ترکیۀ پسارفراندوم
ترکیۀ پسارفراندوم
شنبه 9 اردیبهشت 1396
جدای از پرسش‌های فراوان موجود در ارتباط با رفراندوم 2017 ترکیه، پرسش‌های اساسی برای جامعه ایرانی در برگزاری رفراندوم 2017 ترکیه و نتیجه آن چه تأثیری بر نقش خاورمیانه‌ای ترکیه خواهد داشت؟ دگرگونی‌های احتمالی به چه شکل خواهد بود؟ این دگرش‌ها در ارتباط با ایران چه پیامدهایی درپی خواهد داشت؟ آینده‌های پیشاروی این رفراندوم چه خواهد بود ؟
هویت‌شناسی این رفراندوم
رفراندوم ترکیه ازمنظر identity باتوجه به تغییرات موجود
نقطه تشابه «تمرکز قدرت» و
نقطه تشابه «تمرکز قدرت» و
خط استمرار «ثبات سیاسی بیشتر و توسعه سیاسی ـ اقتصادی فزون تر»
وعده داده است.
ـ بافت متن
ـ ترکیه دارای سابقه ناسیونال اسلامیستی افراطی با تزاحم گرایش‌های سنتی و مدرن قدرت‌طلبانه در منطقۀ خاورمیانه در دو جبهه اسلامگرایی ناسیونالیستی و ناسیونالیسم سکولاریستی؛
ـ بافت موضوعی co-text؛
ـ تمرکز قدرت در کشوری فاقد نهادینه شدن اخلاق سیاسی، رفتار دموکراتیک، و کنش‌های قانونی در آحاد ملت؛ و
ـ بافت موقعیتی context of situation.
محیط بین‌المللی: دوران گذار از نظم کهن جهانی به نظمی نسبتاً مبهم در آینده هندسه قدرت
محیط منطقه‌ای: بی‌نظمی آشوبناک در نظم منطقه‌ای و جنگ پنهان قدرت‌های بزرگ جهانی در خاورمیانه جهت تأثیرگذاری بر نظم جهانی آینده
محیط داخلی: احساس قدرت و فرافکنی آن درپی موفقیت در مقابله با کودتای اخیر
قطعیت‌ها certainties
پیروز شکننده اردوغان با حدود 51 درصد آراء
بافت کیفی شکننده و تزاحم‌برانگیز جغرافیای رأی ترکیه با توجه به «نه قرمز» در استان‌های دارای بافت شهری مدرن، مرزی و جهت‌گیری‌های قومی در مناطق کردنشین.
پیاده‌سازی پروژه نوعثمانیسم (بازگشت به عظمت و اقتدار دوران عثمانی) اردوغان
تزاحم اردوغان با سرآمدان حزبی egg heads به‌عنوان یک شخصیت انحصارطلب در حزب مطبوع و تسری آن در جامعه ملی ترکیه امروز
تزاحم مدل اردوغانی اسلامگرا با اسلامگرایی سنتی ریاض؛ و اسلامگرایی انقلابی تهران
عدم قطعیت‌ها uncertainties
پایداری محبوبیت اردوغان در بین توده‌ها و پایگاه‌های اجتماعی و سیاسی طبقات پایین و خرده شهر نشینان.
تبعیت احزاب مخالف از رأی‌شکننده حاضر و ادعای قابل‌پذیرش تقلب در انتخابات با درصد پایین فاصله در یک رفراندوم دو گزینه‌ای
ورود منطقه به یک تنش فراگیرتر و جنگ هولناک‌تر منطقه‌ای و بین‌المللی
تلاش بیشتر ترکیه در «جبهه موافقت» در برابر «جبهه مقاومت» در خاورمیانه
جهت‌گیری شخصی و شخصیتی اردوغان به سمت استبداد داخلی، انحصارطلبی منطقه‌ای، و تزاحم بین‌المللی با قدرت‌های فرامنطقه‌ای
موفقیت پروژه نوعثمانیسم (بازگشت به عظمت و اقتدار دوران عثمانی) اردوغانیستی.
پاسخ به پرسش‌هاanswering question
وعده داده است.
ـ بافت متن
ـ ترکیه دارای سابقه ناسیونال اسلامیستی افراطی با تزاحم گرایش‌های سنتی و مدرن قدرت‌طلبانه در منطقۀ خاورمیانه در دو جبهه اسلامگرایی ناسیونالیستی و ناسیونالیسم سکولاریستی؛
ـ بافت موضوعی co-text؛
ـ تمرکز قدرت در کشوری فاقد نهادینه شدن اخلاق سیاسی، رفتار دموکراتیک، و کنش‌های قانونی در آحاد ملت؛ و
ـ بافت موقعیتی context of situation.
محیط بین‌المللی: دوران گذار از نظم کهن جهانی به نظمی نسبتاً مبهم در آینده هندسه قدرت
محیط منطقه‌ای: بی‌نظمی آشوبناک در نظم منطقه‌ای و جنگ پنهان قدرت‌های بزرگ جهانی در خاورمیانه جهت تأثیرگذاری بر نظم جهانی آینده
محیط داخلی: احساس قدرت و فرافکنی آن درپی موفقیت در مقابله با کودتای اخیر
قطعیت‌ها certainties
پیروز شکننده اردوغان با حدود 51 درصد آراء
بافت کیفی شکننده و تزاحم‌برانگیز جغرافیای رأی ترکیه با توجه به «نه قرمز» در استان‌های دارای بافت شهری مدرن، مرزی و جهت‌گیری‌های قومی در مناطق کردنشین.
پیاده‌سازی پروژه نوعثمانیسم (بازگشت به عظمت و اقتدار دوران عثمانی) اردوغان
تزاحم اردوغان با سرآمدان حزبی egg heads به‌عنوان یک شخصیت انحصارطلب در حزب مطبوع و تسری آن در جامعه ملی ترکیه امروز
تزاحم مدل اردوغانی اسلامگرا با اسلامگرایی سنتی ریاض؛ و اسلامگرایی انقلابی تهران
عدم قطعیت‌ها uncertainties
پایداری محبوبیت اردوغان در بین توده‌ها و پایگاه‌های اجتماعی و سیاسی طبقات پایین و خرده شهر نشینان.
تبعیت احزاب مخالف از رأی‌شکننده حاضر و ادعای قابل‌پذیرش تقلب در انتخابات با درصد پایین فاصله در یک رفراندوم دو گزینه‌ای
ورود منطقه به یک تنش فراگیرتر و جنگ هولناک‌تر منطقه‌ای و بین‌المللی
تلاش بیشتر ترکیه در «جبهه موافقت» در برابر «جبهه مقاومت» در خاورمیانه
جهت‌گیری شخصی و شخصیتی اردوغان به سمت استبداد داخلی، انحصارطلبی منطقه‌ای، و تزاحم بین‌المللی با قدرت‌های فرامنطقه‌ای
موفقیت پروژه نوعثمانیسم (بازگشت به عظمت و اقتدار دوران عثمانی) اردوغانیستی.
پاسخ به پرسش‌هاanswering question
یک: برگزاری رفراندوم 2017 ترکیه و نتیجه آن چه تأثیری بر نقش خاورمیانه‌ای ترکیه خواهد داشت؟
ترکیه «پسارفراندوم»؛ براساس وعده‌های اردوغان، باید به «ثبات سیاسی»، «توسعه اقتصادی ـ سیاسی» فروان‌تر برسد. «رأی شکننده موجود» با وجود «بافت متن شکننده منطقه‌ای، و بین‌المللی»؛ «بافت متن لغزان و نامطمئن امنیت داخلی ترکیه»، «بافت موضوعی قابل تحریک سیاسی ـ قومی»؛ ترکیه فردا را وارد «دوران گذار» جدیدی می‌کند که منطقاً بحران‌زا و بحران‌زی است و می‌تواند همه شکنه‌های موجود در محیط‌های سه‌گانه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی ترکیه را تشدید کند؛ و ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی ـ سیاسی وعده داده شده را با چالش‌های بزرگ قابل تبدیل به بحران روبه‌رو سازد. این بافت، جهت‌گیری سیاست خارجی اردوغان در منطقه را مخاطره‌انگیز و پوشش‌ساز انحراف از بحران‌های داخلی سوق خواهد داد و لبه‌های اصطکاک «ترکیه اردوغانی»، را با دیگر کنشگران منطقه‌ای به‌ویژه با ایران مدعی در رهبری جنبش‌های منطقه‌ای افزایش خواهد بخشید. درهمین‌حال عدم وقوع بحران داخلی و مدیریت چالش‌ها توسط اردوغان در محیط داخلی و تبدیل آنها به مسئله به جای بحران هم می‌تواند موجب قدرت‌طلبی فزون‌تر منطقه‌ای و ترکیه نوعثمانی‌گرا شود. درصورت امکان تزاحم منطقه‌ای ترکیه افزایش می‌یابد.
دو: دگرگونی‌های احتمالی به چه شکل خواهد بود؟
اشکال گوناگون «ترکیه اردوغانیستی»، «ترکیه نوعثمانی»، و «ترکیه پشیمان» سناریوهای محتمل رودر روی ترکیه آینده است. در هر سه سناریوی محتمل، ترکیه در آینده به کشوری متکی بر سیاست خارجی تهاجمی‌تر گرایش پپدا خواهد کرد. به‌عبارتی‌دیگر، از درون عدم قطعیت‌ها یا بهتر بگویم «خطای تخمینی»، موجود «صواب تخمینی»، حاصل آن است که سیاست خارجی ترکیه به فرافکنی قدرت روی خواهد آورد.
این دگرش‌ها در ارتباط با ایران چه پیامدهایی درپی خواهد داشت؟
ایران و ترکیه در کنار مصر سه قدرت واجد تبار تاریخی، فرهنگی، سیاسی تعریف شده هستند. این زمانی حساسیت پیدا می‌کند که رقابت و هم‌پوششی تمدنی آنها با یکدیگر در ازمنه گوناگون تاریخی را به آن افزوده و در کنار آنها شتاب روزافزون دگرگونی‌های سیاسی، امنیتی، و نظامی موجود در منطقه و جمع شدن آنها را در دوران دگرگون‌ساز هندسه جهانی قدرت، در دمل چرکین خاورمیانه با مرکزیت سوریه در یاد داشته باشیم. ازاین‌رو، پیامدهای آن را برای ایران باید در سه محیط:
داخلی؛
منطقه‌ای؛ و
بین‌المللی.
دنبال نماییم. در محیط نخست قبول اصل رفراندوم به‌عنوان یک رهیافت دموکراتیک است. در محیط منطقه‌ای، اصطکاک قدرت میان ایران و ترکیه را در دو بستر منطقه‌ای، یعنی «روردرویی‌های الگویی»، و «رودرویی جبهه‌های مقاومت و موافقت»، می‌توان ردیابی نمود. در محیط دور بین‌المللی نیز، احتمال افزایش نزدیکی امتیازخواهانه ترکیه به سیاست‌های دولت حاکم بر واشینگتن بر ضد ایران به جبهه غرب را شاهد باشیم.
ترکیه «پسارفراندوم»؛ براساس وعده‌های اردوغان، باید به «ثبات سیاسی»، «توسعه اقتصادی ـ سیاسی» فروان‌تر برسد. «رأی شکننده موجود» با وجود «بافت متن شکننده منطقه‌ای، و بین‌المللی»؛ «بافت متن لغزان و نامطمئن امنیت داخلی ترکیه»، «بافت موضوعی قابل تحریک سیاسی ـ قومی»؛ ترکیه فردا را وارد «دوران گذار» جدیدی می‌کند که منطقاً بحران‌زا و بحران‌زی است و می‌تواند همه شکنه‌های موجود در محیط‌های سه‌گانه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی ترکیه را تشدید کند؛ و ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی ـ سیاسی وعده داده شده را با چالش‌های بزرگ قابل تبدیل به بحران روبه‌رو سازد. این بافت، جهت‌گیری سیاست خارجی اردوغان در منطقه را مخاطره‌انگیز و پوشش‌ساز انحراف از بحران‌های داخلی سوق خواهد داد و لبه‌های اصطکاک «ترکیه اردوغانی»، را با دیگر کنشگران منطقه‌ای به‌ویژه با ایران مدعی در رهبری جنبش‌های منطقه‌ای افزایش خواهد بخشید. درهمین‌حال عدم وقوع بحران داخلی و مدیریت چالش‌ها توسط اردوغان در محیط داخلی و تبدیل آنها به مسئله به جای بحران هم می‌تواند موجب قدرت‌طلبی فزون‌تر منطقه‌ای و ترکیه نوعثمانی‌گرا شود. درصورت امکان تزاحم منطقه‌ای ترکیه افزایش می‌یابد.
دو: دگرگونی‌های احتمالی به چه شکل خواهد بود؟
اشکال گوناگون «ترکیه اردوغانیستی»، «ترکیه نوعثمانی»، و «ترکیه پشیمان» سناریوهای محتمل رودر روی ترکیه آینده است. در هر سه سناریوی محتمل، ترکیه در آینده به کشوری متکی بر سیاست خارجی تهاجمی‌تر گرایش پپدا خواهد کرد. به‌عبارتی‌دیگر، از درون عدم قطعیت‌ها یا بهتر بگویم «خطای تخمینی»، موجود «صواب تخمینی»، حاصل آن است که سیاست خارجی ترکیه به فرافکنی قدرت روی خواهد آورد.
این دگرش‌ها در ارتباط با ایران چه پیامدهایی درپی خواهد داشت؟
ایران و ترکیه در کنار مصر سه قدرت واجد تبار تاریخی، فرهنگی، سیاسی تعریف شده هستند. این زمانی حساسیت پیدا می‌کند که رقابت و هم‌پوششی تمدنی آنها با یکدیگر در ازمنه گوناگون تاریخی را به آن افزوده و در کنار آنها شتاب روزافزون دگرگونی‌های سیاسی، امنیتی، و نظامی موجود در منطقه و جمع شدن آنها را در دوران دگرگون‌ساز هندسه جهانی قدرت، در دمل چرکین خاورمیانه با مرکزیت سوریه در یاد داشته باشیم. ازاین‌رو، پیامدهای آن را برای ایران باید در سه محیط:
داخلی؛
منطقه‌ای؛ و
بین‌المللی.
دنبال نماییم. در محیط نخست قبول اصل رفراندوم به‌عنوان یک رهیافت دموکراتیک است. در محیط منطقه‌ای، اصطکاک قدرت میان ایران و ترکیه را در دو بستر منطقه‌ای، یعنی «روردرویی‌های الگویی»، و «رودرویی جبهه‌های مقاومت و موافقت»، می‌توان ردیابی نمود. در محیط دور بین‌المللی نیز، احتمال افزایش نزدیکی امتیازخواهانه ترکیه به سیاست‌های دولت حاکم بر واشینگتن بر ضد ایران به جبهه غرب را شاهد باشیم.
آینده‌های پیشاروی این رفراندوم چه خواهد بود؟
سه سناریوی محتمل فراروی آینده این رفراندوم را می‌توان با عنوان‌های
1- «ترکیه اردوغانیستی»؛
2- «ترکیه نوعثمانی»؛ و
3- «ترکیه پشیمان»
از هم جدا نمود؛ بیان هرکدام از این سناریوها نیازمند فرصتی پرپهناتر و زمانه‌ای بیشتر است.
نظر شما