originals/islamic-front-isis-rebel-clashes-syria.html
Adam Taylor,(2014) “Could Syria’s Islamist Fighters Hit Europe?” The Washington Post, http://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/07/24/could-syrias-islamist-fighters-hit-europe/.
Your Comment