تنها ابرقدرت (هژمونی آمریکا در قرن 21)
|
|
|
چاپ نخست: اردیبهشت ماه 1382 |
|
شابک:- |
|
قیمت: 3200 تومان |
تنها ابرقدرت (هژمونی آمریکا در قرن 21)
تدوین: جی جان. ایکنبری
مترجم: عظیم فضلی‌پور
انتشارات موسسه ابرار معاصر تهران، کتاب تخصصی
دنیا شاهد ظهور قدرت‌های بزرگ و تسلط آن‌ها بر ساختار جهانی بوده است. شارل پنجم، لویی چهاردهم، ناپلئون اول، هیتلر و.... هر کدام تهدید هژمونیکی برای اروپا بوده و نوعی واکنش منفی را ایجاد کرده‌اند که افق ژئوپلیتیکی را تغییر داده است. امروز ایالات متحده بیش از دیگر کشورها جلوه‌گری می‌کند و سؤالی که بیشتر ناظران مطرح می‌کنند این است: آیا ایالات متحده هم سرنوشت مشابهی خواهد داشت؟ مقاومت در برابر آمریکا ایجاد شده و ممکن است افزایش یابد. اما قابل توجه است که علی‌رغم تغییرات شدید توزیع قدرت، قدرت‌های بزرگ دیگر هنوز واکنشی که مطابق با تئوری توازن قوا باشد ارائه نداده‌اند.
شواهدی هست که نشان می‌دهد قدرت آمریکا و ساختار تک‌قطبی آمریکا با دیگر کشورها متفاوت است و تهدید آن، به‌طوری که در دعاوی تاریخی و عقیدتی راجع به توازن قوا آمده، از دیگران کمتر است. چنین ویژگی هژمونی آمریکا که ریشه در جغرافیا، تاریخ، ایدئولوژی، دموکراسی، ساختار نهادین و مدرنیزاسیون دارد، آن را از قدرت‌های بزرگ پیشین متفاوت می‌کند. این ویژگی‌های قدرت آمریکا آن را محدود می‌کند و محاسبات ریسک توسط کشورهای ضعیف‌تر یا درجه دوم را تغییر می‌دهد. هم‌چنین مهم است که این خصوصیات بازدارندگی در سیاست حکومتی آمریکا ریشه عمیقی دارند. ایالات متحده که دور از دیگر قدرت‌ها قرار دارد از خصوصیات منطقه‌ای رقابت به دور است. ایالات متحده هم‌چنین قادر به استفاده از قدرت خود برای حل مشکلات کشورهای دیگر، به‌خصوص مشکلات امنیتی منطقه‌ای است و این امر، انگیزه‌های دیگر کشورها برای توازن متقابل قوا را ضعیف می‌کند. جی. جان ایکنبری استاد ژئوپلیتیک بخش روابط خارجی دانشگاه جورج تاون در کتاب «تنها ابر قدرت» به‌دنبال یافتن پاسخ‌هایی برای این پرسش است: «دوران تک‌قطبی» آمریکا چه مدت دوام خواهد یافت؟
فصول این کتاب پاسخ‌هایی برای این سؤال ارائه می‌کنند که در واقع در جواب به سؤال مشخص‌تری ارائه شده‌اند: «چرا علی‌رغم فاصله فزاینده میان قدرت ایالات متحده و دیگر کشورهای بزرگ، یک ائتلاف برای مقابله با این عدم تعادل قوا ایجاد نشده است؟»
«تنها ابرقدرت» از سه بخش و نه فصل تشکیل شده است. در مقدمه کتاب، ایکنبری وضعیت جهان پس از جنگ سرد را بررسی می‌کند و در نهایت به مسأله هژمونی آمریکا در جهان تک‌قطبی می‌پردازد.
بخش اول با عنوان «استمرار نظام تک‌قطبی» سه فصل را درون خود جای داده است.
«کنث. ان والتز» پژوهش‌گر مؤسسة مطالعات جنگ و صلح در دانشگاه کلمبیا به بررسی ساختار واقع‌گرایی پس از جنگ سرد می‌پردازد. «چارلز. ام کوپچان» استادیار بخش روابط خارجی دانشگاه «جورج تاون» هژمونی توخالی را مورد بحث نقادانه قرار می‌دهد و در نهایت «ویلیام. سی ولفورث» استراتژی آمریکا را در جهان تک‌قطبی بررسی می‌کند.
بخش دوم کتاب با عنوان «مدیریت نظام قطبی» نیز از سه فصل تشکیل شده است. در فصل چهارم با عنوان «حفظ عدم توازن جهانی: خویشتنداری و سیاست خارجی آمریکا»، «استفان ـ ام والت» استاد روابط بین‌الملل کالج جان. اف کندی در دانشگاه هاروارد به بررسی ویژگی‌های سیاست خارجی آمریکا پس از جنگ سرد می‌پردازد.
«جوزف جوف» سردبیر مجله آلمانی "Die Zeit" و استادیار بخش مطالعات استراتژیک دانشگاه هاروارد در فصلی با عنوان «چالش با تاریخ و نظریه‌ها: ایالات متحده به‌عنوان آخرین ابرقدرت باقی‌مانده» به ویژگی‌های منحصر به فرد ایالات متحده در جهان تک‌قطبی اشاره می‌کند و با نگاهی تاریخی این مسأله را موشکافانه بررسی می‌کند.
«هژمونی ناقص و نظام امنیتی در آسیا ـ اقیانوسیه» فصل ششم «تنها ابرقدرت» است که به قلم «مایکل ماستاندونو» رئیس بخش مطالعات بین‌الملل کالج دورتموث به رشته تحریر درآمده است. ماستاندونو با نگاهی تحلیلی به اوضاع امنیتی آسیا ـ اقیانوسیه، حضور ایالات متحده در این دو منطقه را در دو مقطع زمانی کوتاه مدت و بلندمدت بررسی می‌کند.
«نهادها و ایدئولوژی نظام تک‌قطبی» عنوان سومین و آخرین بخش «تنها ابرقدرت» است. ایکنبری در فصل هفتم با عنوان «دموکراسی، نهادها و بازدارندگی آمریکایی» به بررسی مسأله عدم توازن قوا در دوران پس از جنگ سرد می‌پردازد.
«جان. ام. اون چهارم» در فصلی با عنوان «لیبرالیسم فراملیتی و برتر آمریکا یا ملاطفت و نرمش آمریکا در نگاه بیننده»، به بررسی استمرار برتری آمریکا در جهان تک‌قطبی می‌پردازد و با طرح دو سؤال به این مهم پاسخ می‌گوید. نخست چرا نظام تک‌قطبی ادامه یافته است؟ و دوم چرا عدم توازن قدرت بین‌المللی استمرار می‌یابد؟
فصل نهم با عنوان «قدرت نهایی آمریکا در یک جامعة امنیتی لیبرال» آخرین فصل این کتاب است که به قلم «توماس رایس» رئیس بخش سیاست بین‌الملل دانشگاه برلین به رشتة تحریر درآمده است. رایس به‌دنبال پاسخ دادن به یک پرسش است: «چرا علی‌رغم شکاف رو به گسترش میان ایالات متحده و سایر کشورها، یک واکنش توازن‌جویانه رخ نمی‌دهد؟»
نتیجه‌گیری کتاب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. ایکنبری که در مقدمه سه سؤال مطرح کرده است و سه بخش و هر بخش شامل سه فصل عهده‌دار پاسخ‌گویی به یکی از این سؤالات است در بخش آخر جمع‌بندی نهایی را انجام می‌دهد.
وضعیت اتحادیه اروپا و به‌خصوص آلمان و فرانسه، وضعیت چین، ژاپن، هند، روسیه هر کدام به شکلی خاص مورد بررسی قرار گرفته‌اند و این سؤال مطرح می‌شود که آیا این کشورها می‌توانند در آینده مقابل هژمونی آمریکا قرار گیرند؟ در این راه ایالات متحده چه سیاست‌هایی را باید اتخاذ کند؟
در پرداختن به مسألة ثبات تک قطبی، نویسندگان «تنها ابر قدرت» به سه سؤال توجه کرده‌اند:
۱. آیا قدرت آمریکا کمتر از قدرت‌های بزرگ دیگر در گذشته تهدید کننده است؟
۲. آیا قدرت آمریکا مشکلات دیگر کشورها را حل می‌کند و به این صورت هزینه‌ها و انگیزه‌های توازن قدرت در برابر ایالات متحده را تغییر می‌دهد؟
۳. در قرن بیست و یکم معنی توازن قوا چیست؟
«تنها ابر قدرت» در شرایط فعلی که ما نخستین جنگ کلاسیک هزاره سوم را پشت سر گذاشته‌ایم منبع مناسبی برای ارزیابی ابعاد مختلف سیاست خارجی آمریکا و استراتژی هژمونی این کشور در قرن ۲۱ است.
مخالفت روسیه، چین، آلمان و فرانسه با این جنگ به عنوان کشورهایی که آمریکا به آن‌ها به عنوان رقیبان احتمالی خود در سال‌های آینده می‌نگرد، بر اهمیت مسأله می‌افزاید.
آیا «جنگ آمریکا علیه عراق» زمینه‌های افول هژمونی آمریکا در قرن ۲۱ را سرعت می‌بخشد؟ و آیا این جنگ شکل‌گیری اتحادهای دو یا چند جانبه را علیه ایالات متحده تسریع می‌کند؟
«تنها ابر قدرت» پاسخ مناسبی برای بررسی اوضاع و شرایط فعلی است.
شواهدی هست که نشان می‌دهد قدرت آمریکا و ساختار تک‌قطبی آمریکا با دیگر کشورها متفاوت است و تهدید آن، به‌طوری که در دعاوی تاریخی و عقیدتی راجع به توازن قوا آمده، از دیگران کمتر است. چنین ویژگی هژمونی آمریکا که ریشه در جغرافیا، تاریخ، ایدئولوژی، دموکراسی، ساختار نهادین و مدرنیزاسیون دارد، آن را از قدرت‌های بزرگ پیشین متفاوت می‌کند. این ویژگی‌های قدرت آمریکا آن را محدود می‌کند و محاسبات ریسک توسط کشورهای ضعیف‌تر یا درجه دوم را تغییر می‌دهد. هم‌چنین مهم است که این خصوصیات بازدارندگی در سیاست حکومتی آمریکا ریشه عمیقی دارند. ایالات متحده که دور از دیگر قدرت‌ها قرار دارد از خصوصیات منطقه‌ای رقابت به دور است. ایالات متحده هم‌چنین قادر به استفاده از قدرت خود برای حل مشکلات کشورهای دیگر، به‌خصوص مشکلات امنیتی منطقه‌ای است و این امر، انگیزه‌های دیگر کشورها برای توازن متقابل قوا را ضعیف می‌کند. جی. جان ایکنبری استاد ژئوپلیتیک بخش روابط خارجی دانشگاه جورج تاون در کتاب «تنها ابر قدرت» به‌دنبال یافتن پاسخ‌هایی برای این پرسش است: «دوران تک‌قطبی» آمریکا چه مدت دوام خواهد یافت؟
فصول این کتاب پاسخ‌هایی برای این سؤال ارائه می‌کنند که در واقع در جواب به سؤال مشخص‌تری ارائه شده‌اند: «چرا علی‌رغم فاصله فزاینده میان قدرت ایالات متحده و دیگر کشورهای بزرگ، یک ائتلاف برای مقابله با این عدم تعادل قوا ایجاد نشده است؟»
«تنها ابرقدرت» از سه بخش و نه فصل تشکیل شده است. در مقدمه کتاب، ایکنبری وضعیت جهان پس از جنگ سرد را بررسی می‌کند و در نهایت به مسأله هژمونی آمریکا در جهان تک‌قطبی می‌پردازد.
بخش اول با عنوان «استمرار نظام تک‌قطبی» سه فصل را درون خود جای داده است.
«کنث. ان والتز» پژوهش‌گر مؤسسة مطالعات جنگ و صلح در دانشگاه کلمبیا به بررسی ساختار واقع‌گرایی پس از جنگ سرد می‌پردازد. «چارلز. ام کوپچان» استادیار بخش روابط خارجی دانشگاه «جورج تاون» هژمونی توخالی را مورد بحث نقادانه قرار می‌دهد و در نهایت «ویلیام. سی ولفورث» استراتژی آمریکا را در جهان تک‌قطبی بررسی می‌کند.
بخش دوم کتاب با عنوان «مدیریت نظام قطبی» نیز از سه فصل تشکیل شده است. در فصل چهارم با عنوان «حفظ عدم توازن جهانی: خویشتنداری و سیاست خارجی آمریکا»، «استفان ـ ام والت» استاد روابط بین‌الملل کالج جان. اف کندی در دانشگاه هاروارد به بررسی ویژگی‌های سیاست خارجی آمریکا پس از جنگ سرد می‌پردازد.
«جوزف جوف» سردبیر مجله آلمانی "Die Zeit" و استادیار بخش مطالعات استراتژیک دانشگاه هاروارد در فصلی با عنوان «چالش با تاریخ و نظریه‌ها: ایالات متحده به‌عنوان آخرین ابرقدرت باقی‌مانده» به ویژگی‌های منحصر به فرد ایالات متحده در جهان تک‌قطبی اشاره می‌کند و با نگاهی تاریخی این مسأله را موشکافانه بررسی می‌کند.
«هژمونی ناقص و نظام امنیتی در آسیا ـ اقیانوسیه» فصل ششم «تنها ابرقدرت» است که به قلم «مایکل ماستاندونو» رئیس بخش مطالعات بین‌الملل کالج دورتموث به رشته تحریر درآمده است. ماستاندونو با نگاهی تحلیلی به اوضاع امنیتی آسیا ـ اقیانوسیه، حضور ایالات متحده در این دو منطقه را در دو مقطع زمانی کوتاه مدت و بلندمدت بررسی می‌کند.
«نهادها و ایدئولوژی نظام تک‌قطبی» عنوان سومین و آخرین بخش «تنها ابرقدرت» است. ایکنبری در فصل هفتم با عنوان «دموکراسی، نهادها و بازدارندگی آمریکایی» به بررسی مسأله عدم توازن قوا در دوران پس از جنگ سرد می‌پردازد.
«جان. ام. اون چهارم» در فصلی با عنوان «لیبرالیسم فراملیتی و برتر آمریکا یا ملاطفت و نرمش آمریکا در نگاه بیننده»، به بررسی استمرار برتری آمریکا در جهان تک‌قطبی می‌پردازد و با طرح دو سؤال به این مهم پاسخ می‌گوید. نخست چرا نظام تک‌قطبی ادامه یافته است؟ و دوم چرا عدم توازن قدرت بین‌المللی استمرار می‌یابد؟
فصل نهم با عنوان «قدرت نهایی آمریکا در یک جامعة امنیتی لیبرال» آخرین فصل این کتاب است که به قلم «توماس رایس» رئیس بخش سیاست بین‌الملل دانشگاه برلین به رشتة تحریر درآمده است. رایس به‌دنبال پاسخ دادن به یک پرسش است: «چرا علی‌رغم شکاف رو به گسترش میان ایالات متحده و سایر کشورها، یک واکنش توازن‌جویانه رخ نمی‌دهد؟»
نتیجه‌گیری کتاب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. ایکنبری که در مقدمه سه سؤال مطرح کرده است و سه بخش و هر بخش شامل سه فصل عهده‌دار پاسخ‌گویی به یکی از این سؤالات است در بخش آخر جمع‌بندی نهایی را انجام می‌دهد.
وضعیت اتحادیه اروپا و به‌خصوص آلمان و فرانسه، وضعیت چین، ژاپن، هند، روسیه هر کدام به شکلی خاص مورد بررسی قرار گرفته‌اند و این سؤال مطرح می‌شود که آیا این کشورها می‌توانند در آینده مقابل هژمونی آمریکا قرار گیرند؟ در این راه ایالات متحده چه سیاست‌هایی را باید اتخاذ کند؟
در پرداختن به مسألة ثبات تک قطبی، نویسندگان «تنها ابر قدرت» به سه سؤال توجه کرده‌اند:
۱. آیا قدرت آمریکا کمتر از قدرت‌های بزرگ دیگر در گذشته تهدید کننده است؟
۲. آیا قدرت آمریکا مشکلات دیگر کشورها را حل می‌کند و به این صورت هزینه‌ها و انگیزه‌های توازن قدرت در برابر ایالات متحده را تغییر می‌دهد؟
۳. در قرن بیست و یکم معنی توازن قوا چیست؟
«تنها ابر قدرت» در شرایط فعلی که ما نخستین جنگ کلاسیک هزاره سوم را پشت سر گذاشته‌ایم منبع مناسبی برای ارزیابی ابعاد مختلف سیاست خارجی آمریکا و استراتژی هژمونی این کشور در قرن ۲۱ است.
مخالفت روسیه، چین، آلمان و فرانسه با این جنگ به عنوان کشورهایی که آمریکا به آن‌ها به عنوان رقیبان احتمالی خود در سال‌های آینده می‌نگرد، بر اهمیت مسأله می‌افزاید.
آیا «جنگ آمریکا علیه عراق» زمینه‌های افول هژمونی آمریکا در قرن ۲۱ را سرعت می‌بخشد؟ و آیا این جنگ شکل‌گیری اتحادهای دو یا چند جانبه را علیه ایالات متحده تسریع می‌کند؟
«تنها ابر قدرت» پاسخ مناسبی برای بررسی اوضاع و شرایط فعلی است.
نظر شما