یمن در آستانه تجزیه؛

شکست استراتژی های بن زاید و بن سلمان

ائتلاف عربستان سعودی و امارات متحده عربی از وقایع مسلم در منطقه خلیج فارس محسوب می شود. واشنگتن نیز حساب ویژه¬ای برروی شخصیت های مهم این ائتلاف منطقه¬ای یعنی محمد بن سلمان و محمد بن زاید در پرونده مقابله با نفوذ ایران و عملیات صلح در خاورمیانه باز کرده است. اما این ائتلاف مهم و استراتژیک بیش از چهارسال است که در یمن در حال دست و پا زدن است تا بتواند اهداف خود را محقق کند. با وجود همه اقدامات و هزینه هایی که تاکنون امارات و عربستان انجام داده اند، نه تنها به هدف خود نرسیدند بلکه در پی اختلافات و استراتژی های متفاوت، شکاف های عمیقی در ائتلاف عربستان و امارات بوجود آمد. جنگ طولانی، طاقت فرسا و پرهزینه در یمن موجب شده است تا اختلافات میان دو بازیگر مهم منطقه ای افزایش یابد و وضعیت جنوب یمن را به اغما ببرد. اما سوال اصلی که در این شرایط مطرح می شود اینکه چه عواملی موجب شد ائتلاف عربستان و امارات در یمن فروبپاشد. اگرچه از همان ابتدا اختلاف¬های مهمی میان امارات و عربستان در خصوص مسئله یمن وجود داشت، اما عربستان به عنوان رهبر این ائتلاف ترجیح می داد تا این مسئله را مسکوت بگذارد تا بعد از سرکوب حوثی ها بدان بپردازد.

از هم‌پیمانی تا تضاد منافع عربستان و امارات در مسئله یمن

از زمان به قدرت رسیدن محمد بن سلمان در عربستان به عنوان جانشین ولی عهد و در سمت وزیر دفاع، بن زاید مهم ترین هم¬پیمان و دوست بن سلمان محسوب می شود که به اعتقاد تحلیل¬گران زمینه¬های قدرت¬گیری بن سلمان در عربستان از سوی بن زاید فراهم شد. اما اینکه چرا این ائتلاف در یمن دچار تزلزل عمیق شده است، سوالی است که جای تامل دارد.

اماراتی ها از همان آغاز جنگ تلاش کردند سیطره خود را بر مناطق ساحلی و جنوبی یمن گسترش دهند تا حضور آن ها در خطوط کشتی رانی دریایی در خلیج عدن و تنگه باب المندب تقویت گردد. اشغال جزیره سقطری توسط نیروهای اماراتی را می توان بخشی از استراتژی امارات در یمن به حساب آورد.

اما عربستان هدفش مشخصی را در پیش گرفته بود. بن سلمان در نظر داشت ضمن سرکوب حوثی¬ها پایتخت یمن، صنعا را پس بگیرد و مهره اصلی خود در یمن، عبدربه منصور هادی را به ریاست این کشور منصوب کند. اما امارات از شورای انتقالی یمن که جریانی جداخواهانه محسوب می شود حمایت کرده است. امارات در کنار تزریق تسلیحات و حمایت از نیروهای شورای انتقالی، در راستای منافع خود، گردان هایی را در مناطق جنوبی یمن تاسیس کرد. این گردان ها که تعدادشان به 90 هزار شبه نظامی می¬رسد، به نام های نیروهای کمربند امنیتی، گردان های شبوانیه، نیروهای حضرمیه تامین کننده منافع امارات محسوب می شود. عربستان نیز در مقابل از نیروهای ارتش پیشین یمن از دولت انتصابی عبدربه حمایت می¬کند که ماموریت آن¬ها نبرد با نیروهای حوثی در مناطق مختلف است. به همین دلیل است که عربستان و امارات هرکدام رفتارهای سیاسی متفاوتی را در قبال یمن اتخاذ کردند و هرکدام برای تحقیق منافع خود، به سوی مناطق جداگانه¬ای رفتند.

انقلاب عدن ، آغاز سقوط ائتلاف

بعد از آنکه پایتخت یمن توسط حوثی ها فتح شد، عبدربه منصور هادی عدن را به عنوان پاییتخت موقت یمن اعلام کرد و وزیران انتخابی¬اش در این استان تشکیل جلسه دادند. درگیری های روزهای گذشته و تصرف ساختمان های دولت یمن به معنای آن است که شورای انتقالی اجازه کنار گذاشته شدن از بازی یمن را نخواهد داد. حمله هوایی و بمباران پادگان دولت توسط هواپیماهای اماراتی نشان داد که تا چه حد اختلاف در یمن بالا گرفته است.

درخواست شورای انتقالی این است که این شورا در جریان مشارکت سیاسی و گفتگوها میان حوثی¬ها و حکومت عبدربه نبایدکنار گذاشته شود. شورای انتقالی تلاش کرده تا برای به دست آوردن کرسی مستقل سیاسی در حکومت آینده یمن، تحرکاتی را از خود نشان دهد اما با توجه به تمایلات جدایی طلبانه اش کنار زده شد.

تحلیل شکست ائتلاف سعودی_اماراتی

1. نخست باید یادآورد شد که اهداف متفاوت و متضاد عربستان و امارات اصلی ترین علت شکست ائتلاف عربستان و امارات در جنوب یمن است. امارات از بحران یمن و ضعف دولت انتصابی عبدربه در مناطق جنوبی استفاده کرد و به بهانه مقابله با پیش¬روی حوثی ها در جنوب، پایگاه های دریایی خود را تقویت کرد.

2. عربستان برای زیر فشار قرار¬دادن حوثی¬ها در جبهات مختلف حزب «تجمع الاصلاح الیمنی» که شاخه اخوان المسلمین در یمن محسوب می شود را تقویت و تجهیز کرد تا با حوثی¬ها در مناطق مختلف بجنگد. با توجه به گرایش های ضد اخوانی امارات این مسئله از ابتدا مورد اختلاف عربستان و امارات قرار داشت. حتی در روزهای گذشته یکی از درخواست های اصلی گردان های شبه نطامی برای عقب نشینی این بود که عربستان دست از حمایت از حزب اصلاح بردارد.

3. اگرچه اختلافات عمیقی در مسئله یمن وجود داشت اما به نظر نویسنده این اختلافات هنگامی برجسته و رسانه ای شد که اخبار عقب نشینی امارات از جنگ یمن منتشر شد. تا جایی که دربار پادشاهی عربستان سعودی وارد مسئله شد تا مانع از کاهش تعداد نیروهای اماراتی از یمن شود.2 بدون شک این مسئله موجب افزایش فشار افکار عمومی بر عربستان خواهد شد.

4. به نظر می رسد، امارات با حمایت 5 پنج ساله از ائتلاف عربستان و با مشارکت دادن بیش از 30 جنگنده هوابرد، 400 نفربرزرهی و تامین 90 هزار شبه نظامی سهم خود را در جنگ یمن از عربستان مطالبه کرده است، هدف نیروهای شورای انتقالی در جنوب این بود که دولت انتصابی عبدربه را از عدن بیرون کنند و پیش از تصرف مراکز حکومتی عدن به عبدربه تذکرات لازم داده شده بود.

ایستادگی باورنکردنی حوثی ها در شرایط تحریم های دارویی، تسلیحاتی و غذایی نه تنها موجب فرسایشی شدن جنگ و شکست استراتژی عربستان و امارت شد، بلکه اختلافات را میان شورای انتقالی ، عبدربه و سایر نیروهای مستقر در جنوب افزایش داد. حوثی ها توانسته اند ضمن حفظ مساحت عظیم مناطق تحت سیطره خود، توانمندی های هجومی خود را افزایش دهند و پایگاه های شبه نظامیان جنوبی را نیز مورد هدف قرار دهند.

برآورد آینده

در شرایط فعلی یمن میان سه قدرت جماعت انصارالله، نیروهای دولت انتصابی عبدربه به نمایندگی از عربستان و نیروهای شورای انتقالی و گردان های مسلح جنوب به نمایندگی از امارات صحنه پیچیده ای از جنگ را ایجاد کرده اند. لذا با توجه به تهدیدات امنیتی یمنی ها و هزینه های سرسام آور جنگ از یک سو و بلندپروازی های بن سلمان برای تحقق 2030 به نظر می رسد، آغاز مجدد مذاکره با حوثی¬ها و توقف جنگ به عنوان گزینه مطلوب برای مسئولان ریاض مطرح شود.

منابع:

1. السعودیة تخسر کل حلفائها فی حرب الیمن

https://www.al-sharq.com

2. الإمارات ضد السعودیة.. سعی لتقسیم الیمن والسیطرة على الجنوب الغنی

https://alkhaleejonline.net

3. الصراع یشتعل بین السعودیة والإمارات فی الیمن

https://thenewkhalij.news

4. U.A.E. Pulls Most Forces From Yemen in Blow to Saudi War Effort

https://www.nytimes.com

5. A Renewed Southern Push for Autonomy Risks Deepening Yemen's Woes

https://worldview.stratfor.com

6. Violence In Aden Tests Emirati-Saudi Alliance