ورود اتحادیه اروپا به مسئله سوریه و رویکرد روسیه
ورود اتحادیه اروپا به مسئله سوریه و رویکرد روسیه
یکشنبه 7 آذر 1395
پس از شکست توافق آتش‌بس میان آمریکا و روسیه به‌نظر می‌رسد اتحادیه اروپا قصد دارد ورود جدی‌تری به موضوع بحران سوریه داشته باشد. رهبران فرانسه، انگلیس و آلمان به‌دلیل تحولات حلب، حملات لفظی تندی علیه روسیه دارند و این کشور را با افزایش تحریم‌ها این بار به بهانه سوریه تهدید می‌کنند. حتی نشست ١٩ اکتبر گروه نورماندی در برلین که باید متمرکز بر بحران اوکراین می‌بود، بیشتر به نشست سه‌جانبه آلمان، فرانسه و روسیه با محوریت سوریه تبدیل شد. سپس سران اتحادیه اروپا در بروکسل نیز درباره سوریه و نحوه برخورد با روسیه به‌دلیل عملکردش در سوریه، به شور نشستند. درواقع مجموع اقدامات و اظهارات اروپایی‌ها حاکی از آن است که درباره ایفای نقش جدی‌تر در بحران سوریه مصمم هستند و با توجه به رویکردی که روسیه به اروپا دارد، به‌نظر می‌رسد این یک اهرم فشار جدید بر روسیه در سوریه بر اهرم‌های دیگر افزوده شده است.
رویکرد اروپا به مسئله سوریه
افزایش موج مهاجرت از خاورمیانه به اروپا و نقش بحران سوریه در این میان، به‌طور کلی مسئله سوریه را برای اتحادیه اروپا مهم ساخته است، اما در مواضع اخیر بیشتر تأکید مقامات اروپا بر موضوع حلب است. محوریت قطعنامه پیشنهادی فرانسه به شورای امنیت سازمان ملل که اوایل اکتبر ازسوی روسیه وتو شد نیز حلب بود. در این مدت، نام حلب کلیدواژه سخنان تند آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان و فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهوری فرانسه علیه روسیه هم بود. در نشست سه‌جانبه روسیه، فرانسه و آلمان در برلین نیز موضوع اصلی حلب بود. یک روز بعد از نشست برلین، در اجلاس سران اتحادیه اروپا نیز حلب پررنگ‌ترین موضوع محسوب می‌گشت. محور درخواست‌های اروپا از روسیه نیز متمرکز بر حلب بوده و شامل کلیت بحران سوریه نمی‌شود. درواقع به‌شکل معناداری اتحادیه اروپا بر حل‌وفصل منازعه در حلب متمرکز شده است. محور درخواست‌های اتحادیه اروپا از روسیه نیز مطابق همان قطعنامه پیشنهادی فرانسه شامل این موارد می‌شود؛(1)
• پایان دادن به پروازهای نظامی بر فراز حلب؛
• آتش‌بس فوری؛
• پایان محاصره مخالفان سوری و امکان ارائه کمک‌های بشردوستانه به آنها.
• آتش‌بس فوری؛
• پایان محاصره مخالفان سوری و امکان ارائه کمک‌های بشردوستانه به آنها.
البته گفتنی است همزمان با این فعل و انفعالات، منابع خبری ازسرگیری آموزش معارضان و مسلح ساختن آنها توسط انگلیس خبر داده‌اند. راهبردی که به‌نظر می‌رسد می‌تواند انتخاب سایر کشورهای اروپایی ازجمله آلمان و فرانسه باشد.
موضع روسیه
روسیه تاکنون باوجود درنظر گرفتن جمیع بازیگران دولتی و غیردولتی دخیل در بحران سوریه، آمریکا را طرف اصلی خود در منازعه می‌دید و به‌طور منطقی حداقل به دو دلیل اصلی تمایلی به ورود اروپایی‌ها به مسئله، آن هم از موضع قرار گرفتن در جبهه آمریکا ندارد؛ اول به این دلیل که تمایل ندارد مسئله سوریه علاوه‌بر اوکراین، به عامل تنش دیگر در رابطه روسیه و اروپا تبدیل شود. دوم اینکه در کل و درنهایت مسئله سوریه را مسئله‌ای بین روسیه و آمریکا می‌داند.
اما همان اندازه که آمریکا علاقه‌مند است که در موضع سوریه، اروپا را درمقابل روسیه قرار دهد، روسیه علاقه‌مند است از ظرفیت اروپا برای میانجیگری بین مسکو و واشینگتن استفاده کند. براین‌اساس، در مقطعی که در مسئله سوریه بین آمریکا و روسیه تنش‌ها افزایش یافته، روسیه تلاش می‌کند ظرفیت اروپا به تهدید تبدیل نشود؛ لذا پس از اظهارات تند فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهوری فرانسه و لغو سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه به پاریس، با وجود امتناع اولیه رئیس‌جمهور اوکراین از شرکت در نشست برلین، پوتین راهی آلمان شد که یک نشانه مهم از این نکته بود که روسیه تمایل ندارد باب گفتگو با اتحادیه اروپا را ببندد. پس از این نیز نشانه‌های دیگری از توجه روسیه به هشدارها و تهدیدهای اروپا نمایان شد. توقف حملات هوایی روسیه در حلب از نیمه دوم اکتبر را نباید بی‌ارتباط با خط و نشان‌های اروپا دانست.
ضمن اینکه ولادیمیر شیژوف، نماینده روسیه در اتحادیه اروپا تأکید می‌کند که به‌منظور شفاف‌سازی مواضع روسیه در سوریه، گفتگوهای مستمری بین مسکو و بروکسل در جریان است و براین‌اساس، پس از سفر میخائیل باگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه به اتحادیه اروپا در 16 اکتبر، دور بعدی مذاکرات میان دو طرف در ماه نوامبر در مسکو برگزار خواهد شد.
بااین‌حال، قابل توجه است که برگزاری نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و سوریه در مسکو همزمان با روند اخیر نشان می‌دهد، روسیه ضمن بررسی راه‌حل احتمالی جدید با طرف اروپایی، همچنان تلاش می‌کند اعتماد طرف‌های سوری و ایرانی را در زمینه نقش پیشرو خود در مذاکره با غرب در زمینه بحران سوریه حفظ کند.
ارزیابی کلی
فعل‌وانفعالات رخ‌داده در روابط روسیه و اتحادیه اروپا حول محور سوریه چند نتیجه‌گیری ایجاد می‌کند:
• تأکید بیشتر اروپایی‌ها بر بحران حلب را باید نشانه این نکته دانست که اروپا نقش مکمل آمریکا در موضوع سوریه را ایفا می‌کند و چه‌بسا تأکید بیشتر آنها درباره موضوع حلب برای ممانعت از تسلط کامل ارتش سوریه بر این شهر است؛
• مجموع اظهارات و رفتارهای روس‌ها نشان می‌دهد که آنها باب گفتگو با اروپایی‌ها درباره سوریه را گشوده‌اند و این شاهد دیگری بر این ارزیابی است که روس‌ها درواقع طرفدار حل‌وفصل بحران سوریه ازطریق راهکاری سیاسی هستند؛
• اما اروپا به یک عامل فشار جدید بر روسیه در موضوع سوریه تبدیل شده است و این می‌تواند مسکو را در تنگنای بیشتری قرار دهد، اما همان‌گونه که روس‌ها درنهایت در برابر فشارهای آمریکا بیشتر به دمشق نزدیک شدند، فشار بیشتر اروپا نیز نتیجه‌ای غیر از این و افزایش ریسک‌پذیری مسکو نخواهد داشت.
پی‌نوشت
نظر شما