یمن؛ یک سال پس از حمله عربستان
یمن؛ یک سال پس از حمله عربستان
شنبه 14 فروردین 1395
ششم فروردین سال 1394 (مصادف با 25 مارس 2015 میلادی)، عربستان سعودی جنگ علیه یمن را آغاز کرد؛ اینک پس از گذشت یکسال، یمن چه وضعیتی دارد؟ آیا اهداف تعیین شده از این جنگ محقق شده است؟ پیامدهای جنگ چه بوده است و مهمتر از همه این‌که تا چه اندازه می‌توان به صلح در یمن امیدوار بود؟
پس از آنکه سلمان بن عبدالعزیز به دنبال مرگ برادرش عبدالله بر تخت پادشاهی عربستان سعودی تکیه زد و به دنبال آن برخی چهره‌های جدید در هیات حاکمه این کشور قرار گرفتند، سیاست‌های سعودی نیز دستخوش اساسی و بنیادینی شد؛ عربستانی که به حرکت گام به گام و محافظه‌کارانه و میانه‌روی مشهور بود به یکباره تغییر جهت داد و نوعی سیاست تهاجمی و البته شتابزده را در پیش گرفت. هدف از این سیاست جدید نیز تلاش برای برون‌رفت از ناکامی‌های پیاپی عربستان در فضای منطقه‌ای بویژه در رقابت با ایران بود.
در این میان حمله به یمن که نخستین جنگ فراگیر عربستان هم بود، مهمترین شاخص سیاست تهاجمی و ماجراجویانه جدید عربستان در منطقه بود. کنار زده شدن عبدربه منصورهادی و تسلط انصارالله بر یمن، سعودی‌ها را هراسان کرد که اگر دیر بجنبند، یمن را هم از دست خواهند داد و حامیان ایران در جایی که عربستان آن را حیاط‌خلوت خود می‌پندارد، زمام امور را در دست خواهند گرفت.
عربستان با دمیدن بر این ادعا که ایران در صدد بلعیدن جهان عرب است، تلاش کرد تا حساسیت کشورهای عربی را تحریک کند و آنها را در جنگ علیه یمن همراه کند. گرچه ائتلافی متشکل از تعدادی از کشورهای منطقه به رهبری عربستان شکل گرفت اما بسیاری از این کشورها در عمل با عربستان همراهی نکردند. مصر از جمله کشورهای مهم عربی بود که با سعودی‌ها در این جنگ همراه نشد.
سعودی‌ها عملیات علیه یمن را «طوفان قاطعیت» نام نهادند؛ نامی که این تصور را ایجاد می‌کرد که عربستان ظرف چند روز یا نهایتا چند هفته به اهداف خود خواهد رسید و انصارالله را کنار خواهد زد و منصور هادی را بار دیگر بر تخت ریاست در صنعا خواهد نشاند. یکسال از آن زمان گذشت اما نشانه‌ای جدی از قاطعیت آن طوفان دیده نشد!
ایستادگی نیروهای انصارالله و ارتش یمن با وجود تجهیزات اندک نظامی در برابر حملات هوایی ارتش عربستان که پیش‌قراول خرید جدیدترین تسلیحات نظامی در منطقه است، توان تاثیرگذاری عربستان در کارزارهای نظامی و امنیتی را زیر سوال برده است. به نظر می‌رسد عربستان، توانایی ادامه شرایط قبل و استمرار حملات بی‌نتیجه به یمن را ندارد و نشانه‌های مهمی از تغییر جهت سیاست‌های این کشور در ارتباط با یمن دیده می‌شود.
حدود سه هفته پیش روزنامه الحیات نزدیک به عربستان سعودی از نشست محرمانه عربستان با انصارالله در خاک عربستان سعودی خبر داد. چند روز پس از انتشار این خبر هم سخنگوی انصارالله از توافق با سعودی‌ها بر سر پایان جنگ خبر داد. محمد عبدالسلام تاکید کرد تفاهم‌هایی صورت گرفته که بر اساس آغاز گام‌های مشترک و اعتمادسازی به توقف کامل جنگ در یمن منجر خواهد شد. او همچنین گفت که در این مذاکرات اطلاعاتی در مورد اسرا و مفقودین دو طرف رد و بدل شد که هم‌اکنون کمیته‌ای مشترک برای بررسی این اطلاعات مشغول به کار است و کار ادامه دارد. شبکه المیادین هم به نقل از منابع مطلع گزارش داد که گفت‌وگو بین عربستان و انصارالله فراتر از گام‌های بشردوستانه بوده و این مذاکرات با هدف توقف جنگ و از سرگیری روند سیاسی صورت گرفته است. چند روز پیش هم احمد العسیری سخنگوی ائتلاف عربی به رهبری عربستان هم اعلام کرد که عملیات این ائتلاف در یمن به پایان خود نزدیک شده است.
خبرها و تحولات اخیر خود می‌تواند نشانه‌ای جدی از قبول واقعیت‌های یمن از سوی سعودی‌ها باشد. عربستان هیچ‌گاه مشروعیت انصارالله را به رسمیت نشناخت و به تبع آن وارد هیچ نوع گفت‌وگویی با مقام‌های این گروه انقلابی نشده بود و همواره تاکید می‌کرد که هرگونه گفت‌وگو با طرف مقابل باید از سوی منصور هادی صورت گیرد. بنابراین این گفت‌وگوی رو در رو نشان از عقب‌نشینی عربستان از مواضع قبلی خود دارد.
از سوی دیگر عربستان به دلیل هدف قرار دادن غیرنظامیان بارها مورد انتقاد و فشار نهادهای بین‌المللی و کشورهای مختلف قرار گرفته است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد در طول یک سال اخیر بیش از شش هزار غیرنظامی در یمن کشته شده‌اند که دست‌کم نیمی از آنها غیرنظامی بوده‌اند. اخیرا پارلمان اروپا هم با تصویب قطعنامه‌ای خواهان اعمال تحریم‌های تسلیحاتی علیه عربستان سعودی به دلیل نقض حقوق بشر بین‌المللی از سوی این کشور در یمن شد. سازمان عفو بین‌الملل هم از لندن و واشنگتن خواسته تا از فروش سلاح به عربستان به دلیل اقدامات این کشور در یمن خودداری کند.
در همین حال جنگ یمن آسیب‌های اقتصادی و نظامی بسیاری متوجه عربستان کرده است. عربستان اعلام کرده تاکنون 300 تن از نظامیان این کشور در جریان جنگ یمن کشته شده‌اند. این در حالی است که به‌تازگی روزنامه ایندیپندنت در خبری نوشت که تعداد واقعی کشته‌های عربستان ده برابر آمار رسمی است. بر اساس اطلاعاتی که این روزنامه منتشر کرده است، بیش از سه هزار و 500 نظامی سعودی در این جنگ کشته، شش هزار و 500 تن مجروح و 430 تن هم مفقود شده‌اند.
در چنین وضعیتی اسماعیل ولد الشیخ نماینده سازمان ملل در یمن اخیرا دور تازه‌ای از رایزنی‌های خود را در ریاض و صنعا با هدف متقاعدکردن دو طرف برای آتش‌بس و از سرگیری مذاکرات صلح آغاز کرد. دو دور مذاکراتی که پیش از این در ژنو و مسقط برگزار شده بود بی‌نتیجه پایان یافت.
به دنبال این رایزنی‌ها بود که ولد الشیخ اعلام کرد آتش‌بس در یمن از روز 10 آوریل (22 فروردین) برقرار می‌شود و هشت روز پس از آن نیز دور دیگری از مذاکرات صلح در کویت آغاز خواهد شد.
به نظر می‌رسد تحولات یمن یک سال پس از آغاز جنگ عربستان علیه این کشور، وارد مسیر جدید خود می‌شود. آنچه تاکنون روشن است این است که طرف‌های درگیر بر سر اصل پایان خشونت‌ها به توافق رسیده‌اند. در این صورت باید منتظر ماند و دید که در عرصه مذاکرات سیاسی چه خواهد گذاشت.
شواهد بیانگر آن است که تشکیل دولت انتقالی یکی از مهمترین دستورکارهای مذاکرات سیاسی خواهد بود که ظاهرا کلیت آن مورد توافق دو طرف واقع شده است. این مساله در نوع خود می‌تواند نوعی موفقیت برای انصارالله در گذر از منصورهادی و تشکیل دولت وحدت ملی باشد.
پس از آنکه سلمان بن عبدالعزیز به دنبال مرگ برادرش عبدالله بر تخت پادشاهی عربستان سعودی تکیه زد و به دنبال آن برخی چهره‌های جدید در هیات حاکمه این کشور قرار گرفتند، سیاست‌های سعودی نیز دستخوش اساسی و بنیادینی شد؛ عربستانی که به حرکت گام به گام و محافظه‌کارانه و میانه‌روی مشهور بود به یکباره تغییر جهت داد و نوعی سیاست تهاجمی و البته شتابزده را در پیش گرفت. هدف از این سیاست جدید نیز تلاش برای برون‌رفت از ناکامی‌های پیاپی عربستان در فضای منطقه‌ای بویژه در رقابت با ایران بود.
در این میان حمله به یمن که نخستین جنگ فراگیر عربستان هم بود، مهمترین شاخص سیاست تهاجمی و ماجراجویانه جدید عربستان در منطقه بود. کنار زده شدن عبدربه منصورهادی و تسلط انصارالله بر یمن، سعودی‌ها را هراسان کرد که اگر دیر بجنبند، یمن را هم از دست خواهند داد و حامیان ایران در جایی که عربستان آن را حیاط‌خلوت خود می‌پندارد، زمام امور را در دست خواهند گرفت.
عربستان با دمیدن بر این ادعا که ایران در صدد بلعیدن جهان عرب است، تلاش کرد تا حساسیت کشورهای عربی را تحریک کند و آنها را در جنگ علیه یمن همراه کند. گرچه ائتلافی متشکل از تعدادی از کشورهای منطقه به رهبری عربستان شکل گرفت اما بسیاری از این کشورها در عمل با عربستان همراهی نکردند. مصر از جمله کشورهای مهم عربی بود که با سعودی‌ها در این جنگ همراه نشد.
سعودی‌ها عملیات علیه یمن را «طوفان قاطعیت» نام نهادند؛ نامی که این تصور را ایجاد می‌کرد که عربستان ظرف چند روز یا نهایتا چند هفته به اهداف خود خواهد رسید و انصارالله را کنار خواهد زد و منصور هادی را بار دیگر بر تخت ریاست در صنعا خواهد نشاند. یکسال از آن زمان گذشت اما نشانه‌ای جدی از قاطعیت آن طوفان دیده نشد!
ایستادگی نیروهای انصارالله و ارتش یمن با وجود تجهیزات اندک نظامی در برابر حملات هوایی ارتش عربستان که پیش‌قراول خرید جدیدترین تسلیحات نظامی در منطقه است، توان تاثیرگذاری عربستان در کارزارهای نظامی و امنیتی را زیر سوال برده است. به نظر می‌رسد عربستان، توانایی ادامه شرایط قبل و استمرار حملات بی‌نتیجه به یمن را ندارد و نشانه‌های مهمی از تغییر جهت سیاست‌های این کشور در ارتباط با یمن دیده می‌شود.
حدود سه هفته پیش روزنامه الحیات نزدیک به عربستان سعودی از نشست محرمانه عربستان با انصارالله در خاک عربستان سعودی خبر داد. چند روز پس از انتشار این خبر هم سخنگوی انصارالله از توافق با سعودی‌ها بر سر پایان جنگ خبر داد. محمد عبدالسلام تاکید کرد تفاهم‌هایی صورت گرفته که بر اساس آغاز گام‌های مشترک و اعتمادسازی به توقف کامل جنگ در یمن منجر خواهد شد. او همچنین گفت که در این مذاکرات اطلاعاتی در مورد اسرا و مفقودین دو طرف رد و بدل شد که هم‌اکنون کمیته‌ای مشترک برای بررسی این اطلاعات مشغول به کار است و کار ادامه دارد. شبکه المیادین هم به نقل از منابع مطلع گزارش داد که گفت‌وگو بین عربستان و انصارالله فراتر از گام‌های بشردوستانه بوده و این مذاکرات با هدف توقف جنگ و از سرگیری روند سیاسی صورت گرفته است. چند روز پیش هم احمد العسیری سخنگوی ائتلاف عربی به رهبری عربستان هم اعلام کرد که عملیات این ائتلاف در یمن به پایان خود نزدیک شده است.
خبرها و تحولات اخیر خود می‌تواند نشانه‌ای جدی از قبول واقعیت‌های یمن از سوی سعودی‌ها باشد. عربستان هیچ‌گاه مشروعیت انصارالله را به رسمیت نشناخت و به تبع آن وارد هیچ نوع گفت‌وگویی با مقام‌های این گروه انقلابی نشده بود و همواره تاکید می‌کرد که هرگونه گفت‌وگو با طرف مقابل باید از سوی منصور هادی صورت گیرد. بنابراین این گفت‌وگوی رو در رو نشان از عقب‌نشینی عربستان از مواضع قبلی خود دارد.
از سوی دیگر عربستان به دلیل هدف قرار دادن غیرنظامیان بارها مورد انتقاد و فشار نهادهای بین‌المللی و کشورهای مختلف قرار گرفته است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد در طول یک سال اخیر بیش از شش هزار غیرنظامی در یمن کشته شده‌اند که دست‌کم نیمی از آنها غیرنظامی بوده‌اند. اخیرا پارلمان اروپا هم با تصویب قطعنامه‌ای خواهان اعمال تحریم‌های تسلیحاتی علیه عربستان سعودی به دلیل نقض حقوق بشر بین‌المللی از سوی این کشور در یمن شد. سازمان عفو بین‌الملل هم از لندن و واشنگتن خواسته تا از فروش سلاح به عربستان به دلیل اقدامات این کشور در یمن خودداری کند.
در همین حال جنگ یمن آسیب‌های اقتصادی و نظامی بسیاری متوجه عربستان کرده است. عربستان اعلام کرده تاکنون 300 تن از نظامیان این کشور در جریان جنگ یمن کشته شده‌اند. این در حالی است که به‌تازگی روزنامه ایندیپندنت در خبری نوشت که تعداد واقعی کشته‌های عربستان ده برابر آمار رسمی است. بر اساس اطلاعاتی که این روزنامه منتشر کرده است، بیش از سه هزار و 500 نظامی سعودی در این جنگ کشته، شش هزار و 500 تن مجروح و 430 تن هم مفقود شده‌اند.
در چنین وضعیتی اسماعیل ولد الشیخ نماینده سازمان ملل در یمن اخیرا دور تازه‌ای از رایزنی‌های خود را در ریاض و صنعا با هدف متقاعدکردن دو طرف برای آتش‌بس و از سرگیری مذاکرات صلح آغاز کرد. دو دور مذاکراتی که پیش از این در ژنو و مسقط برگزار شده بود بی‌نتیجه پایان یافت.
به دنبال این رایزنی‌ها بود که ولد الشیخ اعلام کرد آتش‌بس در یمن از روز 10 آوریل (22 فروردین) برقرار می‌شود و هشت روز پس از آن نیز دور دیگری از مذاکرات صلح در کویت آغاز خواهد شد.
به نظر می‌رسد تحولات یمن یک سال پس از آغاز جنگ عربستان علیه این کشور، وارد مسیر جدید خود می‌شود. آنچه تاکنون روشن است این است که طرف‌های درگیر بر سر اصل پایان خشونت‌ها به توافق رسیده‌اند. در این صورت باید منتظر ماند و دید که در عرصه مذاکرات سیاسی چه خواهد گذاشت.
شواهد بیانگر آن است که تشکیل دولت انتقالی یکی از مهمترین دستورکارهای مذاکرات سیاسی خواهد بود که ظاهرا کلیت آن مورد توافق دو طرف واقع شده است. این مساله در نوع خود می‌تواند نوعی موفقیت برای انصارالله در گذر از منصورهادی و تشکیل دولت وحدت ملی باشد.
نظر شما