گزارش نشست"جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران پس از گفت وگوهای ژنو" بهزاد احمدی لفورکیشنبه 10 اسفند 1392
گزارش نشست"جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران پس از گفت وگوهای ژنو"
بهزاد احمدی لفورکی
شنبه 10 اسفند 1392
عصر روز دوشنبه 28 بهمن 1392 خانه اندیشمندان علوم سیاسی میزبان نشست "جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران پس از گفت وگوهای ژنو" بود. دکتر محمد کاظم سجادپور، دکتر کیهان برزگر، دکتر صادق زیباکلام و دکتر جهانگیر کرمی سخنرانان این همایش بودند.
دکتر محمد کاظم سجادپور اولین سخنران این نشست و موضوع صحبت هایش "دولت یازدهم و دیپلماسی چند جانبه" بود. وی در سخنرانی خود سعی کرد تا جنبه ادراکی و اجرایی دیپلماسی چندجانبه دولت آقای دکتر روحانی را بررسی کند. به گفته دکتر سجاد پور، به واسطه قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت علیه ایران، دیپلماسی ایران امروزه بیشتر ماهیتی چندجانبه یافته است. از جنبه ادراکی دیپلماسی چندجانبه، وی معتقد است که دولت و وزیر خارجه درک دقیق‌تری از دیپلماسی و شرایط بین‌المللی دارند و به خوبی می‌دانند که ایران در شرایط جالب و قابل توجه در جهان سیاست به سر می برد و یکی از نیروهای اثرگذار است و نه صرفا یک نیروی اثرپذیر. به گفته ایشان، سه قدرت بازیگر استراتژیک دنیای عرب که منطقه خاورمیانه را در طی 50 -60 سال گذشته، شکل می‌دادند یعنی عراق، سوریه و مصر، عملا از صحنه بازیگری ماورای مرزهای خودشان خارج هستند. تنها بازیگری که در دنیای عرب بازی خارج از مرزهای خودش را دارد، عربستان است که به تحلیل عده‌ای از کارشناسان این بازی خیلی عصبی و واکنشی است. به گفته دکتر سجاد پور، شرایط و تحولاتی که در ایران بعد از انتخابات ریاست جمهوری روی داد، موقعیت ایران را ارتقا داده است. به گفته وی، پیرو به روی کار آمدن دولت دکتر روحانی این حس در دنیا ایجاد شده که نگاه ایران هراسی، اسلام هراسی و شیعه هراسی برساخته و نادرست است و زدودن ایران‌هراسی به ایران اجازه خواهد داد تا در هنگام تغییر نظام بین‌الملل بتواند به‌عنوان یک بازیگر ایفای نقش نماید. از بعد اجرایی ایشان تیم مذاکره کننده ایران را بسیار حرفه‌ای ارزیابی کردند و معتقدند که حمایت مردمی باعث تقویت دیپلماسی و قدرت اجرایی آن شده است. به باور این استاد دانشگاه، دیپلماسی کنونی ایران دیپلماسی ناشی از اجماع نظام است و ادراک درست با اعتماد به نفس دیپلماتیک همراه شده است. وی تغییر فضا را مهم‌ترین نتیجه دیپلماسی کنونی دانست و اظهار داشت که استفاده از ایران‌هراسی ابزاری برای ایجاد نظام منطقه‌ای بوده که در بدنه آن ترک ایجاد شده است. به گفته دکتر سجاد پور، بحث گزینه نظامی علیه ایران در آمریکا بسیار دچار چالش شده و قدرت منطقه‌ای ایران به لحاظ بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است. به گفته وی، ایران تنها کشور منطقه است که خود تأمین‌کننده امنیتش می‌باشد و این امر آن را به یک قدرت واقعی تبدیل کرده است. وی در پایان سخنان خود نتیجه گرفت که دیپلماسی جدید تکانی استراتژیک در منطقه ایجاد کرده است.
سخنران دوم آقای دکتر صادق زیباکلام بود که موضوع سخنرانی‌اش به دیپلماسی هسته‌ای ایران اختصاص داشت. وی صحبت‌های خود را با آفت خواندن ایدئولوژی در دیپلماسی آغاز کرد و تاکید کرد که ایدئولوژی شوم است و اگر دیپلماسی در دام آن بیفتد منافع ملی به خطر می‌افتد. به گفته وی نگاه ایدئولوژیک‌محور باعث به انحراف کشیده شدن بحث هسته‌ای در ایران و هسته‌ای به ابزاری برای تقابل با غرب و آمریکا تبدیل شده است. وی در ادامه به نقش اصولگرایان از سال 84 در ایدئولوژیک کردن بحث هسته‌ای پرداخت و مدعی شد که اصولگرایان نگاه منافع ملی‌محور ندارند. به گفته این استاد دانشگاه، در واقعیت، هسته ای چه برای ایران و چه هر کشور دیگری هیچ سود و نوآوری ندارد. به گفته او هسته‌ای تأثیری در بهبود تولید ناخالص ملی ایران نداشته و ایران هیچ نوآوری هسته‌ای نداشته است. وی دلایل مخالفت غرب با ایران بر سر موضوع هسته‌ای (غنی‌سازی و جداسازی پلوتونیوم) و تبعیض غرب را به این خاطر دانست که ایران بارها گفته که خواستار پاک کردن رژیم اسرائیل از روی نقشه است و ایران اعتماد دنیا به خود را از بین برده است. وی در پایان مهم‌ترین دستاورد دولت آقای روحانی را این دانست که توانسته غرب را ترغیب کند که به ایران اعتماد کند.
سومین سخنران این نشست دکتر کیهان برزگر بود که با محوریت "توافق هسته ای ژنو و تاثیر آن بر جایگاه منطقه ای ایران در خاورمیانه" به ایراد سخن پرداخت. وی در ابتدای صحبت های خود تاکید کرد با توافق هسته‌ای ژنو نقش منطقه ای ایران افزایش یافته و این تحول خود نقش نیروهای اصلی مخالف و فشار به آمریکا در منطقه یعنی عربستان و اسرائیل در روند دستیابی به یک توافق جامع هسته ای را به چالش می‌کشد. وی در ادامه به موافقان و مخالفان توافقات ژنو پرداخت و گفت موافقان مهم ترین دستاوردها را شکست ایران هراسی، تغییر تصویر ایران در دنیا، اعتماد سازی با جامعه بین المللی و یا موفقیت ایران می دانند که توانسته با قدرت های بزرگ در یک میز مذاکره بنشید و از موضع برابر مذاکره کند. مخالفان هم بر این باورند که چون آمریکا قابل اعتماد نیست پس ایران در روند مذاکرات نباید تمام کارت های استراتژیک خود را که به آن موقعیت برابر در روند مذاکرات می دهد، از جمله غنی سازی 20 درصد یا کاهش فعالیت سایت اتمی اراک، از دست بدهد. دکتر برزگر از تمرکز بیش از حد به بعد رابطه ایران و آمریکا در موضوع هسته ای انتقاد کرد و اظهار داشت این امر بر پیچیدگی و حساسیت موضوع افزوده است. وی در ادامه به تاثیرات مثبت این توافق نامه بر نقش منطقه‌ای ایران پرداخت. به گفته وی، گفتگوی ایران و آمریکا در قالب گروه 5+1 حتی در شکل محدود آن موجب نگرانی بازیگران رقیب ایران مثل عربستان و اسرائیل و همزمان افزایش نقش ایران شده است. دکتر برزگر در انتها توافق ژنو را در قالب منطقه‌ای بسیار مثبت ارزیابی کرد و خاطرنشان ساخت که تقویت نقش منطقه‌ای ایران به رسیدن به توافق جامع نهایی کمک شایان می‌کند.
چهارمین سخنران این مراسم دکتر کرمی بود. وی ابتدا نگاهی به تاریخ روابط ایران و روسیه داشت و سپس به نقش پرونده هسته ای ایران در روابط دو کشور اشاره کرد. به گفته وی دنیای آتی، دنیای رویارویی غرب با چین است و اینکه ایران و روسیه طرفدار کدام باشند برای غرب مهم است. وی به همکاری ایران با روسیه در افغانستان، عدم همکاری جدی در قفقاز جنوبی، و همکاری نه چندان خوب در خزر اشاره کرد و اظهار داشت که بیشتر این همکاری ابعاد سلبی داشته تا ایجابی. وی حفظ نظام دوقطبی، دفاع از نظم وستفالایی، و نفی برخی ویژگی‌های نظام جهانی را مبنای همکاری دو کشور دانست تا بنیان‌های همفکرانه. به گفته دکتر کرمی تهدیدها و فشارهای غرب و اسلام افراطی پایه همکاری دو طرف در دو دهه اخیر بوده و دشمنی ایران با سیستم بین‌المللی و دفاع روسیه از این سیستم مانع جدی گسترش روابط دوجانبه بوده است. به گفته وی روابط با غرب برای روسیه اهمیت دارد و بر روابط با ایران ارجحیت داده می‌شود. وی اظهار داشت پرونده هسته ای از عوامل محدود کننده روابط دو کشور است، چرا که اصول کلی روسیه با روند هسته ای جمهوری اسلامی ایران هم خوانی کامل ندارد. وی به تضاد دو طرف بر سر NPT اشاره کرد و غنی سازی 20 درصد را خطر قرمز روس‌ها بر شمرد. به گفته دکتر کرمی روس‌ها نمی‌خواهند بحث هسته‌ای بهانه‌ای برای نفوذ در قلمرو روسیه شود و سیاست آنها حفظ ایران در برابر مداخله نظامی غرب از یک سو و غیرهسته‌ای ماندن ایران از سوی دیگر است. وی در انتها به تأثیر مثبت توافق ژنو بر روابط دوجانبه اشاره کرد و خاطرنشان ساخت که توافق ژنو باعث افزایش قدرت مانور ایران شده است. به گفته وی بهبود روابط ایران و آمریکا برای روس‌های جای نگرانی دارد.
نظر شما