جایگاه برجام در مناسبات اتحادیه اروپا با ایالات متحده آمریکا
جایگاه برجام در مناسبات اتحادیه اروپا با ایالات متحده آمریکا
دکتر
شنبه 4 شهریور 1396
با روی کار آمدن ترامپ، به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا و متعاقبا مواضع ضد اروپایی اتخاذ شده توسط وی بحث‌های مختلفی درخصوص اینکه اتحادیه اروپا تا چه میزان از اجرای کامل برجام دفاع خواهد نمود مطرح گردیده است. عده‌ای بر عدم پایبندی اتحادیه اروپا به برجام معتقدند و عده‌ای دیگر بر این اعتقاد هستند که اتحادیه اروپا به‌طور موقت خود را پایبند به اجرای برجام نشان می‌دهد تا از این طریق بتواند سیاست تهاجمی ترامپ را مهار نموده و پس از آن عدم پایبندی خود را اعلام نماید. اما به‌نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا برجام را فرصتی می‌داند که از این طریق بتواند جایگاه مستقل‌تری را در عرصه بین‌المللی برای خود تعریف نماید.
اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا قبل از توافق هسته‌ای موضع تقریبا مشترکی را در مذاکرات داشته و در نتیجه توانستند با نزدیکی رویکرد خود به یکدیگر در رسیدن به اجماع در خصوص دستیابی به توافق با ایران به موفقیت نائل شوند. شکاف بین این دو بازیگر مهم بین‌المللی در خصوص برجام از زمانی آغاز شد که اتحادیه اروپا سیگنال‌هایی از بدعهدی آمریکا در قبال تعهداتش نسبت به برجام مشاهده نمود. با این وجود اتحادیه‌اروپا در آن زمان همچنان معتقد بود که آمریکا نسبت به برجام پایبند خواهد ماند؛ به طوری که فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سال 2015 اظهار داشت که آمریکا به‌رغم اظهارنظرها در مخالفت با توافق هسته‌ای به آن پایبند خواهد ماند. باوجوداین، وی در نشست خبری در حاشیه کنفرانس صلح اسلو تأکید نمود که اگر ایالات متحده نسبت به موضع خود درقبال برجام بازبینی انجام دهد، اتحادیه اروپا نیز تصمیم منطقی اتخاذ خواهد کرد.
با روی کار آمدن ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا، شکاف میان اتحادیه اروپا و آمریکا درخصوص پایبندی به برجام بیش از گذشته عمیق‌تر گردید. ازیک‌طرف، اتحادیه اروپا معتقد است که توافق با ایران یک فرصت مهم بین‌المللی است که می‌بایست به هر نحو ممکن آن را حفظ نمود و ازطرف‌دیگر، این اتحادیه نسبت به سیاست‌های شریک بزرگ‌تر خود بی‌اعتماد شده و معتقد است که اتحادیه اروپا دیگر نمی‌تواند به مانند گذشته به ایالات متحده آمریکا تکیه کند. درهمین‌ارتباط، سایت تحلیلی سیاست خارجی «لوبلاگ» در گزارشی به نقل از فدریکا موگرینی بیان نمود که وی توافق با ایران را بسیار معتبر می‌داند و اتحادیه اروپا تمایل دارد راه خود را در پایبندی به اجرای برجام ادامه دهد، حتی اگر ترامپ نخواهد نسبت به تعهداتش درقبال برجام پایبند باشد. اتحادیه اروپا معتقد است که ترامپ تمایل دارد که در کنار برجام تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع نموده و از طرف دیگر متهم به نقض کننده یک توافق بین‌المللی در نزد افکار عمومی جهان شناخته نشود.
درنظر گرفتن این انگاره که اتحادیه اروپا به‌دلیل نزدیکی بیشتر با دولت جدید آمریکا اقدام به نقض برجام نماید و یا تنها به‌طور موقت نسبت به آن پایبند بوده و پس از مهار سیاست‌های تهاجمی ترامپ، از این توافق دست خواهد کشید، امری دور از انتظار و بعید به‌نظر می‌رسد. زیرا اتحادیه اروپا همواره تمایل داشته است که خود را به عنوان عضوی که قادر به اقدام مستقل در عرصه سیاست جهانی است نشان دهد و توافق با ایران این شرایط را بیش از گذشته برای اتحادیه اروپا فراهم ساخته است. به دیگر سخن، با اتخاذ رویکرد ضد اروپایی ترامپ، این اتحادیه خود را مصمم می‌داند که جایگاه مستقل‌تری را در عرصه بین‌المللی برای خود فراهم نماید و پایبندی به برجام و گسترش مناسبات با دولت اعتدال گرای ایران می‌تواند این شرایط را بیش از گذشته برای اتحادیه‌اروپا مهیا کند.
به‌طور کلی، اتحادیه اروپا در خصوص نوع رفتار خود با دولت جدید آمریکا و در رابطه با توافق برجام دو راه بیشتر پیش رو ندارد. نخست این که باید برای جلب نظر متحد قدرتمند خود، یعنی ایالات متحده آمریکا در قبال برجام موضعگیری منفی اتخاذ نماید، امری که با توجه به شناخت اتحادیه اروپا از دولت ترامپ بعید به‌نظر می‌رسد، و یا مسیر دوم را دنبال نموده و به سیاست تشویق اعضا به پایبندی به تعهداتشان ادامه دهد که در این صورت نه‌تنها می‌تواند توافقی را که خود اتحادیه اروپا از آن منتفع می‌گردد را حفظ نماید بلکه جایگاه خود را در عرصه بین‌المللی تقویت نموده و به تدریج ترامپ را نیز وادار به رعایت مفاد برجام هرچند به‌صورت حداقلی نماید.
نظر شما