راهبرد رژیم صهیونیستی در پرونده‌ی سد النهضه
امیررضا اسدی
هم‌زمان با گذشت نزدیک به یک دهه از آغاز عملیات احداث سد النهضه توسط دولت اتیوپی بر روی رود نیل، این پروژه مصر و اتیوپی را وارد فاز جدیدی از منازعات کرده است. در شرایطی که مذاکرات سه جانبه میان اتیوپی، مصر و سودان تحت نظارت امریکا و صندوق بین‌المللی پول، توافقی را در برنداشت؛ مقامات اتیوپی چندی پیش اعلام کردند که آبگیری سد النهضه را به تأخیر نخواهند انداخت. این امر تنش‌ها میان آدیس‌آبابا و قاهره را افزایش داده است تا جایی که برخی منابع از احتمال اقدام نظامی مصر در این خصوص خبر می‌دهند. در همین چارچوب برخی منابع خبری از استقرار سامانه‌های دفاع موشکی و ضد هوایی‌های رژیم صهیونیستی در اطراف سد النهضه برای مقابله با هر نوع اقدام نظامی مصر خبر داده‌اند، درحالی‌که سفارت رژیم صهیونیستی در قاهره با رد این خبر از گفت‌وگو میان طرفین استقبال کرده و گزارش‌ها حکایت از تلاش این رژیم برای میانجیگری میان طرفین دارد.
حال سؤالی که مطرح می‌شود آن است که رژیم صهیونیستی چه راهبردی را در قبال پرونده سد النهضه اتخاذ کرده است و به دنبال ایفای چه نقشی در آن است؟ در پاسخ می‌توان گفت تحرکات رژیم صهیونیستی در این پرونده با اهداف مختلفی صورت گرفته است که عمدتاً ذیل راهبرد این رژیم در مقابله با تهدیداتی که به‌طور بالقوه بقای آن را مورد تهدید قرار می‌دهند، تعریف می‌شوند.
دکترین امنیتی پیرامون رژیم صهیونیستی
محاط شدن رژیم صهیونیستی در منطقه‌ای عربی-اسلامی و تضاد عمیق هویتی این رژیم با تمامی همسایگانش، به‌صورت طبیعی این رژیم را در یک تنگنای امنیتی قرار داده است؛ در همین چارچوب وجود صلح سرد ما بین رژیم صهیونیستی و کشورهای اردن و مصر نیز مانع از خروج آن از این تنگنا نشده و صرفاً تهدیدات امنیتی متوجه این رژیم را موقتاً کاهش داده است. بر همین اساس رژیم صهیونیستی بر پایه یکی از اصول اساسی دکترین امنیتی خود همواره تلاش دارد تا با تضعیف دولت‌های عربی هم‌جوارش، مجموع توان تهدیداتی کشورهای پیرامون را بکاهد. بر این اساس رژیم صهیونیستی قصد دارد تا از طریق کمک‌های پنهان خود به اتیوپی در زمینه ساخت و حفاظت از سد النهضه، مصر را وادار به پذیرش تقسیم جدید آبی در حوضه‌ی رود نیل کند؛ تقسیم آبی که کاهش دست کم 44 درصدی سهم مصر از این منبع آبی را در پی دارد و بدون شک در حوزه‌های مختلف به‌ویژه حوزه‌ی اقتصادی از توان این کشور خواهد کاست.
تضعیف مصر به‌عنوان تهدیدی بالقوه
رژیم صهیونیستی در بین همسایگانش، همواره به جمهوری عربی مصر به‌عنوان تهدیدی بزرگ و بالقوه می‌نگرد. این نگاه از آنجا ناشی می‌شود که مصر از توان بالایی برای تهدید رژیم صهیونیستی برخوردار است که دلایل آن عبارت‌اند از: 1. نزدیکی جغرافیایی و مجاورت با سرزمین‌های اشغالی؛ 2. توانایی بالای تهاجمی مصر با توجه به برخورداری از ارتشی که قدرتمندترین ارتش عربی لقب گرفته است؛ 3. سابقه‌ی جنگ‌های این کشور با رژیم صهیونیستی که علی‌رغم وجود صلح، همچنان مصر را از ظرفیت بالقوه نیت تهاجمی نسبت به رژیم صهیونیستی تهی نمی‌سازد؛ 4. مصر به دلیل سابقه تاریخی و فرهنگی و همچنین جمعیت بالا نسبت به سایر همسایگان رژیم صهیونیستی، از میزان بالاتری از قدرت، در ابعاد مختلف برخوردار است.
به همین دلیل رژیم صهیونیستی باهدف تضعیف مصر به‌عنوان تهدیدی بالقوه، وارد پرونده‌ی سد النهضه شده است و پایبند بودن مصر به قرارداد صلح کمپ دیوید نیز مانع از آن نشده است که رژیم صهیونیستی از لحاظ داشتن مصر به‌عنوان تهدید در محاسباتش صرف‌نظر کند.
تضعیف بازیگری کشورهای عربی و ارتقای جایگاه خود در قاره آفریقا
رژیم صهیونیستی در پرونده‌ی سد النهضه به‌طور هم‌زمان دو هدف عمده را در قاره آفریقا دنبال می‌کند؛ نخست تضعیف بازیگری کشورهای عربی است و دوم ارتقای جایگاه خود در مناسبات این قاره است که آن را از طریق محدود کردن ابتکار عمل کشورهای عربی در حل منازعه‌ی به وجود آمده و ارائه‌ی پیشنهاد همکاری در زمینه‌ی مدیریت منابع آب به طرف‌های درگیر در این پرونده، دنبال می‌کند. در واقع رژیم صهیونیستی قصد دارد ضمن تضعیف مصر به‌عنوان بازیگری عربی، از نقش این کشور در مناسبات قاره آفریقا بکاهد و هم‌زمان با اعلام آمادگی برای میانجیگری و مطرح کردن پیشنهاداتی در زمینه‌ی همکاری با کشورهای درگیر در پرونده‌ی سد النهضه در حوزه‌ی مدیریت منابع آب و فروش تکنولوژی‌های پیشرفته تصفیه آب به این کشورها، ابتکار عمل عربی که با محوریت عراق-اردن و مصر برای حل این منازعه شکل گرفته بود را محدود کند و خود را به‌عنوان بازیگری توانمند در حل مناقشات این قاره مطرح کرده و از این طریق جایگاه خود در قاره آفریقا را ارتقا دهد. درنهایت به نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی از ارتقای جایگاهش در قاره آفریقا، تأمین منافع اقتصادی و سیاسی-امنیتی اش را با تمرکز بر جلب حمایت کشورهای آفریقایی از این رژیم در سازمان‌های بین‌المللی و تأمین امنیت دریای سرخ دنبال می‌کند.
دستاورد سازی برای نظام حاکم بر اتیوپی
بخشی دیگر از تحرکات رژیم صهیونیستی در پرونده‌ی سد النهضه مربوط به تلاش این کشور در راستای دستاورد سازی برای نظام حاکم بر اتیوپی از طریق حل برخی از مشکلات این کشور است. درواقع رژیم صهیونیستی قصد دارد تا به کشوری که عملاً از دهه‌ی 50 میلادی روابط حسنه و رو به گسترشی با آن برقرار کرده است، در زمینه‌ی حل برخی از مشکلاتش کمک کند. در شرایطی که 60 درصد از مردم اتیوپی به برق دسترسی ندارند، رژیم صهیونیستی قصد دارد تا با کمک به اتیوپی در زمینه‌ی ساخت و حفاظت از سد النهضه، در تولید انرژی برق‌آبی به این کشور کمک کرده و ضمن دستاورد سازی برای نظام حاکم بر اتیوپی در عرصه‌ی سیاست داخلی و خارجی، روابط خود با این کشور آفریقایی را به‌عنوان یک پایگاه اصلی برای گسترش نفوذش در قاره آفریقا توسعه دهد.
جمع‌بندی
در جمع‌بندی می‌توان گفت تحرکات رژیم صهیونیستی در این پرونده با اهداف مختلفی صورت گرفته است که عمدتاً مقابله با تهدیداتی را دنبال می‌کنند که به‌طور بالقوه بقای این رژیم را مورد تهدید قرار می‌دهد. در همین راستا این رژیم اهدافی چون تداوم رفتار بر اساس دکترین امنیتی پیرامون، تضعیف مصر، تضعیف بازیگری کشورهای عربی در قاره آفریقا و ارتقای جایگاه خود در این قاره را دنبال می‌کند. به نظر می‌رسد ج.ا.ایران باید با استفاده از ظرفیت روابط بغداد-قاهره و رایزنی مداوم مصر با عراق در زمینه‌ی سد النهضه و با توجه به ظرفیت دولت جدید عراق که روابط خوبی با مصر دارد، بغداد را تشویق به حضور پررنگ‌تر در این پرونده نماید و ضمن حمایت از طرح‌های بغداد در این خصوص، فضای تحرک رژیم صهیونیستی در این پرونده را محدود سازد.
نظر شما