ترامپ و امکان تغییر در سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا
ترامپ و امکان تغییر در سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا
سه‌شنبه 16 آذر 1395
پیروزی دونالد ترامپ، نامزد جنجالی جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، شوک بزرگی به جهان سیاست وارد ساخت. جهانیان شگفت‌زده از این اتفاق، منتظر رویکرد جدید رئیس‌جمهوری آمریکا هستند. در این میان، بخش اعظمی از کشورهای جهان دل‌نگران از رویکرد ترامپ، نگاهی مأیوس‌وار به خود و آینده جهان دارند. اتحادیه اروپا، حوزه نفتا در آمریکای شمالی ازجمله مناطقی است که بیشترین ترس و نگرانی را از رویکرد جنجالی ترامپ دارند. این مناطق که طی سالیان گذشته ارتباط تنگاتنگ اقتصادی و تکنولوژیک با آمریکا برقرار کرده‌اند و موتور اقتصادی‌شان به تداوم این رابطه وابسته است، آینده تیره و تاری را در دوره زمامداری ترامپ پیش‌روی خود می‌بینند. ترامپ که به‌نوعی نماد پوپولیسم در جامعه آمریکا محسوب می‌شود، تفکراتش درست در نقطه مقابل نظام سرمایه‌داری و وابستگی متقابل پیچیده است. رئیس‌جمهور انتخاب‌شده آمریکا قائل به هیچ نوع معاهده همکاری و توافق نیست و همه این معاهدات را در راستای تضعیف منافع ملی آمریکا قلمداد می‌کند. ازهمین‌رو، جهان بعد از دهه‌ها همکاری و توسعه جمعی وارد دوره‌ای از واگرایی خواهد شد. شکاف میان اتحادیه اروپا و آمریکا به بیشترین حد خود خواهد رسید. ازهمین‌رو، سران 28 عضو اتحادیه در فردای پیروزی ترامپ از اتخاذ تدابیری لازم همچون تشکیل ارتش واحد اروپایی، تقویت همکاری‌های درون اتحادیه در برابر سیاست‌های احتمالی ترامپ خبر دادند. نکته مهمی که در این میان وجود دارد اینکه تأثیر و تأثر این تحولات بر منطقه پرآشوب خاورمیانه چه خواهد بود؟ آیا سیاست‌های جنجالی ترامپ به نفع ثبات و امنیت خاورمیانه خواهد بود.
دراین‌میان، نشانه‌ها و قرائن حاکی از تأثیر مثبت سیاست‌های ترامپ بر امنیت خاورمیانه است. نخست باید گفت که رویکرد منفعل آمریکا در منطقه که در دوره دوم اوباما به اوج خود رسید؛ پایان خواهد یافت. درحال‌حاضر، آمریکا رویکرد مشخص و ثابتی
در رویارویی با تحولات پرشتابان منطقه ندارد. زمانی بحث حمله نظامی به سوریه مطرح می‌شود و مدتی بعد این سیاست جای خود را به تجهیز بیشتر مخالفان و ساماندهی آنها می‌دهد. در عراق هم آمریکا رویکرد جدی در مقابله با داعش ندارد. بنا بر گزارش، منابع عراقی در بیشتر مواقع حملات جنگنده‌های ائتلاف به‌جای هدف قرار دادن داعشی‌ها، غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهند. طی دو سال گذشته، ائتلاف ضدداعش بیش از ده‌هزار بمب بر سر داعشی‌ها ریخته است، این درحالی است که داعش نه ازطریق هوا بلکه در سایه همدلی و هم‌نظری ارتش عراق با نیروهای داوطلب مردمی از شهرهای تکریت، فلوجه و الرمادی خارج شد. ازاین‌رو، انتظار می‌رود در دوره پیشِ رو شتاب و جدیت بیشتری ازسوی آمریکایی‌ها در منطقه شاهد باشیم. دراین‌میان، ترامپ نقطه‌نظرات جالبی دارد. رئیس‌جمهوری آتی آمریکا درست خلاف‌نظر هیئت حاکمه کنونی آمریکا معتقد به اولویت مبارزه با داعش و تکفیری‌های وابسته به آن است. از دید ترامپ، دولت کنونی سوریه تهدیدی قریب‌الوقوع برای آمریکا محسوب نمی‌شود و باید تلاش‌ها به سمت کنترل و حذف داعش باشد. ترامپ برای عملیاتی کردن ایده خود حاضر به همکاری جدی با کرمیلن نیز است. از دید ترامپ، داعش تهدیدی جهانی است و باید با کنار گذاشتن ملاحظات سیاسی از توان همه کشورها برای مبارزه با این گروه بهره جست. از دید ترامپ، سیاست کنونی آمریکا در سوریه به هرج‌ومرج و بروز بی‌نظمی فراگیر انجامیده که تشخیص سره را از ناسره دشوار ساخته است. پراکندگی نیروهای مخالف و وجود گرایش‌های مختلف در میان مخالفان دولت سوریه؛ امکان پیدایی گروه‌های میانه‌رو با شاخصه‌های مدنی و دموکراتیک را در محاق فرو برده است. ازهمین‌رو، باید از سرمایه‌گذاری بر روی گروه‌های میانه‌رو اجتناب ورزید و با برقراری همکاری با دولت سوریه به وضعیت آشفته سیاسی در این کشور پایان داد.
سیگنال مثبت ترامپ مبنی‌بر اولویت مبارزه با داعش با استقبال دولت سوریه نیز مواجه شد. بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه در گفتگویی مفصل ضمن اعلام آمادگی با دولت جدید آمریکا در پروژه مبارزه با داعش، ترامپ را متحد طبیعی در مبارزه با تروریسم دانست. پیدایی چنین فضای مثبت بین‌الاذهانی میان دولت سوریه با رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، نشانه خوبی برای خروج از باتلاق شش‌ساله سوریه است. طی شش سال گذشته، ادبیات رهبران آمریکا به دولت سوریه، ادبیاتی خشن و توأم با اتهام‌زنی بود. ازاین‌رو، ملایم شدن این فضا با روی‌کار آمدن ترامپ نوید فضایی امیدبخش را در بحران سوریه می‌دهد. دراین‌میان لازم است ترامپ که دوره رقابت‌های انتخاباتی را پشت‌سر گذاشته و درحال راهیابی به کاخ سفید است، برنامه‌های عملی خود را مشخص‌تر و با جزئیات بیشتر برای چگونگی مبارزه و حذف داعش ارائه دهد. ازاین‌رو، انتظار می‌رود در دوره پیشِ رو رویارویی بر باد رفته و آرامش در سوریه و منطقه خاورمیانه دوباره در سفره‌های زندگی مردم خاورمیانه پدیدار شود.
Your Comment