بوکوحرام و زنانه‌سازی تروریسم انتحاری


تروریسم انتحاری به‌معنای قربانی شدن اختیاری فرد برای انجام یک حمله تروریستی است که از ابتدای قرن بیست‌ویکم رایج و تشدید شده است. حمله انتحاری شیوه‌ای عملیاتی است که موفقیت آن در گرو کشته شدن فرد انتحاری است. تروریست انتحاری به‌خوبی می‌داند که عملیات طراحی و برنامه‌ریزی شده جز با مرگ خودش انجام نمی‌شود. چنین حمله‌ای معمولاً با فعال ساختن مواد منفجره‌ای صورت می‌گیرد که تروریست به خود آویخته یا به‌صورت بسته‌ای قابل حمل یا تعبیه‌شده در وسیله نقلیه است که به‌همراه خود جابه‌جا می‌کند.
حملات انتحاری به دلایل متعددی ازجمله هزینه اندک نسبت به سایر حملات، امکان انتخاب مناسب‌ترین زمان و مکان برای عملیات، تلفات و خسارت‌های بسیار، انعکاس گسترده در رسانه‌ها، ایجاد هراس و وارد کردن ضربه روحی به مردم برای گروه‌های تروریستی جذابیت خاصی دارد. حملات انتحاری اخیراً در میان گروه‌های اسلام‌گرای رادیکال رواج چشمگیری پیدا کرده است. از دیدگاه این گروه‌ها، فرد انجام‌دهنده حمله انتحاری به خودکشی دست نزده، بلکه وی شهید شده است که در جریان اجرای حکم دینی جهاد یا نبرد مقدس جان سپرده است. 
یکی از گروه‌های اسلام‌گرای افراطی که پیشتاز استفاده از عملیا‌ت‌های تروریسم انتحاری بوده است، بوکوحرام می‌باشد. بوکوحرام (XE بوکوحرام) با نام رسمی جماعت اهل سنت برای دعوت و جهاد (XE جهاد) از جریان‌های اسلام‌گرای رادیکال معاصر فعال در نیجریه (XE نیجریه) است که اعتقاد دارد اجرای شریعت اسلامی (XE شریعت اسلامی) جز با رویارویی برای حذف حکومت ظالم و ستمگر و هم‌پیمانان آن امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو، تلاش برای سرنگونی نظام دولت سکولار (XE سکولار) در نیجریه و تحمیل اجرای قاطعانه آموزه‌های شریعت اسلامی در کشور، مأموریت ایدئولوژیک این گروه است.
بوکوحرام در سال 2014 به‌عنوان مرگبارترین گروه تروریستی در جهان معرفی شد. تمرکز اصلی حملات تروریستی بوکوحرام بر عدو القریب (دشمن نزدیک) یعنی مسیحیان (XE مسیحیان) و مسلمانان (XE مسلمانان) نیجریه به‌ویژه شیعیان (XE شیعیان) است. البته این گروه از سال 2014 حملات متعددی را در خارج از مرزهای نیجریه، به‌ویژه در کشورهای نیجر (XE نیجر)، چاد (XE چاد) و کامرون (XE کامرون) انجام داده است. براساس برآوردهای سازمان ملل متحد، بر اثر خشونت‌های بوکوحرام از سال 2009 تا سال 2017 حدود بیست هزار نفر کشته و بیش از دو میلیون نفر آواره شده‌اند. 
بوکوحرام نخستین گروه تروریستی در تاریخ است که به‌جای مردها در عملیات انتحاری بیشتر از زنان استفاده می‌کند و حالا نیز پیشگام استفاده از کودکان در عملیات‌های انتحاری است. ازآنجایی‌که زنان و کودکان کمتر بازرسی بدنی می‌شوند برای بوکوحرام اهداف خوبی هستند؛ زیرا آنها می‌توانند بمب‌ها را داخل لباس‌هایشان مخفی کنند و به‌راحتی از پست‌های بازرسی عبور کنند. علاوه‌برآن زنان و کودکان نسبت به مردان به‌راحتی خام حرف‌های بوکوحرام (XE بوکوحرام) می‌شوند.
تاکتیک بهره‌گیری از زنان در حملات انتحاری (XE حملات انتحاری) در سال 2014 و 2015 در نیجریه (XE نیجریه) امری رایج بود. نخستین عملیات از موج جدید بمب‌گذاری انتحاری زنان در 8 ژوئن 2014، توسط زن میانسال در شهر گومبه (XE گومبه) انجام شد که در آن یک پلیس نیجریه‌ای کشته شد. از خونین‌ترین نوع این حملات انتحاری، می‌توان به عملیات 27 نوامبر 2014، اشاره کرد که در بازار شهر مایدوگوری (XE مایدوگوری) و به‌وسیله دو زن صورت گرفت. این عملیات انتحاری 78 کشته و ده‌ها زخمی برجای گذاشت.
استفاده از کودکان نیجریه‌ای در عملیات انتحاری، در سال ۲۰۱۴ به‌شدت افزایش یافت و به ۱۲۷ مورد رسید. این پدیده، در دو سال بعد کاهش یافت؛ اما در سال 2017 روبه‌افزایش مجدد گذاشته است. درهمین‌راستا، مرکز مقابله با تروریسم (XE تروریسم) در «وست پوینت» و «دانشگاه ییل» در پژوهشی با بررسی ۴۳۴ انفجار انتحاری توسط بوکوحرام (XE بوکوحرام) مستقر در نیجریه (XE نیجریه) از سال ۲۰۱۱ مشخص کرد که دست‌کم ۲۴۴ مورد از ۳۳۸ حمله توسط زنان صورت گرفته است. در این گزارش تحقیقاتی آمده است که بوکوحرام درحال استفاده از کودکان به‌عنوان عامل انتحاری است. 
درهمین‌راستا، ماریکسی مرکادو، سخنگوی صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) ضمن ابراز نگرانی از افزایش دایره فعالیت گروه تروریستی بوکوحرام (XE بوکوحرام) در قاره آفریقا (XE آفریقا) گفته است: گروه بوکوحرام در سال 2017 میلادی از 83 کودک به‌عنوان بمب انسانی استفاده کرد که دو سوم آنان دختر بودند. این آمار در مقایسه با سال 2016 افزایش چهار درصدی را نشان می‌دهد. سال 2016 درمجموع نوزده کودک برای این کار مورد سوءاستفاده قرار گرفتند. گزارش یونیسف تأکید می‌کند که از میان کودکانی که در اینگونه حملات انتحاری (XE حملات انتحاریش) مورد سوءاستفاده قرار گرفته و جان خود را از دست داده‌اند، بیش از 55 نفر دختر بوده‌اند.
در پایان می‌توان گفت بوکوحرام که درپی حمله‌های ارتش (XE ارتش) نیجریه (XE نیجریه) و ائتلاف منطقه‌ای تضعیف و در بسیاری از مناطق بیرون رانده شده، می‌کوشد با استفاده از زنان و کودکان اقدام به بمب‌گذاری انتحاری در مکان‌های عمومی ازجمله بازارهای شلوغ و مساجد و کلیساها کند و با این اقدام هم امنیت و ثبات در نیجریه و کشورهای عضو ائتلاف را متزلزل کند و هم به نیروهای خود انگیزه ببخشد.