موصل نماد مقاومت داعش
موصل نماد مقاومت داعش
دوشنبه 9 اسنفد 1395
جنگ در عراق به نقطه اوج خود رسیده است، نیروهای عراقی پس از تحمل دوسال شکست و تحقیر در برابر جنگ‌سالاران داعش، در تلاش برای جبران حیثیت ازدست رفته‌شان هستند. شهرهای تحت تصرف داعش یکی پس از دیگری آزاد شد، اکنون دومینیوی پیروزی‌های ارتش عراق به موصل رسیده است. گفتنی است که عملیات آزادی‌سازی موصل بیش از سه ماه است که کلید خورده و پیش‌روی‌ها برای فتح نهایی شهر و خاتمه حیات سیاسی داعش در عراق کماکان ادامه دارد. دراین‌میان، آنچه باعث جلب توجه سیاست‌مداران و افکار عمومی شده، این است که چرا ارتش عراق پس از گذشت نزدیک به سه ماه پیشرفت قابل‌توجهی در جبهه نبرد علیه داعش در موصل نداشته است. زمان‌بر بودن این عملیات به محور اصلی تحلیل‌های کارشناسان و استراتژیست‌های نظامی تبدیل شده است. نگاهی به عملیات‌های گذشته ارتش عراق در تکریت و الرمادی به‌وضوح کُندی عملیات در موصل را نشان می‌دهد. تکریت در مدتی کمتر از یک ماه از کنترل داعش خارج شد، همین‌طور الرمادی و فلوجه. آنچه که نخست به ذهن متبادر می‌نماید، اینکه ارتش عراق پس از دوسال نبرد فرسایشی با تکفیری‌های داعش، بخشی از توان و انگیزه جنگی‌اش را از دست داده و نیازمند بازیابی و تجدید قوای درونی است. ارتش عراق در ماه اکتبر سال گذشته با نیرویی تقریباً صدهزار نفری به مصاف داعش رفت و با اینکه افسران عراقی قول آزادسازی شهر را تا پایان سال جاری میلادی داده بودند؛ هنوز توفیق جدی در نبرد با داعش کسب نکرده‌اند. موفقیت نیروهای عراقی تنها در بخش‌های شرقی موصل چشمگیر بود و تقریباً صدرصد شرق موصل در اختیار نیروهای ارتش عراق است. این درحالی است که هنوز دو سوم شهر در حصار داعشی‌هاست.
در مقاومت نیروهای داعش باید گفت، نبرد موصل برای داعش حکم مرگ و زندگی را دارد. تکفیری‌های داعش نیک می‌دانند که ازدست‌دادن موصل، مساوی با پایان خلافت‌شان در سرزمین عراق است. درحال‌حاضر، داعش اکثر پایگاه‌های خود را در جعرافیای عراق از دست داده است. ازهمین‌رو، با تمرکز قوای خود در غرب موصل درحال مبارزه با پیشمرگه‌های کُرد، داوطلبان مردمی و ارتش عراق است. در رابطه با اهمیت غرب موصل باید گفت، این منطقه از قدمت طولانی‌تری نسبت به سایر بخش‌های موصل برخوردار است. اکثر پایگاه‌های نظامی داعش، مخفی‌گاه‌های نظامی، مکان‌های باستانی، مساجد بزرگ، ساختمان‌های اداری و فرودگاه‌ها در این منطقه مستقر است. ازهمین‌رو فرماندهان نظامی عراق انتظار دارند عملیات آزادسازی غرب موصل به مراتب سخت‌تر و زمان‌برتر از شرق موصل باشد. هوشیار زیباری، از رهبران ارشد کُردها در اظهاراتی ضمن تأیید مقاومت داعش در منطقه غرب موصل، از نابودی صدرصد این منطقه در رویارویی این گروه با نیروهای عراقی خبر داد. از دید زیباری فرماندهان و نیروهای حاضر در غرب موصل از اعضای حزب منحله بعث هستند و با توجه به شناخت میدانی و زبدگی نظامی این فرماندهان، احتمال نبردی سخت میان طرفین درگیر می‌رود. گفتنی است که از مجموع شش‌هزار نیروی فعال داعش حدود دوهزار تن در درگیری‌های شرق موصل کشته شده‌اند. بااین‌حال، سران داعش با هدف تقویت مواضع خود اقدام به تجمیع نیروهای خود در حوالی غرب موصل کرده‌اند. این درحالی است که کماکان شاهد پراکندگی عمل نیروهای شرکت‌کننده در عملیات موصل هستیم.
درحال‌حاضر، چهار نیرو مشغول نبرد علیه داعش هستند. ائتلاف ضدداعش با انجام عملیات‌های هوایی در تلاش برای رصد پایگاه‌های داعش و ممانعت از انجام عملیات تهاجمی وسیع علیه نیروهای عراقی هستند. در روی زمین نیز ارتش عراق در خط اصلی جبهه نبرد قرار دارد، از جبهه شمالی نیز واحدهای پیشمرگه‌های کُرد عملیات گسترده‌ای را علیه داعش آغاز کرده است. نیروهای موسوم به الحشد الشعبی، نیز نقش پشتیبانی و حفاظتی را دارد. وجود چنین طیفی از نیروهای مشارکت‌کننده در عملیات موصل، با وجود آنکه امتیاز و تحولی جدی در کارزار ضدداعش به حساب می‌آید، به همان نسبت آسیب‌پذیری نیروهای عراقی را نیز افزایش داده است. مهم‌ترین نقطه ضعف چنین استراتژی در موصل، نبود انسجام و هوشمندی در عملیات‌هاست. تاکنون به‌ندرت شاهد انجام عملیات‌های تهاجمی و ضربتی ازسوی عراقی‌ها علیه داعش در موصل بودیم. این درحالی است که در عملیات‌های تکریت و فلوجه نیروهای مردمی به همراه ارتش عراق، طی عملیاتی ضربتی و هدفمند، پایگاه‌های داعش را تسخیر و شهر را به کنترل خود در آوردند. علاوه‌براین، در عملیات موصل با توجه به بافت جمعیتی از حضور مستقیم و بی‌واسطه نیروهای مردمی ممانعت به عمل آمد. با فروکاسته شدن نقش نیروهای الحشد الشعبی در عملیات موصل به کارهای لجستیکی و تدارکانی، شاهد بی‌تحرکی در خط اصلی نبرد هستیم. تجربه نبرد با داعش نشان داده که این گروه با توجه به تحرک بالا و انتقال سریع نیرو از نقطه‌ای به نقطه دیگر شهر، مناطق ازدست رفته‌اش را باز می‌یابد، و نیروهای رقیب را از کار می‌اندازد. در چنین شرایطی ضروری است یک مرکز ارتباطی جدی میان نیروهای شرکت‌کننده در عملیات موصل ایجاد شود. به‌نظر می‌رسد، هنوز همدلی و هم‌نظری عمیقی میان این نیروها برای آزادسازی موصل شکل نگرفته است. انگیزه هرکدام از این نیروها متفاوت است، کُردها به‌دنبال کسب نفوذ در موصل در فردای آزادسازی آن هستند. ازسوی‌دیگر، آمریکا و هم‌پیمانانش بیش‌ازآنکه دغدغه مقابله با داعش را داشته باشند، نگران قدرت‌گیری فزاینده نیروهای مردمی هستند. دراین‌میان، این رسالت بر دوش دولت عراق قرار دارد که با جلب‌نظرِ گروه‌های کُرد و وارد ساختن جدی آنها در این عملیات و همچنین یارگیری بیشتر از نیروهای مردمی، داعش را در محاصره کامل قرار دهد.
نظر شما