ابهام در تحویل سلاح‌های اس 300 به ایران
ابهام در تحویل سلاح‌های اس 300 به ایران
دوشنبه 20 بهمن 1393
بعد از اینکه دیمیتری مدودیف رئیس جمهور وقت روسیه فروش سلاح های اس 300 را در سال 2010 به ایران ممنوع اعلام کرد ایران درباره همکاری های نظامی اش با روسیه تجدید نظر نمود و از این مرحله به بعد روابط نظامی مسکو و تهران رو به وخامت گذاشت. اما سفر وزیر دفاع روسیه به ایران در هفته های گذشته بعد از 15 سال و امضاء یک توافق نامه مشترک نظامی میان دو کشور برخی کارشناسان را بر آن داشته است که از جان گرفتن دوباره مناسبات نظامی دو کشور سخن بگویند.
هرچند "سرگئی شویگو" وزیر دفاع روسیه برای نخستین بار در 15 سال گذشته به ایران سفر می‌کرد اما به غیر از اخباری از امضای یک قرارداد نظامی میان دو کشور اخبار و اطلاعات زیادی درباره جزییات این سفر منتشر نشد.
مناسبات نظامی و دفاعی ایران و روسیه همواره با افت و خیزهای بسیاری همراه بوده است. تحولات دائمی بین المللی و منطقه‌ای و پیش‌بینی حوادث آینده روابط کلی دو کشور از جمله روابط نظامی تهران و مسکو را دائما دچار دگرگونی و تحول می کند.
هم از طرف ایران و هم از طرف روسیه در این برهه زمانی علل و انگیزه‌های متفاوتی برای تقویت روابط نظامی‌شان وجود دارد؛ یکی از مهمترین عواملی که در حال حاضر باعث امضای این قرارداد شده است شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای است که دو کشور در آن قرار دارند.
از یک سو ایران تلاش می کند با بستن اینگونه قراردادهای نظامی و خرید سلاح از روسیه به قدرت های غربی و رژیم اسرائیل بفهماند در صورت حمله نظامی به ایران با پاسخ کوبنده‌ای مواجه خواهند شد و یا حداقل در این خصوص یک وضعیت بازدارندگی را برای خود متصور شود. ایران از آنجایی که هنوز در موضوع مذاکرات هسته‌ای با کشورهای غربی به نتایج قابل قبولی دست نیافته است از طرف این کشورها هر گزینه‌ای حتی گزینه نظامی را محتمل می‌داند. لذا با با بستن اینگونه قراردادهای نظامی و خرید سلاح از روسیه از یک طرف بنیه دفاعی خود را تقویت می‌کند و از طرف دیگر تلاش می‌کند روابط خود با روسیه را که یکی از اعضای دائم شورای امنیت است افزایش دهد.
از سوی دیگر در مورد روسیه باید گفت تقابل شدیدی که به دنبال بحران اوکراین در روابط این کشور با مجموعه غرب به وجود آمد و به عنوان جدی‌ترین تنش در روابط طرفین بعد از جنگ سرد از آن یاد می‌شود، استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در شرق اروپا و بحران سوریه از جمله مواردی هستند که باعث جدایی بیشتر میان روسیه و غرب و از آن طرف توجه بیشتر این کشور به شرق شده است. همچنین باید گفت در این برهه زمانی با توجه به شرایط بین‌المللی و تحریم‌هایی که روسیه را به نوعی در یک انزوا قرار داده است این کشور با مشکلات اقتصادی مواجه شده است. کاهش شدید قیمت نفت در ماه‌های اخیر و تحریم‌های ضدروسی غرب اقتصاد این کشور را به شدت متضرر کرده است. از این رو با فروش تسلیحات و بستن قراردادهای نظامی مسکو هم به اقتصاد آسیب دیده خود کمک می‌کند و هم از شدت انزوای پیش روی خواهد کاست.
در میان مسائل موجود در روابط دو کشور و از جمله موضوعاتی که در جریان سفر مقامات نظامی مسکو به تهران برجسته شد سلاح‌های روسی اس 300 ، که قرار داد مربوط به آن از طرف مقامات روسیه لغو شد، جایگاه ویژه ای دارد.
قرارداد فروش سلاح‌های اس 300 میان ایران و روسیه که در دسامبر سال 2005 بسته شد عملا با مخالفت بسیاری از کشورهای غربی و رژیم اسرائیل روبرو شد لذا در سال 2010 دیمیتری مدودیف، به بهانه مغایر بودن فروش این سلاح‌ها به ایران با تحریم‌های سازمان ملل متحد (قطعنامه 1929) این قرارداد را لغو کرد. درحالی که این سلاح‌ها در فهرست تحریم‌های بین‌المللی قرار نداشت و ایران نیز مقادیری از بهای آن را پرداخت کرده بود. اگرچه برخی منابع ایرانی بعد از سفر شویگو به ایران اعلام کردند مسئله تحویل اس 300 به ایران حل شده است اما با در نظر گرفتن چند دسته از عوامل تحویل این سلاح‌ها از طرف روسیه به ایران در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.
روسیه در مورد تحویل ندادن این سلاح‌ها به ایران یک تعهد مخفی با رژیم اسرائیل دارد؛ سلاح‌های اس 300 قادر به نابود سازی اهداف بالستیک می‌باشند و از قابلیت واردسازی ضربه به اهداف زمینی نیز برخوردارند. همواره کشورهای غربی به خصوص رژیم اسرائیل و آمریکا از فروش این سیستم‌های موشکی به ایران انتقاد دارند و معتقدند ایران ممکن است این سلاح‌ها را در اختیار دشمنان رژیم اسرائیل در خاورمیانه بگذارد و از طرف دیگر در صورت حل نشدن مسئله هسته‌ای از آن در برابر حملات هوایی علیه مراکز اتمی خود استفاده کند. سرگئی لاوروف (وزیر امور خارجه روسیه) پس از سفر وزیر دفاع کشورش به ایران ضمن ستایش روابط نظامی روبه رشد دو کشور درباره اینکه آیا در این سفر در خصوص تحویل اس 300 مذاکره‌ای شده است گفت در این مورد چیزی نشنیده است. همچنین این نکته را نباید از نظر دور داشت روسیه برای تحویل این سلاح ها به ایران باید حکم مدودیف مبنی بر لغو قرارداد را برگرداند که این باعث سخت شدن کار می‌شود.
با وجود تمام این موارد تهران هنوز هم خواستار تحویل این سلاح‌ها است. محمد جواد ظریف در سفر اخیر خود به ارمنستان ضمن ابراز امیدواری درباره تحویل هر چه سریعتر این سلاح‌ها از روسیه اعلام کرد ایران مایل است این موضوع از طریق گفت و گو و روابط دوجانبه حل و فصل شود. به طور کلی مسئله سلاح اس 300 به علت بدقولی و عهدشکنی مسکو، همکاری ایران و روسیه در عرصه نظامی را به طور جدی زیر سوال می‌برد و حتی در مورد قرارداد اخیر هم نوعی بدبینی ایجاد می کند. همانطور هم که شویگو در زمان امضای قرارداد گفت "فعلا فقط گام اول در این قرارداد برداشته شده و تنها پایه‌های نظری تعامل در زمینه نظامی ایجاد شده است". لذا باید منتظر ماند و دید آیا این قرارداد به سرنوشت قراردادهای دیگر با روسیه مبتلا می‌شود یا خیر.
هرچند "سرگئی شویگو" وزیر دفاع روسیه برای نخستین بار در 15 سال گذشته به ایران سفر می‌کرد اما به غیر از اخباری از امضای یک قرارداد نظامی میان دو کشور اخبار و اطلاعات زیادی درباره جزییات این سفر منتشر نشد.
مناسبات نظامی و دفاعی ایران و روسیه همواره با افت و خیزهای بسیاری همراه بوده است. تحولات دائمی بین المللی و منطقه‌ای و پیش‌بینی حوادث آینده روابط کلی دو کشور از جمله روابط نظامی تهران و مسکو را دائما دچار دگرگونی و تحول می کند.
هم از طرف ایران و هم از طرف روسیه در این برهه زمانی علل و انگیزه‌های متفاوتی برای تقویت روابط نظامی‌شان وجود دارد؛ یکی از مهمترین عواملی که در حال حاضر باعث امضای این قرارداد شده است شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای است که دو کشور در آن قرار دارند.
از یک سو ایران تلاش می کند با بستن اینگونه قراردادهای نظامی و خرید سلاح از روسیه به قدرت های غربی و رژیم اسرائیل بفهماند در صورت حمله نظامی به ایران با پاسخ کوبنده‌ای مواجه خواهند شد و یا حداقل در این خصوص یک وضعیت بازدارندگی را برای خود متصور شود. ایران از آنجایی که هنوز در موضوع مذاکرات هسته‌ای با کشورهای غربی به نتایج قابل قبولی دست نیافته است از طرف این کشورها هر گزینه‌ای حتی گزینه نظامی را محتمل می‌داند. لذا با با بستن اینگونه قراردادهای نظامی و خرید سلاح از روسیه از یک طرف بنیه دفاعی خود را تقویت می‌کند و از طرف دیگر تلاش می‌کند روابط خود با روسیه را که یکی از اعضای دائم شورای امنیت است افزایش دهد.
از سوی دیگر در مورد روسیه باید گفت تقابل شدیدی که به دنبال بحران اوکراین در روابط این کشور با مجموعه غرب به وجود آمد و به عنوان جدی‌ترین تنش در روابط طرفین بعد از جنگ سرد از آن یاد می‌شود، استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در شرق اروپا و بحران سوریه از جمله مواردی هستند که باعث جدایی بیشتر میان روسیه و غرب و از آن طرف توجه بیشتر این کشور به شرق شده است. همچنین باید گفت در این برهه زمانی با توجه به شرایط بین‌المللی و تحریم‌هایی که روسیه را به نوعی در یک انزوا قرار داده است این کشور با مشکلات اقتصادی مواجه شده است. کاهش شدید قیمت نفت در ماه‌های اخیر و تحریم‌های ضدروسی غرب اقتصاد این کشور را به شدت متضرر کرده است. از این رو با فروش تسلیحات و بستن قراردادهای نظامی مسکو هم به اقتصاد آسیب دیده خود کمک می‌کند و هم از شدت انزوای پیش روی خواهد کاست.
در میان مسائل موجود در روابط دو کشور و از جمله موضوعاتی که در جریان سفر مقامات نظامی مسکو به تهران برجسته شد سلاح‌های روسی اس 300 ، که قرار داد مربوط به آن از طرف مقامات روسیه لغو شد، جایگاه ویژه ای دارد.
قرارداد فروش سلاح‌های اس 300 میان ایران و روسیه که در دسامبر سال 2005 بسته شد عملا با مخالفت بسیاری از کشورهای غربی و رژیم اسرائیل روبرو شد لذا در سال 2010 دیمیتری مدودیف، به بهانه مغایر بودن فروش این سلاح‌ها به ایران با تحریم‌های سازمان ملل متحد (قطعنامه 1929) این قرارداد را لغو کرد. درحالی که این سلاح‌ها در فهرست تحریم‌های بین‌المللی قرار نداشت و ایران نیز مقادیری از بهای آن را پرداخت کرده بود. اگرچه برخی منابع ایرانی بعد از سفر شویگو به ایران اعلام کردند مسئله تحویل اس 300 به ایران حل شده است اما با در نظر گرفتن چند دسته از عوامل تحویل این سلاح‌ها از طرف روسیه به ایران در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.
روسیه در مورد تحویل ندادن این سلاح‌ها به ایران یک تعهد مخفی با رژیم اسرائیل دارد؛ سلاح‌های اس 300 قادر به نابود سازی اهداف بالستیک می‌باشند و از قابلیت واردسازی ضربه به اهداف زمینی نیز برخوردارند. همواره کشورهای غربی به خصوص رژیم اسرائیل و آمریکا از فروش این سیستم‌های موشکی به ایران انتقاد دارند و معتقدند ایران ممکن است این سلاح‌ها را در اختیار دشمنان رژیم اسرائیل در خاورمیانه بگذارد و از طرف دیگر در صورت حل نشدن مسئله هسته‌ای از آن در برابر حملات هوایی علیه مراکز اتمی خود استفاده کند. سرگئی لاوروف (وزیر امور خارجه روسیه) پس از سفر وزیر دفاع کشورش به ایران ضمن ستایش روابط نظامی روبه رشد دو کشور درباره اینکه آیا در این سفر در خصوص تحویل اس 300 مذاکره‌ای شده است گفت در این مورد چیزی نشنیده است. همچنین این نکته را نباید از نظر دور داشت روسیه برای تحویل این سلاح ها به ایران باید حکم مدودیف مبنی بر لغو قرارداد را برگرداند که این باعث سخت شدن کار می‌شود.
با وجود تمام این موارد تهران هنوز هم خواستار تحویل این سلاح‌ها است. محمد جواد ظریف در سفر اخیر خود به ارمنستان ضمن ابراز امیدواری درباره تحویل هر چه سریعتر این سلاح‌ها از روسیه اعلام کرد ایران مایل است این موضوع از طریق گفت و گو و روابط دوجانبه حل و فصل شود. به طور کلی مسئله سلاح اس 300 به علت بدقولی و عهدشکنی مسکو، همکاری ایران و روسیه در عرصه نظامی را به طور جدی زیر سوال می‌برد و حتی در مورد قرارداد اخیر هم نوعی بدبینی ایجاد می کند. همانطور هم که شویگو در زمان امضای قرارداد گفت "فعلا فقط گام اول در این قرارداد برداشته شده و تنها پایه‌های نظری تعامل در زمینه نظامی ایجاد شده است". لذا باید منتظر ماند و دید آیا این قرارداد به سرنوشت قراردادهای دیگر با روسیه مبتلا می‌شود یا خیر.
منابع:
http://freebeacon.com/national-security/congress-protests-russias-sale-of-missile-system-to-iran/
http://www.themoscowtimes.com/business/article/russian-defense-minister-heads-to-iran-for-arms-trade-talks/514581.html
http://www.tisri.org/default-1637.aspx
http://pers.iran.ru/news/analytics/80381/B_d_p_f_f_n_J_d_n_d_h_d_f
http://www.businessinsider.com/russia-iran-signed-military-cooperation-2015-1
http://titreno.ir/fa/tik/news/1502393/%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D9%81-%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%85-%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%8A-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%8A%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%8A-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9%D9%8A-%D8%A7%D8%B3-%DB%B3%DB%B0%DB%B0-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D9%84-%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF
نظر شما