روسیه توانایی‌های نظامی‌اش را به نمایش می‌گذارد
اما بخشی از عملیات نظامی روسیه در سوریه طی دو ماه گذشته دارای ویژگی‌هایی بود که بیش از آنکه به هدف از میان بردن نیروهای شبه نظامی غیرمنظمی مانند داعش و جبهه النصره باشد، به‌منظور فرستادن پیامی حاوی نمایش قدرت و توانایی برای رقبای غربی و اعضای ناتو طراحی شده بود. علاوه بر این، روسیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سازندگان و صادرکنندگان تسلیحات و تجهیزات نظامی در جهان، همواره درپی نشان دادن کارایی و مزیت‌های محصولات دفاعی خود بوده تا بتواند جایگاه بالاتری را در بازار جهانی فروش اسلحه از آن خود کند. از این‌روست که عرصه رویارویی سوریه، به‌دلیل ماهیت کم‌شدت آن این فرصت را در اختیار روس‌ها می‌گذارد که بتوانند عملکرد تجهیزات نظامی خود را در یک درگیری واقعی آزمایش کنند.
توانایی انجام حملات دور برد از هوا و دریا
نیروهای مسلح روسیه در جریان عملیات خود در سوریه، برای نخستین بار توانایی انجام حملات دور برد از هوا و دریا، با استفاده از تسلیحات متعارف، علیه هدف‌های منتخب در کشوری ماورای همسایگان خود را به نمایش گذاشت. نیروی هوایی روسیه با استفاده از ناوگان بمب‌افکن‌های استراتژیک خود با طی هزاران کیلومتر از پایگاه‌های خود در روسیه و سوخت‌گیری در هوا از هواپیماهای تانکر ایلیوشین IL-78 دست به یک عملیات بی‌سابقه زدند. درحالی که بمب‌افکن‌های Tu-22M3 از پایگاه هوایی «مزدوک» در اوستیای شمالی در قفقاز به پرواز در می‌آمدند تا هدف‌های خود را در مرکز سوریه با بمب‌های سنگین عادی و هدایت‌شونده KAB-500 بمباران کنند. بمب‌افکن‌های Tu-160 و Tu-95MS از پایگاه‌های دورتری ازجمله «اولنیا» واقع در منطقه «مورمانسک» در شمال روسیه به پرواز در آمدند تا با پیمودن دو مسیر دریای خزر و آسمان ایران و نیز عبور از فراز تنگه جبل‌الطارق و دریای مدیترانه، موشک‌های کروز دور برد جدید خود از نوع Kh-101 «رادوگا» را به‌سوی اهداف ثابت داعش اغلب در شهر رقه پرتاب کنند. ژنرال آناتولی کونووالف ، فرمانده ناوگان بمب‌افکن‌های دوربرد نیروی هوایی روسیه در این مورد گفت که واحد تحت فرماندهی وی از هنگام آغاز عملیات جنگی در سوریه تا نوزدهم دسامبر دست به 145 پرواز عملیاتی زده و دستِ‌کم 20 فروند موشک کروز و بیش از 1500 بمب را به‌سوی اهداف داعش پرتاب کرده است. تا پیش از مأموریت 17 نوامبر بمب‌افکن‌های روسی علیه مواضع داعش، هیچ تصویری از این موشک تازه رادوگا منتشر نشده بود. موشک Kh-101 مجهز به سامانه‌های هدایت‌کننده ماهواره‌ای «گلوناس» ، مقایسه راداری مشخصات تپوگرافی مسیر با اطلاعات ذخیره شده در رایانه موشک و انتقال تصاویر ویدئویی ـ مادون قرمز در آخرین مرحله پیش از برخورد به هدف است. این موشک با برد 3000 کیلومتر دارای سرعت 77/0 ماخ و کلاهک جنگی به وزن 400 کیلوگرم است.
علاوه براین نیروی دریایی روسیه نیز که طی سال‌های اخیر شاهد اجرای برنامه‌های مدرن‌سازی و ارتقای سطح فناوری خود بود، برای نخستین بار در یک عملیات نظامی واقعی، اقدام به پرتاب موشک‌های کروز از شناورهای سطحی و زیر سطحی جدید خود کرد. در جریان این عملیات‌ها، ناوچه‌های پیشرفته از کلاس‌های «ژپارد» و «بایان ام» متعلق به ناوگان دریای خزر و زیردریایی دیزلی ـ الکتریکی «روستوف آن دون» از کلاس «کیلو» مستقر در شرق دریای مدیترانه در سه نوبت موشک‌های کروز دریا پایه از نوع 3M14TE یا «کالیبر» با 2500 کیلومتر برد و کلاهک جنگی به وزن 400 کیلوگرم به سوی هدف‌های داعش در سوریه پرتاب کردند.
بسیاری از تحلیلگران امور نظامی حملات با موشک‌های کروز علیه نیروهای یک گروه شبه‌نظامی مانند داعش را فاقد تأثیر عمده می‌دانند. اما این واقعیت که روسیه دارای توانایی پرتاب موشک‌های کروز دوربرد به هدف‌های زمینی از شناورهای سطحی و زیرسطحی کوچک مانند ناوچه «داغستان» از کلاس ژپارد (پروژه 1161K) یا زیردریایی کلاس کیلو است، که از نسبت به مدل‌های مشابه غربی خود ارزان قیمت‌تر و دارای فناوری و طرح‌های ساده‌تری هستند، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. موشک‌های کروز دوربرد دریا پایه برای حمله به مواضع زمینی مانند «توماهاوک» ساخت آمریکا، معمولاً در زمره تسلیحاتی نیستند که ناوچه‌های دارای برد اندک و زیردیایی‌های دیزلی نسبتاً کوچک به آنها مسلح باشند. این توانایی قبلاً ناشناخته روس‌ها که شناورهای در سایز ناوچه آنها نیز بتوانند از فاصله‌ای دور و از دریاچه‌ای بسته مانند «خزر» در یک جنگی زمینی شرکت کنند، موجب نگرانی رقبای غربی خواهد شد. موشک‌های «کالیبر» پرتاب شده از دریای خزر قادرند علاوه بر سوریه اغلب هدف‌های موجود در خاورمیانه، شامل بسیاری از پایگاه‌های نظامی مورد استفاده ازسوی ائتلاف تحت رهبری آمریکا را مورد اصابت قرار دهند. این تحول نشان دهنده نتایج موفقیت‌آمیز تلاش‌های به‌عمل آمده برای مدرنیزه کردن نیروی دریایی روسیه بوده که احتمالاً بخشی از آن نیز هنوز فاش نشده است. درحالی که ناوچه‌های موشک‌انداز مذکور روسی 900 تن وزن دارند، ناوچه‌های مشابه ساخت آمریکا موسوم به «لیتورال» چهارهزار تن وزن داشته و یک کشور خریدار می‌تواند با هزینه کمتر، تعداد شناورهای جنگی بیشتری را با تونایی پرتاب موشک‌های کروز «کالیر» و تأثیرگذاری در جنگ زمینی سفارش دهد. این درحالی است که ناوهای لیتورال آمریکایی فاقد امکان پرتاب موشک‌های مشابه هستند. همچنین ردیابی و انهدام تعداد بیشتری از شناورهای کوچک و نسبتاً سریع دشوارتر است.
انعطاف‌پذیری بیشتر در عملیات هوایی در داخل سوریه
نیروی هوایی روسیه نسبت به آخرین درگیری خود، یعنی جنگ کوتاه‌مدت سال 2008 با گرجستان، از سرعت عملیاتی بیشتر و هماهنگی بهتر میان بخش‌های مختلف خود برخوردار شده است. حفظ شمار 60 تا 96 سورتی پرواز جنگی روزانه و به‌کارگیری آخرین جنگنده‌ها و تسلیحات هدایت‌شونده هوا به زمین جدید، خود نشان‌دهنده این ادعاست. هرچند، به عقیده اغلب کارشناسان، تعداد سلاح‌های هوشمند هوا به زمین در زرادخانه روس‌ها محدود است و آنها تنها در 20 درصد از مأموریت‌های خود و بیشتر علیه هدف‌های مهم از چنین تسلیحاتی استفاده می‌کنند. بر پایه آخرین اخبار منتشر شده، روس‌ها تعداد جنگنده‌های مستقر در سوریه خود را دو برابر کرده و به 69 فروند رسانده‌اند. هرچند ازنظر بسیاری از تحلیلگران، بمباران‌های هوایی روسیه در سوریه از دقت لازم برای آسیب نرساندن به غیرنظامیان برخوردار نیست، اما هواپیماهای روسی نسبت به جنگنده‌های آمریکایی، هدف‌های به مراتب بیشتری را بمباران کرده و عملیات آنها منجر به پیش‌روی‌های اخیر واحدهای زمینی ارتش سوریه در چند منطقه مهم شده است. عملیات هوایی در سوریه، همچنین نشان‌دهنده بهبود چشمگیر در شبکه فرماندهی و کنترل نیروی هوایی و به‌طور کلی عملکرد ارتش روسیه است. روس‌ها به‌خوبی عملیات خود با شرکت هواپیماها و موشک‌های مختلف را سازمان داده و با هماهنگ کردن عملیات خود با سایر هواپیماهای ائتلاف تحت رهبری آمریکا در آسمان سوریه از برخورد ناخواسته با آنها جلوگیری کرده‌اند. علاوه بر این، ناوگان حمل‌ونقل هوایی (و البته دریایی) روسیه در رساندن تدارکات به نیروهای این کشور در سوریه نیز از عملکرد بسیار خوبی برخوردار بوده است.
جمع‌بندی
به عقیده اغلب تحلیلگران، عملیات نظامی روسیه در سوریه نشانگر بهبودی عمده در توانایی‌های نظامی و قدرت آتش نیروهای مسلح این کشور و موفقیت برنامه اصلاحات دفاعی فدراسیون روسیه بوده است. به‌کارگیری بی‌سابقه بمب‌افکن‌های استراتژیک، ناوها و زیردیایی‌ها برای انجام حملات دوربرد با پرتاب موشک‌های کروز جدید هوا و دریا پایه بر ضد مواضع گروه‌های مسلح در سوریه درحالی انجام گرفت که روسیه می‌توانست همین حملات را به‌سادگی و با استفاده از جنگنده‌های مستقر در پایگاه هوایی «حمیمییه» در لاذقیه و با 30 الی 40 دقیقه پرواز تا دورترین نقاط مرزی این کشور انجام دهد. هدف واقعی روسیه از این نوع عملیات تنها نمایش قدرت و توانای خود و ارسال این پیام به آمریکا و ناتو و هر دشمن احتمالی دیگر است که این کشور بار دیگر به یک قدرت نظامی بزرگ و پیشرفته تبدیل شده است. این تلاش‌ها بخشی از طرح بزرگ‌تر مسکو برای ورود مجدد روسیه به صحنۀ ژئوپلیتیک بین‌المللی به‌عنوان یک رقیب عمده نظامی و یک بازیگر اصلی در خاورمیانه است. پوتین همان‌طور که چندی پیش یادآوری کرد که قدرت به‌کار گرفته شده در سوریه تنها بخشی کوچک از توان نظامی کشورش است، و او قصد دارد با احیای غرور روسیه به جهان نشان دهد که «ما قوی هستیم».
نظر شما