دولت جدید چپگرای یونان و بحران بدهی‌ها


 
روی‌کار آمدن حزب چپگرای سیریزا در یونان و سیاست‌های آنها در قبال اتحادیه اروپا موجب بروز عکس‌العمل‌هایی از سوی احزاب راست میانه عمدتا در کشورهای شمال اروپا شده است. یونان یکی از ضعیف‌ترین کشورهای اروپایی به لحاظ اقتصادی و مالی بوده که در حال حاضر 350 میلیارد یورو بدهی خارجی داشته و به طور نسبی بدهکارترین کشور اروپایی  است. طی چند سال گذشته تلاش‌های زیادی صورت‌ گرفته تا مشکلات مالی و بدهی‌های خارجی یونان تا اندازه‌ای حل شود و طرح‌های ریاضتی سنگینی به دولت این کشور تحمیل شد. این امر موجب ناخرسندی شدید دولت و مردم یونان شد و یونانی‌ها احساس کردند کشورشان استقلال و حاکمیت خود را از دست داده و تحت سلطه اتحادیه اروپایی و صندوق بین‌المللی پول قرار گرفته است.
مردم یونان که در پنج سال گذشته از سیاست ریاضت اقتصادی تحمیلی از سوی اتحادیه اروپا، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی به ستوه آمده بودند، با شعارهای حزب چپگرا، به تقابل با سیاست‌های راست‌گرایانه رفتند. تحرک چپگرایان یونان، به اسپانیا نیز سرایت کرده و مردم این کشور به دعوت حزب چپ در اعتراض به سیاست‌های ریاضت اقتصادی به خیابان‌ها آمدند. ظهور چپ در جنوب اروپا و حضور راست در شمال قاره، این سوال را مطرح می‌کند که آیا شاهد شکل‌گیری فضای دوقطبی راست ـ چپ در اتحادیه اروپا هستیم و قدرت در اروپا به سمت تقابل چپ و راست در حرکت است؟ یا اروپا در نهایت می‌تواند همانند دیگر چالش‌های بزرگ تاریخ خود از جمله بحران‌های اقتصادی، از این مساله نیز عبور کرده و آن را در خود حل کند؟
باید در نظر داشت که هر از چندی اروپا به راست یا به چپ، یا راست میانه یا چپ میانه گرایش پیدا می‌کند. این خود نتیجه ساختار سیاسی و حزبی کشورهای اروپایی است. پیروزی چپگرایان در دو یا سه کشور از جمله یونان، بدان معنا نیست که اروپا به سمت چپ گرایش پیدا کرده است. اتفاقا در برآیند کلی و در ساختار اتحادیه اروپا با 28 عضو، عمده‌ترین کشورها، کشورهایی هستند که به جناح راست یا راست میانه گرایش دارند و هنوز جناج چپ در اقلیت است. اگرچه دولت‌های محافظه‌کار و راست‌گرا طی چند سال اخیر و در سایه بحران اقتصادی مالی گسترده اروپا با کمی اقبال از سوی شهروندان مواجه شده و همزمان گرایش به سمت دولت‌های به اصطلاح مردمی، بیشتر شد. عمده‌ترین این گرایش‌ها را می‌توان در فرانسه مشاهده کرد. بعد از شکست سارکوزی ـ جناح راست یا گلیست فرانسه ـ سوسیالیست‌ها پیروز شده و فرانسو اولاند به عنوان یک سوسیالیست رئیس‌جمهور شد. البته این موضوع به معنای پیروزی یا موفقیت دولت سوسیالیست در فرانسه نیست، زیرا دولت سوسیالیست فرانسه با مشکلات بسیار زیادی در عرصه اقتصادی و اجتماعی حتی بیشتر از دوره سارکوزی مواجه است. در کشورهای دیگر نیز چنین دولت‌هایی برخاسته از شرایط دشوار اقتصادی و مالی ایجاد شدند. در حال حاضر نیز دولت‌های چپگرا که عمدتا پوپولیستی هستند، به خصوص در یونان، بر سر کار آمدند. اما معتقدم حرکت سطحی و ظاهری است که دولت‌ها با توجه به مشکلات عمده‌ای که از دولت‌های دیگر به آنها رسیده، وارث مشکلات قبلی بوده و نمی‌توانند اقدامات و راهکارهای مثبت اقتصادی و رفاهی ارائه کنند و به‌زودی مشکلات آنها نمایان خواهد شد.
یونان یکی از ضعیف‌ترین کشورهای اروپایی به لحاظ اقتصادی و مالی بوده که در حال حاضر 350 میلیارد یورو بدهی خارجی داشته و به طور نسبی بدهکارترین کشور اروپایی است. همچنین اسپانیا، پرتغال و حتی ایتالیا که صاحب قدرت بزرگ اقتصادی اروپاست اما با بدهی بسیار زیاد خارجی در حدود 2 هزار میلیارد یورو مواجه است. این میزان بدهی و مشکلات اقتصادی در کشورهای شمال اروپا مشاهده نمی‌شود.
آلکسیس سیپراس، نخست‌وزیر جدید یونان بعد از نشستی حساس با وزرای دارایی گروه یورو و به نتیجه نرسیدن مذارکاتی بسیار فشرده، در فضایی پر تنش برای اولین بار وارد شورای اروپا شد. دولت جدید یونان اعلام کرده که خواهان گسترش برنامه‌های کمک مالی به این کشور و در پی آن افزایش تعهدات به گروه تروئیکا نیست و اعضای اتحادیه اروپا نیز در مقابل می‌گویند به غیر از کمک تروئیکا، گزینه دیگری برای نجات یونان ندارند. آقای سیپراس پیش از آغاز اجلاس سران اروپا گفت: «اطمینان دارم که با همدیگر می‌توانیم یک راه‌حل دو جانبه قابل دوام پیدا کنیم؛ راه‌حلی برای بهبود زخم‌های ریاضت اقتصادی، مقابله با بحران انسانی در سراسر اتحادیه اروپا و برای بازگرداندن اروپا به مسیر رشد». اما پس از ناکامی وزیران دارایی منطقه یورو در رسیدن به یک توافق در نشست روز چهارشنبه، به نظر می‌رسد باید تلاش زیادی برای نزدیک کردن دیدگاه‌های یونان با اکثریت کشورهای اروپایی بعمل آید.
طی چند سال گذشته تلاش‌های زیادی صورت‌گرفته تا مشکلات مالی و بدهی‌های خارجی یونان تا اندازه‌ای حل شود و طرح‌های ریاضتی سنگینی به دولت این کشور تحمیل شد. این امر موجب ناخرسندی شدید دولت و مردم یونان شد و یونانی‌ها احساس کردند کشورشان استقلال و حاکمیت خود را از دست داده و تحت سلطه اتحادیه اروپایی و صندوق بین‌المللی پول قرار گرفته است. حتی در مواقعی بحث خروج یونان از گروه یورو و یا حتی از اتحادیه اروپایی مطرح بود که نهایتا با حمایت کشورهای اروپایی این اتفاق نیافتاد. این در حالی است که دولت یونان نیز تعهدات زیادی به شرکای اروپایی و صندوق بین‌المللی پول برای تنظیم سیاست‌های اقتصادی مالی خود تحت فرامین آنها داد و همین امر موجب بی‌ثباتی داخلی در یونان و شکست دولت محافظه‌کار قبلی و روی‌کار آمدن جناح چپگرای مردمی شد که از سوی توده‌های مردم حمایت می‌شود. بنظر می‌رسد نهایتا یونان با شرکای اروپایی خود مصالحه خواهند کرد اما موضوعات بسیاری باید حل و فصل شود و درباره تمام جنبه‌های فنی بحث شود و این دوره گذار احتمالا تا تابستان طول خواهد کشید. این در حالی است که نشست چند روز قبل وزیران دارایی منطقه پولی یورو در ارتباط با بدهی‌های یونان پس از ساعت‌ها بحث و گفتگو بدون نتیجه به پایان رسید.
از طرفی، در نشست سران کشورهای اتحادیه اروپا در تاریخ 24/11/1390در بروکسل، یونان بر سر همکاری با وام‌دهندگان داخلی برای بازپرداخت بدهی‌های بین‌المللی کشورش، توافق کرد که البته جزئیات آن هنوز باید مورد گفتگو قرار بگیرد. آلکسیس تیپراس، نخست‌وزیر یونان در این باره گفت: ما مخالف قوانین سخت‌گیرانه و ساختارهای دشوار اقتصادی هستیم. با این حال ما مجبوریم به آ‌ن‌ها احترام بگذاریم چرا که خودمان بنیانگذار چنین قوانینی بوده‌ایم. در این نشست ژان کلود یونکر، رییس کمیسیون اروپا ضمن ابراز امیدواری نسبت به دستیابی به توافقی در مسئله یونان اظهار کرد: همان‌طور که رییس‌جمهور یونان اعلام کرده، دولت جدید این کشور با 70 درصد برنامه بازپرداخت وام موافق است. ما باید مواردی را که مقامات جدید یونان با آن موافق هستند را بررسی کرده و ببینیم که برای 30 درصد باقی‌مانده چه می‌توان کرد.