کرونا و اقتصاد جهانی
مقدمه
شیوع گسترده ویروس کرونا فعالیت طیف گسترده‌ای از کسب وکارها را در جهان با رکود مواجه ساخته و پیامدهای منفی گسترده‌ای را بر اقتصاد جهانی داشته است. با این وجود، برخی از تحلیلگران اقتصادی از دوران پسا کرونا صحبت می‌کنند، هنوز مطرح کردن موضوع پایان کرونا زود به نظر میرسد. در این میان، فدرال رزرو آمریکا، شرایط اقتصادی این کشور به عنوان اولین اقتصاد بزرگ جهان با ریسک بالا ودرصد زیاد عدم اطمینان نسبت به آینده اقتصادی آن توصیف نمود. بهبودی کامل و بازگشت میزان فعالیت های اقتصادی به سطوح پیش از بحران قبلی کاملا بستگی به پایان شیوع کرونا در آمریکا و جهان خواهد داشت.
اگرچه دولتهای زیادی بدنبال کم کردن تدریجی محدودیتها و بازگشایی مجدد فعالیت‌های اقتصادی هستند اما هنوز تردیدهای در این زمینه وجود دارد. کاهش محدودیتها بدلیل کاهش رشد اقتصادی، افزایش بیکاری و تشدید مشکلات اقتصادی و افرایش اعتراضات فعالان اقتصادی و مردم در مناطق مختلف جهان است. با این وجود رشد خزنده بیماری ادامه دارد و احتمال تشدید دوباره آن در پاییز وجود دارد. کاهش شدید سطح تقاضای مصرفی موجب شده تا وضعیت بازار کاردر بدترین شرایط خود قرار گرفته و قطعا شاهد افزایش ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی می‌گردد. تقسیم زمان به دوران پیش از کرونا و پسا کورنا قابل قبول نیست. در این شرایط کشورهای مختلف ترجیح داده است بین کاهش رشد، رکود، بیکاری، گرسنگی و مرگ راه بینا بین را انتخاب کنند. در این شرایط داشتن تصویر درست از روندهای کلان اقتصاد جهانی ضروت سیاستگذاری اقتصادی است.
روندهای اقتصاد جهانی
بررسی جزییات تاثیرات ناشی از پاندومی کورونا حکایت از بروز و یا تشدید روندهایی دارد که تداوم آنها نه تنها میتواند باعث بروز یک نقطه عطف شود ؟ یکی از مهمترین روندهای چالشی چگونگی تعامل بشر با طبیعت و محیط زیست است. اگر چه قدرتهای بزرگ مانند چین و امریکا یک دیگر به سهلانگاری و عدم شفافیت در ارتباط با منشا بروز این پاندومی متهم می‌کنند سازمان بهداشت جهانی منشا بیماری را مسائل طبیعی و از ناحیه تعامل انسان با برخی از حیوانات مانند خفاش عنوان کرده است. صرف نظر از این که منشأ این بیماری آزمایشگاه‌های بیولوژیک امریکا یا چین یا نوع تعامل انسان با محیط زیست باشد این بیماری روند تخریب محیط زیست را بیش از پیش برجسته کرده است.
پیشی گرفتن نیازهای فنی و اقتصادی در مقابل ظرفیت علمی بشر فرایند دیگری که با بروز ویروس مذکور تشدید شده است. تامین بودجه و ساخت بودجه توسط کشورهای مختلف از جمله امریکا، چین، انگلیس،آلمان و فرانسه تبدیل به عرصهای برای قدرتنمایی شده است اگر چه برخی مرحله آزمایشی بر روی حیوانات را پشت سرگذاشتند اما همچنان زمان قطعی برای دستیابی به نتیجه معلوم نیست تا جایی که سازمان بهداشت جهانی بر همزیستی با ویروس یاد شده تاکید میکند. لذا نتایج تحقیقات عرصهای برای جاسوسی اقتصادی بین چین، روسیه، اروپا و آمریکا شده است.
از سوی دیگر، از دیگر آثار این ویروس با توجه به اخلال در گسترش فعالیت‌های اقتصادی، مشکلات ساختاری برای کشورهای توسعه یافته را به منظور نیل به رشد اقتصادی بسیار دشوار کرده و نظریههای رشد اقتصادی نئوکلاسیک لیبرال را با تردید جدی روبرو نموده و زمینه تقویت اقتصاد نهادگرایی را فراهم کرده است. پاندومی کرونا و افزایش مرگ و میر در آمریکا و انگلیس و ناتوانی از پرداخت هزینههای تامین اجتماعی این چالش را شدیدترکرده است.
به علاوه، تشدید مشکلات ساختاری در آمریکا تنگناهای تجاری و ارزی را تشدید کرده به طوری که این کشور را با چالش تراز منفی بازرگانی، کسری بودجه، بدهی کلان، هزینههای تامین اجتماعی، تقویت رشد اقتصادی، تضعیف دلار و تامین هزینههای نظامی روبرو است. چین نیز با تداوم رشد مبتنی بر بازار داخلی، دستیابی به منابع، توسعه متوازن روبرو کرده است. روسیه، ایران و عربستان با توجه به اقتصاد وابسته به نفت و کاهش قیمت نفت که عمدتاً ناشی از گسترش ویروس و افت تقاضای جهانی به تبع آن است درجه مشکلات ساختاری این کشورها را از نظرکسری بودجه، رکود و تورم را تشدید نموده است.
کاهش شدید قیمت نفت به دلیل کاهش تقاضای نفت به میزان بیش از 20 میلیون بشکه در روز بوده که این امر باعث نزدیکی اعضای اوپک پلاس و امریکا برای تعدیل قیمت نفت و جلوگیری از کاهش شدید آن شده است. در این ارتباط افزایش تنش‌های سیاسی آمریکا و عربستان در هفته‌های گذشته و تشدید فشار آمریکا بر عربستان و تهدید به خروج نیروها از این کشور برای مدیریت بازار نفت و کاهش تولید نفت به منظور رسیدن قیمت به بازه مطلوب تولیدکنندگان نفت شیل بازار نفت را متاثر نمود. عربستان در مقابل به خرید سهام شرکتهای بزرگ از جمله سیتی گروپ، شل، انی، توتال، فبسبوک، بوینگ، خرید تسلیحات جدید به میزان 10 میلیارد دلار را با این کشور دنبال میکند. تجارت اسلحه در سال 2020 به به 72 میلیارد دلار رسید که دوکانون مهم فروش آن جنگ داخلی یمن و لیبی بوده است.
در مجموع، گسترش ویروس کرونا مناسبات اقتصادی و سیاسی جهان را تغییر داده و قطببندی جدیداقتصاد جهانی را تشکیل داده است در حالی که ترامپ رویکرد حمایتگرایی و ناسیونالیسم اقتصادی را در پیش گرفته است و توافقات تجاری با چین را زیر سوْال برده و کنگره پیشنهاد تحریم این کشور به خاطر پنهانکاری در شیوع کرونا داده است چین به دنبال توسعه روابط اقتصادی خود در قالب جهانگرایی لیبرال است. چین در عین تهدید به اقدام متقابل خواهان ملاقات سران دو کشور شده است. دو کشور در جهت گسترش نفوذ خود در مناطق مختلف دنیا رقابتهای سیاسی، نظامی و اطلاعاتی خود را تشدید کردهاند. نگرانی شدید امریکا و مواضع تند ترامپ حکایت از افزایش قدرت چین و مدیریت موفق این کشور در مقابله با ویروس کرونا، افزایش دامنه نفوذ این کشور و رشد تمایلات تهاجمی در سیاست خارجی چین است.
اروپا به دلیل وابستگی مالی، نظامی و فنی به آمریکا و چین سعی در میانجیگری میان دو طرف را دارد، در عین حال از فرایند خرید شرکتهای اقتصادی ورشکسته توسط چین نگران است. چین نیز با معاملات تسلیحاتی اروپا از جمله فروش اسلحه از سوی فرانسه به تایوان مخالف است. در این میان هند با تشدید مواضع خود بر علیه چین و نزدیکی به آمریکا به دنبال جذب سرمایههای آمریکایی است.
نظر شما