رمزگشایی از پیام شورای همکاری خلیج فارس به ایران
رمزگشایی از پیام شورای همکاری خلیج فارس به ایران
شنبه 9 بهمن 1395
در بحبوحه تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی، قائم مقام وزارت خارجه کویت از ارسال پیام شورای همکاری خلیج فارس خطاب به تهران در آینده نزدیک خبر داد. «خالدجارالله» طی اظهاراتی درمورد زمان اعزام نماینده شورای همکاری خلیج فارس به ایران گفت: «تماس‌های ما با برادران ایرانی با هدف تعیین موعد مناسب برای طرفین جهت تقدیم این پیام ادامه دارد و کویت مسئولیت انتقال این پیام به مقامات ایرانی را برعهده دارد». پیش‌ازاین جارالله در حاشیه اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس در منامه گفته بود: «مسئولیت انتقال پیام این شورا به ایران، به کویت واگذار شده است و کویت عملاً تماس با تهران جهت تشریح دیدگاه و نقطه‌نظرات کشورهای عضو شورای همکاری (خلیج فارس) درمورد انجام گفت‌وگوهای فی‌مابین را آغاز کرده است». با توجه به این موضوع که برخی آن را سیگنال غیرمستقیم ریاض به تهران می‌دانند، چند پرسش مطرح شده است:
اول؛ هدف این پیام در فضای کنونی که روند تحولات منجربه برتری نسبی ایران در برابر عربستان سعودی شده است، به چه معناست؟ دوم؛ اهداف احتمالی ریاض از ارسال این پیام چیست؟ سوم؛ محورها و مفاد این پیام حول چه محورهایی خواهد بود؟ و چهارم؛ در زمانی که معاون وزیر خارجه کویت از افتتاح مرکز ناتو در کویت خبر داده و از آن استقبال کرده است، آیا می‌توان به مؤثر بودن این گفت‌وگوها امید داشت؟
در پاسخ به این پرسش‌ها، ابتدا باید بین نگاه و رویکرد عمان و کویت درقبال ایران با دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس تفاوت قائل شد. امیرنشین کویت و سلطان‌نشین عمان همواره معتقد به اتخاذ یک رویکرد متوازن در ارتباط با ایران بوده و براین‌اعتقادند که تعامل با تهران می‌تواند بر کاستن از حجم تنش‌ها مؤثر باشد و بر توسعه همکاری‌ها مفید واقع شود؛ بنابراین نکته کلیدی در این موضوع است که باید دید این اظهارات مقام کویتی همان خط فکری و تمایل همیشگی کویت به انجام گفت‌وگو با ایران است که در سال‌های اخیر توانسته منجربه ظرفیت‌های بازیگری این کشور در شورای همکاری خلیج فارس شود، یا مأموریت جدیدی است که به نیابت از اعضای شورای همکاری به‌خصوص عربستان در مقطع کنونی صورت گرفته است؟
با توجه به برخی شواهد، محتمل به‌نظر نمی‌رسد که در فضای کنونی منطقه که به برتری‌های میدانی نسبی ایران و متحدان آن در سه حوزه اصلی عراق، سوریه و یمن منجر شده است، عربستان حاضر به مصالحه باشد که نوعی پذیرش شرایط موجود است. بنابراین مسامحتا می‌توان گفت که این پیام بیشتر امتداد همان خط فکری و همچنین باز نگه داشتن برخی کانال‌های تماس برای شرایط اضطرار و کاستن از سطح تنش است که دراین‌میان سعودی‌ها هم بی‌میل نیستند که قدری از سطح آشوب کنونی بکاهند و در این فضا که پیشقدم شدن برای گفت‌وگو و حل‌وفصل اختلافات دوجانبه و نه منطقه‌ای با ایران دشوار است، این پیام را ازطریق یک واسطه انتقال دهند.
اگرچه به‌نظر می‌رسد که لولاهای این پیام بر محورهای کلی‌ای چون تأکید بر روابط همسایگی، احترام به تمامیت ارضی، مبارزه با افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای می‌چرخد و خوشبینانه است که حاوی یک ابتکار ازسوی اعضای شورا برای حل‌وفصل اختلافات موجود با تهران باشد. چون در دو سال اخیر شاهد شکست ابتکار قطر برای مدیریت مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای بودیم که ازسوی وزیر خارجه ایران اعلام شده بود.
ازسوی دیگر توجه به نکته دیگر دراین‌خصوص نشان می‌دهد که موانع جدیدی بر سر راه این گفت‌وگوها خودنمایی می‌کند. استقبال شورای همکاری خلیج فارس از گسترش همکاری‌های امنیتی با آمریکا و بریتانیا در چهارچوب گسترش ناتو که در اظهارات خالد جارالله قائم مقام وزیر خارجه کویت تاکید و استقبال شده بود، تهدیدی علیه امنیت ایران و مانعی دیگر از موانع رسیدن به یک نظم مشارکتی و امنیت کنسرتی در دو سوی ساحل خلیج فارس است؛ بنابراین، این موضوع باعث دشواری در ترسیم نقطه شروع گفت‌وگوها میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس خواهد شد که با توجه به طیف موضوعات اختلافی میان طرفین به‌خصوص ایران و عربستان؛ قدر مسلم، مانع نتیجه‌بخشی در فرآیندهای مذاکراتی است.
اگرچه به‌نظر می‌رسد که لولاهای این پیام بر محورهای کلی‌ای چون تأکید بر روابط همسایگی، احترام به تمامیت ارضی، مبارزه با افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای می‌چرخد و خوشبینانه است که حاوی یک ابتکار ازسوی اعضای شورا برای حل‌وفصل اختلافات موجود با تهران باشد. چون در دو سال اخیر شاهد شکست ابتکار قطر برای مدیریت مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای بودیم که ازسوی وزیر خارجه ایران اعلام شده بود.
ازسوی دیگر توجه به نکته دیگر دراین‌خصوص نشان می‌دهد که موانع جدیدی بر سر راه این گفت‌وگوها خودنمایی می‌کند. استقبال شورای همکاری خلیج فارس از گسترش همکاری‌های امنیتی با آمریکا و بریتانیا در چهارچوب گسترش ناتو که در اظهارات خالد جارالله قائم مقام وزیر خارجه کویت تاکید و استقبال شده بود، تهدیدی علیه امنیت ایران و مانعی دیگر از موانع رسیدن به یک نظم مشارکتی و امنیت کنسرتی در دو سوی ساحل خلیج فارس است؛ بنابراین، این موضوع باعث دشواری در ترسیم نقطه شروع گفت‌وگوها میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس خواهد شد که با توجه به طیف موضوعات اختلافی میان طرفین به‌خصوص ایران و عربستان؛ قدر مسلم، مانع نتیجه‌بخشی در فرآیندهای مذاکراتی است.
نظر شما