سامانه موشکی ترکیه در مرز سوریه: اهداف و پیامدها
سامانه موشکی ترکیه در مرز سوریه: اهداف و پیامدها
چهارشنبه 22 آذر 1391
اقدام دولت ترکیه در پذیرش میزبانی سامانه موشکی پاتریوت در نزدیکی مرزهای این کشور با سوریه بار دیگر اقدامات دولتمردان ترک را را در راس اخبار رسانه‌های جهان و منطقه قرار داد.
شبکه تلویزیونی NTV ترکیه با انتشار این خبر اعلام کرد این طرح شامل استقرار سامانه‌های موشکی پاتریوت هلندی و آلمانی در مرز سوریه خواهد بود. بر این اساس، دو سامانه رهیاب موشکی ارتش آلمان و یک سامانه هلندی از روز نهم دسامبر در استان‌های جنوب شرقی ترکیه مالاتیا، گازانتپ، و دیاربکر مستقر می‌شوند.
در خصوص اهداف ترک‌ها از این اقدام، اگرچه سیاست‌های اعلامی ترک‌ها حکایت از آن دارد که تهدیدهایی مانند حملات موشکی از مرزهای سوریه را دلیل این امر می‌دانند ولی به تعبیر پوتین، لازم نیست یک متخصص امور نظامی بود تا درک کرد که سوریه اکنون در وضعیتی نیست که قصد حمله به همسایه خود را داشته باشد.
بنابراین، در ورای این ادعا اهداف دیگری نهفته است که شناسایی دلایل اصلی این اقدام، ماهیت پیامدهای آن را در فضای داخلی و پیرامونی ترکیه روشن می‌کند.
بدین منظور و برای بررسی پشت‌پرده استقرار سامانه اخیر موشکی ترکیه باید به نشست 2010 سران ناتو در لیسبون که در واقع سیاست‌های امنیتی 28 کشور عضو ناتو را تعیین می‌کرد، نظری داشته باشیم. اجلاس سران ناتو در لیسبون یکی از نقاط عطف و تعیین‌کننده در مسیر اجرایی شدن طرح سپر دفاع ضدموشکی است. در نشست لیسبون اهداف راهبردی جدید ناتو که هر 10 سال یک بار صورت می‌گیرد؛ مورد بررسی قرار گرفت و در همین اجلاس اعضای ناتو راهبرد جدید این پیمان از جمله استقرار سامانه سپر موشکی در خاک ترکیه را مورد بررسی قرار دادند و ترکیه را ملزم به پذیرش استقرار این سامانه در خاک خود کردند.
براساس سند لیسبون، در مراحل ابتدایی ابتدا سیستم 2و3 PAC Patriot در ترکیه مستقر خواهد شد که مشابه سامانه اخیری است که به‌تازگی در مورد اجرایی شدن آن توافق شده است. حتی استان‌های محل استقرار مانند دیاربکر نیز در هر دو مورد مشابه است که گمان‌ها را در خصوص آنکه سامانه اخیر مرحله ابتدایی سامانه مورد توافق در سند لیسبون است را تقویت می‌کند.
با این حال نباید فراموش کرد، چنین اقدامی با نوع تهدید مورد ادعای مقامات ترک تناسب ندارد. بی‌سبب نیست که رویترز در گزارشی معتقد است: موشک‌های پاتریوت با توجه به ویژگی آنها چندان برای دفاع در برابر حملات توپخانه‌ای که تاکنون به عنوان خطر اصلی در مناطق مرزی ترکیه با سوریه مطرح شده مناسب نیست.
اگر بپذیریم که مشابهت‌های فوق تصادفی نمی‌تواند باشد، در این صورت پیامدهایی که بر سامانه لیسبون مترتب است در بلندمدت بر سامانه دفاعی اخیر نیز وجود دارد.
واضح است اولین پیامد چنین اقدامی دامان سیاست خارجی سال‌های اخیر ترکیه که مبتنی بر ایجاد عمق استراتژیک و به صفررسانی تنش با همسایگان است را می‌گیرد. نگرانی سوریه، ایران و نیز قدرت‌هایی همانند روسیه و چین مشخصاً با این اقدام خط بطلانی بر سیاست کاهش تنش با همسایگان است. چنانکه لاریجانی و پوتین نیز با سفر به ترکیه نگرانی و عدم رضایت خود را از این اقدام به گوش اردوغان رساندند.
ایجاد تنش در این سطح، تبعات منطقه‌ای در پی خواهد داشت و به تعبیری موجبات منطقه‌ای شدن تنش را مخصوصاً در جنوب قفقاز فراهم آورد. این امر در بلندمدت قبرس و یونان را مصون از تنش نگه نمی‌دارد.
از طرفی، خاورمیانه گذار تاریخی مهمی را پیش‌رو دارد و دومینوی سقوط حکومت‌های وابسته به غرب می‌تواند حساسیت افکار عمومی جهان اسلام به چنین طرح‌هایی در ترکیه را تشدید کند. چنین امری با نقشی که اتحادیه اروپا برای ایفای نقش فعال ترک‌ها در خاورمیانه جهت عضویت در این کلوپ مسیحی از این کشور انتظار دارند متعارض است.
همانطور که بررسی شد اقداماتی از این دست علاوه بر اینکه با بالا بردن سطح تنش در منطقه، پتانسیل دولت‌هایی مانند ترکیه که به‌شدت محتاج رشد اقتصادی هستند را معطوف بلندپروازی نظامی نموده و این کشور را در معرض هدف‌های ناهمگون در عرصه سیاست خارجی قرار می‌دهد. بیماری‌ای که تا پیش از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه و اتخاذ سیاست به صفررسانی تنش با همسایگان، دستگاه دیپلماسی این کشور را آلوده ماجراجویی‌های بی‌پایان با همسایگان کرده بود.
نظر شما