بولتن حقوق بشر:
رویدادها و تحلیل‌ها (43)
طی دوره تحت پوشش این بولتن، در بخش اظهارات کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل و در نخستین گزارش، هشدار کمیسر عالی حقوق بشر درخصوص تشدید خشونت داعش در عراق و نقض حقوق غیرنظامیان را مشاهده می‌کنیم. دراین‌رابطه، راعد الحسین، نسبت به وجود شواهد و مدارکی درمورد گورهای دسته‌جمعی و استثمار و بهره‌کشی جنسی از زنان و دختران، شکنجه و کشتار، استخدام کودکان برای جنگ و دیگر موارد نقض فاحش حقوق بشر در عراق ابراز نگرانی کرد. در دومین گزارش، کمیسر عالی از رهبران تجاری جهان در اجلاس داووس، خواستار حمایت جدی‌تر از حقوق بشر شد. وی در این گزارش اذعان داشت، با آغاز سال نو میلادی، جهان شاهد نگرانی‌های رو به افزایشی درخصوص حقوق اساسی بشر در نقاط مختلف است و رهبران تجاری حاضر در نشست داووس، نقش کلیدی در جلوگیری از این جریان و اصرار بر احترام به حقوق بشر در کشورهایی که نسبت به آن بی‌اعتنایی می‌شود، برعهده دارند؛ اما آخرین گزارش این بخش اختصاص دارد به درخواست کمیسر عالی از مقامات رژیم صهیونیستی برای بازنگری در قانون شهرک‌سازی. به گفته وی، براساس پیش‌نویس قانونی کردن شهرک‌سازی‌ها، رژیم صهیونیستی اجازه می‌یابد به شهرک‌هایی که به‌صورت غیرقانونی در زمین‌های خصوصی فلسطینیان ساخته شده‌اند، مجوز بدهد.
اما در بخش اظهارات مقامات و کارشناسان سازمان ملل نیز گزارش نخست اختصاص دارد به انتقاد کارشناس سازمان ملل از غفلت دولت‌ها نسبت به حقوق افراد دارای معلولیت. کاتالینا دوانداس آگیلار، گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه حقوق افراد معلول، در این گزارش اذعان داشت، با وجود گذشت یک دهه از تصویب کنوانسیون حقوق معلولان، برخی از اساسی‌ترین مسائل معلولان برطرف نشده و بسیاری از افراد معلول همچنان در جامعه به حاشیه رانده شده و یا حذف می‌شوند. دومین و آخرین گزارش این بخش نیز پیرامون انتقاد نهادها و کارشناسان سازمان ملل از فرمان اجرایی ترامپ مبنی‌بر منع ورود پناهجویان و مهاجران کشورهای مسلمان به ایالات متحده است. شماری از کارشناسان حقوق بشر در این گزارش، از واشینگتن خواستند به وظایف بین‌المللی توافق‌شده خود در زمینه پناه دادن به افراد فراری از جنگ و شکنجه عمل کند. آنها تأکید کردند، با توجه به اینکه در شرایط کنونی با بزرگ‌ترین بحران مهاجرت در جهان پس از جنگ جهانی دوم روبه‌رو هستیم، این یک شکست قابل توجه درقبال کسانی است که به‌وضوح نیاز به حمایت بین‌المللی دارند.
در بخش نهادهای غیردولتی، گزارش‌های متعددی از عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر با ابراز نگرانی نسبت به نقض حقوق بشر در پاره‌ای از کشورها مشاهده می‌شود. دراین‌رابطه، اعتراض عفو بین‌الملل به شرکت‌های بزرگ بین‌المللی درخصوص مصرف روغن پالم قابل ملاحظه است. سازمان مذکور طی بیانیه‌ای با اشاره به نام چند شرکت بزرگ بین‌المللی که از روغن پالم در تولید محصولات خود استفاده می‌کنند، از «نقض گسترده حقوق بشر» در فرایند تولید این روغن خبر داد. عفو بین‌الملل خاطرنشان کرد، تقاضای جهانی برای روغن پالم، آن را به یک کسب‌وکار پرسود مبدل ساخته، اما این امر به قیمت استثمار کارگران است. انتقاد عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر از اعدام‌های اخیر در کویت گزارش دیگری است که طی آن این دو نهاد در بیانیه‌های جداگانه‌ای اعدام هفت تن در یک روز در کویت را عمیقاً نگران‌کننده خواندند.
به عقیده آنها، ازسرگیری اعدام‌ها ازسوی مقامات کویتی، بی‌توجهی آشکار آنان به حق زندگی افراد و تمایل به تضعیف استانداردهای حقوق بشر را نشان می‌دهد؛ اما دیده‌بان حقوق بشر در گزارش دیگری از رویکرد ترامپ درباره کنترل آمریکا بر نفت عراق انتقاد کرد. به گفته این نهاد حقوق بشری، موضع ترامپ درباره گرفتن نفت عراق به‌منزله تاراج این کشور است که نقض جدی قوانین بین‌المللی بشر یا قوانین جنگ به‌شمار می‌رود. انتقاد از برخورد نامناسب پلیس فرانسه با مهاجران ازسوی دیده‌بان حقوق بشر و سازمان پزشکان بدون مرز گزارش دیگری است که در بولتن حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. در گزارش این دو نهاد، افسران فرانسوی به «دزدی» اموال پناهجویان و اعمال «خشونت سازمان‌یافته» علیه آنها متهم شده‌اند. دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه دیگری از سرکوب فزاینده فعالان حقوق بشری در بحرین ابراز نگرانی کرد. در گزارش سالیانه این نهاد آمده است، بحرین سرکوب فعالان و منتقدان دولت را در سال 2016 افزایش داده است.
ارائه فهرست 1500 نفره افراد متهم به تروریسم ازسوی دادگاه جنایی مصر اتفاق دیگری است که طی این دوره با انتقاد دیده‌بان حقوق بشر همراه بود. این نهاد معرفی این تعداد از شهروندان این کشور به‌عنوان «تروریست» به اتهام ارائه حمایت مالی و پشتیبانی از گروه اخوان‌المسلمین را نشان‌دهنده استفاده بی‌رویه مقامات مصر از قوانین گسترده مبارزه با تروریسم خواند. انتقاد شدید عفو بین‌الملل از نبرد مرگبار پلیس فیلیپین با مجرمان مواد مخدر، گزارش دیگری است که در این بولتن بدان پرداخته شده است. در این گزارش آمده، در جریان مبارزه با مواد مخدر، پلیس فیلیپین به‌طور «گسترده، عمدی و نظام‌مند» مجرمان و معتادان به مواد مخدر که غالباً افراد فقیر و بی‌دفاع در سراسر این کشور هستند، را به قتل می‌رساند. عفو بین‌الملل در اتفاق دیگری از سرکوب بی‌رحمانه فعالان حقوق بشر در عربستان به‌شدت انتقاد کرد. در بخشی از این بیانیه آمده، تازه‌ترین سلسله دستگیری‌ها در عربستان این ترس را به‌وجود آورده است که سال 2017 یک سال ظالمانه دیگری در زمینه حقوق بشر در عربستان را رقم بزند.
انتشار بیلان خشونت علیه روزنامه‌نگاران در سال ٢٠١٦ ازسوی سازمان گزارشگران بدون مرز، گزارش دیگری است که بولتن حاضر بدان پرداخته است. براساس این گزارش در سال ۲۰۱۶ تعداد ۳۴۸ روزنامه‌نگار زندانی و ۵۲ روزنامه‌نگار گروگان هستند. گزارش مربوط به نگرانی دیده‌بان حقوق بشر از شکنجه مخالفان در عربستان سعودی در ادامه این بولتن به‌چشم می‌خورد. دیده‌بان دراین‌رابطه تأکید کرد، عربستان سعودی تلاش دارد تا هر کسی را که از سیاست‌های رسمی آن تبعیت نمی‌کند، ساکت و یا بازداشت کند. تداوم محرومیت کودکان سوری از تحصیل در ترکیه نیز اتفاق دیگری است که موجب ابراز نگرانی دیده‌بان حقوق بشر شد. سازمان مذکور با توجه به گزارش جدید یونیسف تأکید کرد، بیش از چهل درصد از کودکان پناهنده سوری هنوز در ترکیه به مدرسه نمی‌روند. هشدار عفو بین‌الملل درباره تأثیرات مخرب قوانین ضدتروریسم اروپا بر حقوق بشر، آخرین گزارش منتشرشده در این بخش است که طی آن سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد، اقدامات ضدتروریستی اروپا در دو سال گذشته به‌سرعت درحال افزایش هستند. این قوانین به‌طور بالقوه، موجب فرسایش حقوق اساسی بشر در سراسر این قاره شده است.
بخش سوم بولتن حاضر اختصاص دارد به تحولات مربوط به حقوق بشر سایر کشورها. در نخستین گزارش این بخش، افزایش نگرانی‌های حقوق بشری درپی سفر ترزا می به بحرین مشاهده می‌شود. حضور ترزا می در سی‌وهفتمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس با هدف کمک به وضعیت حقوق بشر کشورهای عرب این منطقه، موجب واکنش فعالان حقوق بشری در بحرین شد. آنها درخصوص این سفر اذعان داشتند، سطح فعلی تعامل این دو کشور در مسائل مربوط به حقوق بشر، مانع سرکوب روزنامه‌نگاران و فعالان طرفدار دموکراسی در این کشور نشده است. درخواست کارشناسان سازمان ملل از مقامات مالزی برای توقف اعمال فشار بر مدافعان حقوق بشر ازطریق قانون امنیت ملی گزارش دیگری است که طی آن عنوان شده مقامات مالزی باید تحت قانون امنیت ملی خود، تمام مدافعان حقوق بشر را به‌جای مورد هدف قرار دادن، محافظت نمایند؛ اما نشریه ایندیپندنت نیز در این دوره با انتشار گزارشی از سکوت بریتانیا در برابر ادعاهای نقض حقوق بشر در برابر عربستان سعودی از پیش از فروش سلاح به این کشور انتقاد کرد. این گزارش تأکید کرد، فعالان حقوق بشر براین‌باورند که دولت بریتانیا چشمان خود را به روی حقایق جنگ یمن بسته است؛ زیرا بدون تعیین اینکه آیا نقض حقوق بشر در این کشور رخ داده است یا خیر، به عربستان سلاح می‌فروشد.
درخصوص وضعیت حقوق بشر در عربستان، فیلیپ آلستون، گزارشگر ویژه سازمان ملل نیز در گزارش دیگری بر لزوم توجه به حقوق زنان در چشم‌انداز 2030 عربستان تأکید کرد. به گفته وی، عربستان سعودی به‌علت مسئله حقوق زنان مورد انتقادهای شدید بین‌المللی قرار دارد و باید به آنها توجه نماید. در اتفاقی دیگر سازمان ملل درخصوص ارتکاب جنایت علیه بشریت ازسوی نظامیان ارتش میانمار علیه مسلمانان روهینگیا هشدار داد. به گفته دفتر حقوق بشر سازمان ملل، در جریان چهار ماه سرکوب نظامیان ارتش میانمار علیه مسلمانان روهینگیا احتمالاً صدها تن از این افراد کشته شده‌اند. در گزارش دیگری کارشناسان سازمان ملل بر لزوم رفع موانع پیشرفت زنان در کویت تأکید کردند. آنها خاطرنشان کردند تبعیض علیه زنان کویتی همچنان در قانون و در عمل ادامه دارد، به‌ویژه در زمینه قوانین خانواده و ملیت که همچنان در تضاد با اصل برابری، مبتنی‌بر وابستگی زنان به مردان است. و اما در آخرین گزارش این بخش، کارشناسان سازمان ملل درخصوص افزایش فشار بر مدافعان حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین هشدار دادند. آنها دراین‌خصوص از دریافت شکایت‌های بیشماری درمورد بازداشت خودسرانه مدافعان حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین که اغلب به‌دلیل فعالیت‌های قانونی‌شان در جوامع مذکور دستگیر شده‌اند، خبر دادند.
در چهارمین بخش بولتن حاضر که به تحولات حقوق بشری مربوط به آمریکا پرداخته است، گزارشات متعددی منتشر شده است. استقبال کارشناس حقوق بشر سازمان ملل از تصمیم مقامات آمریکا مبنی‌بر لغو تحریم‌های سودان، نخستین گزارش این بخش است که طی آن ادریس جزایری، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور مربوط به تأثیر تحریم‌ها بر حقوق بشر، از تصمیم باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، قبل از اتمام دوران ریاستش، در لغو تحریم‌های یک‌جانبه سودان استقبال نموده و اظهار امیدواری کرد که دولت جدید آمریکا نیز به آن پایبند باشد. در اقدامی دیگر، دو تن از کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل پس از تصمیم دولت آمریکا مبنی‌بر برچیدن سیستم ورود و خروج ثبت‌نام امنیت ملی این کشور، از پایان «تبعیض‌آمیز» اقدامات ضدتروریسم ایالات متحده استقبال نمودند. به عقیده آنها، نباید به تمامی جوامع و گروه‌های قومی یا مذهبی، اتهام ارتباط با تروریسم زد و یا آنها را مورد تبعیض قرار داد.
انتقاد گزارشگر ویژه سازمان ملل از احیاء شکنجه به شیوه «غرق مصنوعی» در دولت ترامپ، گزارش دیگری است که در این بخش به‌چشم می‌خورد. نیلز ملزر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مقابله با شکنجه، با اشاره به اینکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پیش از ورود به کاخ سفید با حمایت از به‌کارگیری شکنجه به شیوه «غرق مصنوعی»، آن را کارساز عنوان کرده، دراین‌خصوص اظهار داشت: «شکنجه، شکنجه است، و «غرق مصنوعی» دراین‌میان یک استثنا نیست». ماریا گرازیا جیامارینارو، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در رابطه با قاچاق انسان، در گزارش دیگری از مقامات ایالات متحده خواستار ادامه تلاش جهت مبارزه با قاچاق انسان شد. به گفته وی، به‌منظور شناسایی قاچاق و حمایت از حقوق افراد قاچاق‌شده، اتخاذ یک رویکرد پیشگیرانه و به حداقل رساندن آسیب‌پذیری افراد درمعرض قاچاق، به‌ویژه مهاجرانی که فاقد مدرک قانونی هستند، ضروری است. اما در گزارش پایانی این بخش، نشریه ایندیپندنت از طراحی ردیاب نقض‌های حقوق بشری دولت دونالد ترامپ، توسط دانشگاه کلمبیا خبر داد و دلیل این امر را تهدید حقوق زنان، حقوق مهاجران و حقوق بومی‌ها و سایر افراد و گروه‌ها ازسوی دولت ترامپ پس از آغاز به‌کار عنوان کرد.
آخرین بخش این بولتن به تحولات حقوق بشری جمهوری اسلامی ایران اختصاص دارد که طی آن سه گزارش منتشر شده است. در نخستین گزارش، ابراز نگرانی گزارشگر ویژه سازمان ملل نسبت به اعتصاب غذای تعدادی از زندانیان در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. عاصمه جهانگیر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران، دراین‌خصوص مدعی شد، حداقل هشت زندانی عقیدتی در زندان‌های ایران به‌دلیل اعتصاب غذا، در اعتراض به قانونی نبودن بازداشت طولانی‌مدت خود، جانشان به خطر افتاده است. در گزارش دیگری، دیده‌بان حقوق بشر و عفو بین‌الملل با اشاره به اعدام دوازده مرد متهم به تخلفات مواد مخدر، از اعدام مجرمان مواد مخدر در ایران انتقاد کرده و خواستار اصلاح قوانین مربوط به این بخش شدند.
در آخرین گزارش این بخش نیز به انتشار گزارش سالیانه حقوق بشر هلند در 2015 با تمرکز بر ایران پرداخته شده است. وزارت امور خارجه هلند، در دسامبر 2016 گزارش سالیانه حقوق بشر خود را منتشر نمود. در این گزارش ادعاهایی پیرامون افزایش اعدام‌ها در ایران، ضعف روند دادرسی قانونی، پشتیبانی مالی از رسانه‌هایی که به زعم آنها درمورد نقض حقوق بشر در ایران فعالیت دارند، وضعیت اقلیت‌های مذهبی و قومی، بازداشت روزنامه‌نگاران، فعالان و سیاستمداران میانه‌رو و اصلاح‌طلب و غیره مطرح شده است.
نظر شما