نزدیکی روسیه به چین: استراتژی جدید یا واکنش به آمریکا
نزدیکی روسیه به چین: استراتژی جدید یا واکنش به آمریکا
شنبه 21 مرداد 1396
شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، در روز 26 ژوئن و در آستانه برگزاری نشست سران گروه بیست در هامبورگ آلمان و تنها شش هفته بعد از اینکه ولادیمیر پوتین، برای شرکت در نشست سران ابتکار یک کمربند یک جاده به پکن سفر کرده بود وارد مسکو شد و با همتای روسی خود ملاقات نمود. مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی در این سفر دو روزه تعمیق روابط اقتصادی و رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی بوده است.
توافقات تجاری و اقتصادی
درحال حاضر بزرگ‌ترین موضوع در روابط روسیه و چین مربوط به پارامترهای هماهنگ‌سازی ابتکار یک کمربند یک جاده با برنامه‌های اقتصادی مسکو است. کرملین با صراحت نشان داده است که روسیه همانند دیگر کشورها تنها خواهان پیوستن به ابتکار یک کمربند یک جاده نیست، بلکه درصدد ایجاد یک روابط اقتصادی ویژه با چین است. براین‌اساس در طی این ملاقات دو روزه دو کشور توافقاتی را در زمینه تعمیق همکاری‌های اقتصادی امضا نمودند. اگرچه جزئیات درباره ماهیت دقیق افزایش سرمایه‌گذاری و تجارت میان دو کشور آشکار نیست، اما به گزارش فاینشیال تایمز توافقات اقتصادی حداقل ده میلیاردی میان دو طرف به امضاء رسیده است. این توافقات در زمینه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی ابتکار یک کمربند یک جاده چین و اتحادیه اقتصادی اوراسیایی (EEU) روسیه صورت گرفته است. همچنین توافقی به ارزش 7 میلیارد یوان (حدود 882 میلیون دلار) بین بانک توسعه دولتی روسیه (VEB) و بانک توسعه چین (CDB) منعقد شده است. رئیس‌جمهور چین در طی این سفر اعلام نمود که روابط دو کشور به بهترین حد خود در تاریخ رسیده است وی همچنین چین و روسیه را مورد اعتمادترین شرکای استراتژیک خواند.
توافقات امنیتی و بین‌المللی
در حوزه مسائل امنیتی و بین‌المللی بحران کره شمالی و استقرار سیستم ضدموشکی تاد در کره جنوبی از جمله مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی میان روسای‌جمهور دو کشور بود. رئیس‌جمهور چین در آستانه سفر به مسکو در مصاحبه با خبرگزاری تاس به موضوع دفاع موشکی پرداخته و استقرار موشک‌های تاد آمریکا در کره جنوبی را به‌عنوان عامل برهم‌‌زننده توازن استراتژیک در منطقه و تهدید منافع امنیتی کشورهای منطقه از جمله روسیه و چین خوانده بود. وی همچنین تکرار نمود که پکن خواهان کاهش فشار نظامی به کره شمالی ازسوی واشینگتن و سئول بوده و امیدوار است که رئیس‌جمهور جدید کره جنوبی در مقایسه با رئیس‌جمهور قبلی سیاست معقولانه‌تری را درپیش گیرد. برهمین‌اساس، شی جین پینگ، و پوتین، در بیانیه‌ای مشترک اعتراض خود را به استقرار سیستم ضدموشکی آمریکا در کره جنوبی به بهانه ابزاری برای دفاع علیه کره شمالی اعلام نمودند. لازم‌به‌ذکر است چین و روسیه هر دو نگران و شدیداً مخالف استقرار سیستم موشکی مورد مناقشه آمریکا معروف به تاد در کره جنوبی هستند. دراین‌میان، چین نگران استفاده از این سیستم علیه خود است. روسیه نیز نگرانی خود را در این زمینه در بیانیه مشترک میان دو رئیس‌جمهور ابراز نموده: «ما قویاً مخالف هرگونه استقرار یک‌جانبه سیستم‌های دفاعی ضدموشکی در اروپا و آسیا ـ پاسیفیک ازسوی برخی کشورهای خاص به هزینه منافع ملی دیگر کشورها هستیم».
محرک‌های نزدیکی روابط چین و روسیه: عامل آمریکا
آنچه در روابط میان روسیه و چین مهم است این است که این دو کشور در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی، مکمل یکدیگر هستند و همین موضوع باعث می‌شود مواضع دو کشور در عرصه بین‌الملل به‌ویژه در مسائل مهم جهانی قوی و هماهنگ باشد. اگرچه به علت برخی مشکلات قدیمی هنوز نمی‌توان از روابط استراتژیک چین و روسیه سخن گفت، اما بااین‌حال در سال‌های اخیر روابط دو کشور بسیار پیشرفت کرده است. هر دو کشور توافقات خوبی را در زمینه گاز طبیعی و پروژه‌های خطوط لوله صورت داده و بیش از هفتاد درصد نفت ارسالی روسیه از ولادی‌وستوک به چین فروخته می‌شود. ضمن اینکه دو کشور متعهد به پیگیری پروژه‌های توسعه مشترک میان اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) و جاده ابریشم جدید چین شده‌اند در حوزه امنیتی نیز روسیه از مواضع چین درقبال مسائل دریای چین جنوبی حمایت و هر دو کشور ازسال گذشته مانورهای نظامی مشترک در این منطقه برگزار نموده‌اند. دراین‌میان، یکی از محرک‌های اصلی همکاری دیپلماتیک میان دو کشور تحولات در سیاست خارجی آمریکا محسوب می‌شود. به عبارتی رهیافت سیاست خارجی آمریکا در تسریع همکاری‌ها و صف‌بندی دو کشور تأثیرگذار بوده است. در این متن افزایش سطح همکاری میان روسیه و چین می‌تواند نشان‌دهنده تشکیل جبهه متحد مسکو و پکن علیه ایالات متحده امریکا باشد.رئیس‌جمهور چین قبل از سفر به مسکو به آمریکا هشدار داد که طبرخی عوامل منفی» به روابط چین ـ آمریکا آسیب می‌زند. این اظهارات در بحبوحه تنش‌ها با آمریکا بر سر گشت‌زنی ناوشکن آنها در آب‌های منطقه‌ای جزایر تحت کنترل چین در دریای چین جنوبی ایراد شد.
آمریکا نگاهی پیچیده درقبال روسیه داشته است. از یک طرف تلاش نموده است تا ازطریق گسترش ناتو به شرق فضای استراتژیک روسیه را کوچک نماید و ازطرف دیگر خواهان تقابل کامل استراتژیک با کرملین نبوده است. روابط آمریکا و روسیه همیشه با ابهامات فراوانی روبه‌رو بوده است. روابط چین و آمریکا را نمی‌توان به سادگی با روابط آمریکا و روسیه مقایسه نمود. روابط چین و آمریکا پیچیده و چندلایه است. روابط تجاری دو طرف یکی از بزرگ‌ترین روابط در جهان محسوب می‌شود و برای هر دو طرف مزایای فراوانی به همراه دارد. این امر توضیح‌دهنده این امر است که چگونه تنش‌های سطحی به روابط دو کشور آسیب جدی نزده است. براین‌اساس دو قدرت درصدد کسب منافع مشترک بیشتر در مدیریت ریسک هستند.
خیزش چین، یک چالش بزرگ راهبردی برای ایالات متحده محسوب می‌شود که باید توجه خود را بر آن معطوف کند. دراین‌میان «ثقل‌‌زدایی از خاورمیانه و ثقل‌‌گرایی به سمت آسیا ـ پاسیفیک» و چرخش اوباما به سمت شرق و مهار چین در سال 2016، نگرانی‌های امنیتی جدی برای چین و استراتژی‌های جهانیِ آن به‌همراه داشته است. چین همچنین نگران این است که اختلافات با واشینگتن بر سر مناقشات در دریای چین جنوبی و شرقی یا تایوان باعث شود تا آمریکا محاصره دریایی تنگه مالاکا که جریان واردات انرژی چین ازطریق آن صورت می‌گیرد را تشدید کند. این نگرانی‌ها از جملۀ عواملی است که به‌طور تدریحی باعث تهاجمی‌تر شدن سیاست نظامی چین در منطقه و همچنین سرمایه‌گذاری بیشتر این کشور در مدرنیزاسیون نیروی دریایی‌اش شده است. همچنین این عامل باعث شده تا این کشور دست به ایجاد بنادری بزند که چین را به تأسیسات تجاری و سوخت‌گیری در اقیانوس هند و خلیج فارس پیوند دهد.علاوه‌براین، چین در تلاش است تا یک شبکه ریلی را که می‌تواند نقش لجستیکی و حمل‌ونقل نظامی را ایفا کند، ایجاد نماید. در کنار این تحرکات امروزه محافل استراتژیک آمریکا به‌طور فزاینده با این استدلال که سیاست تعامل با چین در دهه‌های گذشته ناکام بوده است از سیاست تندروانه درقبال چین حمایت می‌نماید. این امر باعث شده است شی‌جین پینگ به تنظیم مجدد استراتژی بین‌المللی چین توجه کند تا نقش منفعلانه و یا نقش کمتر کلیدی آن را تغییر دهد.
نتیجه‌گیری
شنبه 21 مرداد 1396
شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، در روز 26 ژوئن و در آستانه برگزاری نشست سران گروه بیست در هامبورگ آلمان و تنها شش هفته بعد از اینکه ولادیمیر پوتین، برای شرکت در نشست سران ابتکار یک کمربند یک جاده به پکن سفر کرده بود وارد مسکو شد و با همتای روسی خود ملاقات نمود. مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی در این سفر دو روزه تعمیق روابط اقتصادی و رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی بوده است.
توافقات تجاری و اقتصادی
درحال حاضر بزرگ‌ترین موضوع در روابط روسیه و چین مربوط به پارامترهای هماهنگ‌سازی ابتکار یک کمربند یک جاده با برنامه‌های اقتصادی مسکو است. کرملین با صراحت نشان داده است که روسیه همانند دیگر کشورها تنها خواهان پیوستن به ابتکار یک کمربند یک جاده نیست، بلکه درصدد ایجاد یک روابط اقتصادی ویژه با چین است. براین‌اساس در طی این ملاقات دو روزه دو کشور توافقاتی را در زمینه تعمیق همکاری‌های اقتصادی امضا نمودند. اگرچه جزئیات درباره ماهیت دقیق افزایش سرمایه‌گذاری و تجارت میان دو کشور آشکار نیست، اما به گزارش فاینشیال تایمز توافقات اقتصادی حداقل ده میلیاردی میان دو طرف به امضاء رسیده است. این توافقات در زمینه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی ابتکار یک کمربند یک جاده چین و اتحادیه اقتصادی اوراسیایی (EEU) روسیه صورت گرفته است. همچنین توافقی به ارزش 7 میلیارد یوان (حدود 882 میلیون دلار) بین بانک توسعه دولتی روسیه (VEB) و بانک توسعه چین (CDB) منعقد شده است. رئیس‌جمهور چین در طی این سفر اعلام نمود که روابط دو کشور به بهترین حد خود در تاریخ رسیده است وی همچنین چین و روسیه را مورد اعتمادترین شرکای استراتژیک خواند.
توافقات امنیتی و بین‌المللی
در حوزه مسائل امنیتی و بین‌المللی بحران کره شمالی و استقرار سیستم ضدموشکی تاد در کره جنوبی از جمله مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی میان روسای‌جمهور دو کشور بود. رئیس‌جمهور چین در آستانه سفر به مسکو در مصاحبه با خبرگزاری تاس به موضوع دفاع موشکی پرداخته و استقرار موشک‌های تاد آمریکا در کره جنوبی را به‌عنوان عامل برهم‌‌زننده توازن استراتژیک در منطقه و تهدید منافع امنیتی کشورهای منطقه از جمله روسیه و چین خوانده بود. وی همچنین تکرار نمود که پکن خواهان کاهش فشار نظامی به کره شمالی ازسوی واشینگتن و سئول بوده و امیدوار است که رئیس‌جمهور جدید کره جنوبی در مقایسه با رئیس‌جمهور قبلی سیاست معقولانه‌تری را درپیش گیرد. برهمین‌اساس، شی جین پینگ، و پوتین، در بیانیه‌ای مشترک اعتراض خود را به استقرار سیستم ضدموشکی آمریکا در کره جنوبی به بهانه ابزاری برای دفاع علیه کره شمالی اعلام نمودند. لازم‌به‌ذکر است چین و روسیه هر دو نگران و شدیداً مخالف استقرار سیستم موشکی مورد مناقشه آمریکا معروف به تاد در کره جنوبی هستند. دراین‌میان، چین نگران استفاده از این سیستم علیه خود است. روسیه نیز نگرانی خود را در این زمینه در بیانیه مشترک میان دو رئیس‌جمهور ابراز نموده: «ما قویاً مخالف هرگونه استقرار یک‌جانبه سیستم‌های دفاعی ضدموشکی در اروپا و آسیا ـ پاسیفیک ازسوی برخی کشورهای خاص به هزینه منافع ملی دیگر کشورها هستیم».
محرک‌های نزدیکی روابط چین و روسیه: عامل آمریکا
آنچه در روابط میان روسیه و چین مهم است این است که این دو کشور در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی، مکمل یکدیگر هستند و همین موضوع باعث می‌شود مواضع دو کشور در عرصه بین‌الملل به‌ویژه در مسائل مهم جهانی قوی و هماهنگ باشد. اگرچه به علت برخی مشکلات قدیمی هنوز نمی‌توان از روابط استراتژیک چین و روسیه سخن گفت، اما بااین‌حال در سال‌های اخیر روابط دو کشور بسیار پیشرفت کرده است. هر دو کشور توافقات خوبی را در زمینه گاز طبیعی و پروژه‌های خطوط لوله صورت داده و بیش از هفتاد درصد نفت ارسالی روسیه از ولادی‌وستوک به چین فروخته می‌شود. ضمن اینکه دو کشور متعهد به پیگیری پروژه‌های توسعه مشترک میان اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) و جاده ابریشم جدید چین شده‌اند در حوزه امنیتی نیز روسیه از مواضع چین درقبال مسائل دریای چین جنوبی حمایت و هر دو کشور ازسال گذشته مانورهای نظامی مشترک در این منطقه برگزار نموده‌اند. دراین‌میان، یکی از محرک‌های اصلی همکاری دیپلماتیک میان دو کشور تحولات در سیاست خارجی آمریکا محسوب می‌شود. به عبارتی رهیافت سیاست خارجی آمریکا در تسریع همکاری‌ها و صف‌بندی دو کشور تأثیرگذار بوده است. در این متن افزایش سطح همکاری میان روسیه و چین می‌تواند نشان‌دهنده تشکیل جبهه متحد مسکو و پکن علیه ایالات متحده امریکا باشد.رئیس‌جمهور چین قبل از سفر به مسکو به آمریکا هشدار داد که طبرخی عوامل منفی» به روابط چین ـ آمریکا آسیب می‌زند. این اظهارات در بحبوحه تنش‌ها با آمریکا بر سر گشت‌زنی ناوشکن آنها در آب‌های منطقه‌ای جزایر تحت کنترل چین در دریای چین جنوبی ایراد شد.
آمریکا نگاهی پیچیده درقبال روسیه داشته است. از یک طرف تلاش نموده است تا ازطریق گسترش ناتو به شرق فضای استراتژیک روسیه را کوچک نماید و ازطرف دیگر خواهان تقابل کامل استراتژیک با کرملین نبوده است. روابط آمریکا و روسیه همیشه با ابهامات فراوانی روبه‌رو بوده است. روابط چین و آمریکا را نمی‌توان به سادگی با روابط آمریکا و روسیه مقایسه نمود. روابط چین و آمریکا پیچیده و چندلایه است. روابط تجاری دو طرف یکی از بزرگ‌ترین روابط در جهان محسوب می‌شود و برای هر دو طرف مزایای فراوانی به همراه دارد. این امر توضیح‌دهنده این امر است که چگونه تنش‌های سطحی به روابط دو کشور آسیب جدی نزده است. براین‌اساس دو قدرت درصدد کسب منافع مشترک بیشتر در مدیریت ریسک هستند.
خیزش چین، یک چالش بزرگ راهبردی برای ایالات متحده محسوب می‌شود که باید توجه خود را بر آن معطوف کند. دراین‌میان «ثقل‌‌زدایی از خاورمیانه و ثقل‌‌گرایی به سمت آسیا ـ پاسیفیک» و چرخش اوباما به سمت شرق و مهار چین در سال 2016، نگرانی‌های امنیتی جدی برای چین و استراتژی‌های جهانیِ آن به‌همراه داشته است. چین همچنین نگران این است که اختلافات با واشینگتن بر سر مناقشات در دریای چین جنوبی و شرقی یا تایوان باعث شود تا آمریکا محاصره دریایی تنگه مالاکا که جریان واردات انرژی چین ازطریق آن صورت می‌گیرد را تشدید کند. این نگرانی‌ها از جملۀ عواملی است که به‌طور تدریحی باعث تهاجمی‌تر شدن سیاست نظامی چین در منطقه و همچنین سرمایه‌گذاری بیشتر این کشور در مدرنیزاسیون نیروی دریایی‌اش شده است. همچنین این عامل باعث شده تا این کشور دست به ایجاد بنادری بزند که چین را به تأسیسات تجاری و سوخت‌گیری در اقیانوس هند و خلیج فارس پیوند دهد.علاوه‌براین، چین در تلاش است تا یک شبکه ریلی را که می‌تواند نقش لجستیکی و حمل‌ونقل نظامی را ایفا کند، ایجاد نماید. در کنار این تحرکات امروزه محافل استراتژیک آمریکا به‌طور فزاینده با این استدلال که سیاست تعامل با چین در دهه‌های گذشته ناکام بوده است از سیاست تندروانه درقبال چین حمایت می‌نماید. این امر باعث شده است شی‌جین پینگ به تنظیم مجدد استراتژی بین‌المللی چین توجه کند تا نقش منفعلانه و یا نقش کمتر کلیدی آن را تغییر دهد.
نتیجه‌گیری
به‌نظر می‌‌رسد که چین درحال تبدیل شدن به یک جایگاه ابرقدرت جهانی است.این کشور برای رسیدن به‌این‌منظور، خواهان افزایش نفوذ خود در نظام بین‌الملل است. در این متن، همکاری با روسیه می‌تواند به چین کمک نماید. روسیه احیا شده و چین درحال مدرنیزه کردن خود می‌توانند به‌عنوان رقیب بالقوه علیه هژمونی آمریکا به‌عنوان تنها ابرقدرت جهان درآیند. نشست مسکو میان پوتین و شی جین پینگ نشان می‌دهد که دولت ترامپ باید چشم‌انداز افزایش همکاری میان مسکو و پکن را جدی گرفته و بداند که این همکاری جهت محدود کردن گزینه‌ها و قدرت ایالات متحده امریکا در سطح بین‌المللی طراحی شده است.البته دانستن این موضوع به‌تنهایی عامل مهار این نزدیکی و نجات آمریکا از سردرگمی استراتژیک نخواهد شد. پیش از این آمریکا باید الویت‌های راهبردی بین‌المللی و منطقه‌ای خود را تعیین نماید.
نظر شما