انتقال مسالمت آمیز قدرت در عراق و تأثیر آن بر شکل‌بندی قدرت در خاورمیانه
انتقال مسالمت آمیز قدرت در عراق و تأثیر آن بر شکل‌بندی قدرت در خاورمیانه
شنبه 1 شهریور 1393
پس از هفته‌ها کشمکش در عراق، نوری المالکی در حرکتی تاریخی، پست نخست‌وزیری را به حیدر العبادی، همتای حزبی خود واگذار کرد. بی‌تردید این اقدام از سوی نوری المالکی گام بزرگی در حرکت به‌سوی دموکراسی و ثبات سیاسی در عراق است. نوری المالکی سیاستمداری است که در سال 2006 با صدور حکم اعدام صدام حسین، مهم‌ترین اتفاق تاریخی معاصر عراق را رقم زد. بعد از هشت سال حکمرانی سیاسی، او دومین تصمیم بزرگ تاریخی را برای شکستن سنت طولانی استبداد و دیکتاتوری در عراق صورت داد. این سیاستمدار کهنه‌کار در دورانی به قانون والای مردم‌سالاری در پذیرش اصل تکثر و انتقال نرم قدرت گردن نهاد که ابرهای تیره منازعه و جنگ فرقه‌ای بر آسمان سیاسی عراق سایه افکنده بود.
نوری المالکی که ریاست ائتلاف قانون را در پارلمان عراق برعهده دارد، بعد از دو دور نخست‌وزیری، به‌طور رسمی از سمت خود استعفا داد. این تصمیم در حالی صورت گرفت که ائتلاف قانون به رهبری نورالمالکی با داشتن 103 کرسی پارلمانی، بیشترین کرسی‌های پارلمان را در اختیار داشت. او ابتدا نیروهای نظامی و پلیس را از دخالت در امور سیاسی منع کرد و سپس مانع از ادامه تظاهرات از سوی طرفدران خود شد.
نوری المالکی که علیه فؤاد معصوم به دادگاه قانون اساسی عراق شکایت کرده بود و دادگاه حکم اولیه خود را مبنی بر حق قانونی نخست‌وزیری المالکی صادر کرده بود، بعد از اعلام رسمی استعفایش، شکایت خود را نیز از دادگاه قانون اساسی پس گرفت. بدین ترتیب، نوری المالکی با در نظر گرفتن مصلحت ملی، شرایط بین‌المللی و آینده سیاسی خود و حزبش، به‌طور مسالمت‌آمیز از پست خود کناره گرفت. این در حالی است که بسیاری از گروه‌های افراطی داخلی(بعثی) و همچنین دولت‌های عربی و غربی نوری المالکی را به سیاست‌های فرقه‌گرایانه، اعمال دیکتاتوری و انحصار قدرت متهم می‌کردند. اما او نشان داد که آینده سیاسی عراق مهم‌تر از منافع و مصالح شخصی و حزبی است.
با توجه به موقعیت استراتژیک عراق در منطقه خاورمیانه، صحنه تحولات سیاسی در این کشور بی‌تأثیر بر محیط سیاسی خاورمیانه نیست. انتقال مسالمت‌آمیز قدرت در عراق بیش از همه موضع و جایگاه اردوگاه افراطی و سنی را در خاورمیانه تضعیف می‌نماید. عربستان سعودی که پرچمدار حمایت از نیروهای افراطی بوده و همیشه از تنش‌ها و آشوب‌های سیاسی برای تقویت موضع خود بهره می‌برد، دیگر در حاکم شدن فضای مدنیت، گفتگو، و عقلانیت و...، خشونت‌طلبی و افراط‌گرایی فضای مستعد عمل خود را از دست می‌دهد. بدین ترتیب، با تشکیل دولت وحدت‌گرا در عراق میان سه نیروی اصلیِ صحنه سیاسی عراق (سنی‌ها، شیعیان و کردها)، توان دولت مرکزی در برخورد با گروه تروریستی داعش تقویت خواهد شد؛ گروهی که از خلأها و اختلاف‌های میان گروه‌های سیاسی عراق به‌خوبی بهره برده و توانسته حضور و نفوذ جدی‌ای در صحنه سیاسی و نظامی عراق داشته باشد.
مسلماً با پر شدن این خلأها و جذب حداکثری نیروها در فرایندهای سیاسی، فضا برای عمل داعش به‌مراتب تنگ‌تر می‌شود. نکته دیگر اینکه با تغییر مسالمت‌آمیز قدرت در عراق، فضای همکاری و هم‌گرایی میان ایران و کشورهای همسو افزایش می‌یابد. جمهوری اسلامی ایران همواره از ثبات و امنیت منطقه‌ای حمایت کرده و مخالف فعالیت‌های تروریستی و خرابکارانه است و با روی کار آمدن دولت وحدت‌گرا در عراق، همکاری و هم‌گرایی میان این دو دولت افزایش خواهد یافت. جهت‌گیری مشابه دو دولت در تحولات منطقه و زمینه‌های بالای همکاری‌های اقتصادی و سیاسی میان ایران و عراق، در تأمین صلح و ثبات در خاورمیانه بسیار مؤثر خواهد بود.
نظر شما