ارزیابی تحلیلی منافع ایران از بیانیه هسته‌ای لوزان



باتوجه به مفاد بیانیه لوزان بنظر می‌رسد منافعی که ایران بطور مستقیم و غیر مستقیم از تفاهم‌نامه هسته‌ای لوزان بدست خواهد آورد بسیار بیشتر از امتیازاتی است که بطور مستقیم از محتوای بیانیه لوزان مستفاد می‌شود. تاثیرات غیر مستقیمی که این تفاهم‌نامه در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی و در زمینه‌های سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی - تجاری و .... برای ایران به همراه خواهد داشت چه بسا بسیار بیشتر از منافع ملموسی است که در زمینه‌های هسته‌ای و غنی‌سازی و تعداد سانتریفوژها حاصل می‌شود. در آینده ما شاهد فضای جدیدی در عرصه گفتمان سیاسی و دیپلماتیک با کشورهای دیگر خواهیم بود. از طرفی این تفاهم‌نامه انرژی زیادی از ایران را آزاد خواهد کرد تا با فراغ بال به سایر مسائل و مشکلات دیگر کشور، چه در عرصه داخلی و چه در عرصه سیاست خارجی، بپردازد.        
بعد از 18 ماه مذاکرات فشرده در دولت دکتر روحانی و در پایان 9 روزگفتگوهای فشرده بین وزرای خارجه ایران و و گروه 1+5 بیانیه یا تفاهم‌نامه لوزان در تاریخ 13 فروردین ماه به امضاء رسید. تاکنون تحلیل‌های زیادی پیرامون این تفاهم صورت گرفته و برخی آن را متوازن و خوب و برخی آن را به ضرر منافع ملی ایران دانسته‌اند. اینجانب معتقد هستم تفاهم‌نامه تنظیمی در لوزان که قرار است موافقتنامه جامع و نهایی تا آخر ماه ژوئن بر اساس آن صورت بگیرد از جهات مختلف در خورد تمجید است و منافع زیادی را برای ایران در بردارد.
این منافع را حداقل در چند دسته می‌توان طبقه‌بندی کرد:
سیاسی و دیپلماتیک - بنظر اینجانب تفاهم‌نامه لوزان موجب ارتقاء سطح روابط سیاسی دیپلماتیک ایران با کلیه کشورها در سطح بین‌الملل خواهد شد. ما تاکنون نه تنها در عرصه اقتصادی تجاری، مالی و نفتی . ... تحریم بودیم بلکه در عرصه سیاسی و دیپلماتیک نیز با محدودیت‌های زیادی مواجه بودیم. بیانیه لوزان این فضای تحریم را تغییر خواهد داد و ما شاهد دوره‌ای از گسترش همکاری‌های سیاسی و دیپلماتیک با کشورهای مختلف جهان در سطح منطقه‌ای، با اتحادیه اروپایی و تقریبا با همه کشورهای جهان خواهیم بود. در این شرایط نوین می توان تصور کرد که کشورهای مختلف برای بهبود و گسترش مناسبات خود با ایران دست به رقابت خواهند زد.
هسته ای و فنی - بیانیه لوزان به وضوح حق ایران برای غنی‌سازی را برسمیت شناخته است. ایران رسما می‌تواند بیش از 6000 سانتریفوژ خود در نظنز و فوردو حفظ کند و غنی‌سازی را در داخل خاک ایران انجام دهد در حالی که قبلا گروه 1+5 کاملا مخالف غنی‌سازی از طرف ایران بود. تمامی سایت‌های هسته ای ایران از نطنز گرفته تا فوردو و اراک حفظ شده و فقط برخی از آنها تغییر کاربری خواهند داد. ایران رسما می‌تواند به تحقیق و پژوهش در زمینه هسته‌ای بپردازد و از همکاری‌های علمی بین‌المللی نیز برخوردار شود.
اقتصادی و تجاری - بنظر می‌رسد بدنبال تفاهم صورت گرفته و متعاقبا توافقنامه‌ای که قرار است تا 10 تیرماه به امضاء برسد ما شاهد تحولات اقتصادی مالی زیادی خواهیم بود. جدای از آزاد شدن دارایی‌های ایران که تا 180 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و این خود می‌تواند تحولی شگرف در اقتصاد ایران ایجاد کند، ما می توانیم در انتظار حضور کشورها، شرکت‌های بزرگ و ورود سرمایه‌های زیادی خارجی به داخل کشور و شروع پروژه‌های مختلف باشیم که خود می‌تواند رونق اقتصادی بی‌سابقه‌ای در کشور ایجاد کند. ایران با حدود 80 میلیون جمعیت می‌تواند دارای جذابیت زیادی برای اقتصادی بزرگ جهان باشد.
نفتی و انرژی - لغو کلیه تحریم‌های نفتی، انرژی، اقتصادی مالی، بانکی، پتروشیمی، بیمه .... می‌تواند ظرفیت‌های کنار گذاشته شده ایران را به یکباره آزاد کند و پویایی اقتصادی – تجاری زیادی را بوجود آورد که قطعا برای اقتصاد کشور بسیار رهگشا خواهد بود و موجب کاهش نرخ تورم، رونق اقتصادی و افزایش اشتغال شود. در این میان از یکسال پیش کشورهای اروپایی با اعزام هیات‌های مختلف اقتصادی تجاری، سیاسی و پارلمانی زمینه‌های لازم برای شروع همکاری‌های گسترده با ایران را فراهم کرده‌اند و مقدمات کار را چیده‌اند. ما در آینده نزدیک شاهد حضور شرکت‌های بزرگ و سرمایه‌های کلان در داخل کشور خواهیم بود.
بین المللی - بنابر اطلاعات منتشر شده گفتگوهای هسته‌ای ایران با گروه 1+5 یکی از طولانی‌ترین گفتگوهایی است که از بعد از جنگ جهانی و قرارداد صلح ورسای تاکنون صورت می پذیرد. این موضوع از یک طرف اهمیت بین‌المللی ایران و از طرف دیگر اهمیت موضوع هسته‌ای و رسیدن به توافق با ایران را نشان می‌دهد. حضور 6 وزیر خارجه کشورهای بزرگ دنیا به دفعات و در جلسات مختلف و طی ساعت‌ها مذاکرات طولانی و حساس به خوبی اهمیت جایگاه ایران را نشان می‌دهد. در واقع اگر ایران جایگاه مهم لازم را نداشت کشورهای دیگر نیز تا این اندازه خود را مقید به نشست‌های مختلف و گفتگوهای طولانی با ایران نمی‌کردند.
منطقه ای - صرف انجام توافق جامعه جهانی که از طریق گروه 1+5 با ایران صورت گرفته یک پیروزی مهم دیپلماتیک برای ایران به حساب می‌آید. این تفاهم‌نامه می‌تواند موقعیت و وزنه ایران را در معادلات منطقه‌ای بیش از پیش افزایش دهد. از طرفی پرواضح است که تقریبا اکثر کشورهای منطقه و در راس آن رژیم اسرائیل با هرگونه توافق هسته‌ای با ایران مخالف هستند و تلاش‌های کارشکنانه زیادی هم در این راستا بعمل آوردند. اعراب نیز به هیچ وجه مایل به حل و فصل قضیه هسته‌ای ایران نبودند و طی این سال‌ها به اشکال مختلف دست به تلاش‌های مذبوحانه‌ای زدند تا از حل قضیه هسته ای ایران جلوگیری کنند. لکن این تفاهم بدست آمد و در پرتو آن ایران به عنوان یک کشور قدرتمند در منطقه می‌تواند مورد گفتگو و رایزنی قدرت‌های بزرگ در مسائل و مشکلات منطقه‌ای قرار گیرد.