چشم انداز عضویت ترکیه در اتحادیه اروپایی


 
بطور کلی موضوع عضویت احتمالی ترکیه در اتحادیه اروپایی همیشه مورد توجه محافل سیاسی، دانشگاهی و رسانه ای ایران بوده است. علت هم روشن است و طبیعی بنظر می رسد. عضویت ترکیه به‌عنوان کشوری اسلامی که در همسایگی ایران اسلامی قرار دارد در اتحادیه اروپایی که باشگاه کشورهای مسیحی زبان است طبعا تبعات زیادی در روابط این کشور با ج.ا.ایران خواهد داشت. ترکیه از اعضای مهم و بزرگ پیمان ناتو است و دومین نیروهای پیاده ناتو در اختیار ترکیه است. از طرفی ترکیه از حمایت سیاسی و دیپلماتیک آمریکا برای عضویت در اتحادیه اروپایی برخوردار است.
 
ترکیه در بین اولین کاندیداهای عضویت در اتحادیه اروپایی است. سابقه همکاری های رسمی طرفین به سال 1963 بازمی‌گردد و بعد از آن ترکیه مستمرا درخواست عضویت در این اتحادیه بزرگ اقتصادی سیاسی را تجدید کرده است. ترکیه به‌لحاظ موقعیت جغرافیایی و جمعیت زیاد و همچنین پویایی اقتصادی و تجاری از اهمیت زیادی برای اتحادیه اروپایی برخوردار است. اتحادیه اروپا می‌تواند از ویژگی‌های جمعیتی ترکیه استفاده کند. ترکیه به لحاظ همجواری با خاورمیانه، قفقاز و دریای سیاه می‌تواند تاثیر مهمی بر منافع اتحادیه اروپا داشته باشد. بعضی از کشورهای عضو اتحادیه با توجه به جغرافیای سیاسی ترکیه خواهان عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا می‌باشند. با توجه به پتانسیل رشد اقتصادی ترکیه و برآورد رشد 5 درصدی تا سال 2015، ترکیه می‌تواند فرصت‌های تجاری زیادی را برای اتحادیه اروپا فراهم آورد. همچنین ترکیه توانسته است وضعیت اقتصادی خود را بعد از بحران سال 2001 به‌میزان زیادی بهبود بخشد.
 
روابط تجاری ترکیه با اتحادیه اروپایی
صادرات و واردات ترکیه حدود 30 درصد از تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می‌دهد و اتحادیه اروپا شریک عمده تجاری ترکیه محسوب می‌شود. نرخ پایین تر هزینه‌ها در ترکیه می‌تواند باعث تشویق به سرمایه‌گذاری بیشتر در این کشور شود همانند وضعیت کشورهای آمریکای لاتین. اتحادیه اروپا و ترکیه تجارت قابل توجهی با یکدیگر دارند. ترکیه ششمین طرف تجاری اتحادیه اروپایی است. حجم مبادلات تجاری ترکیه با اتحادیه اروپایی در سال 2010 بیش از 100 میلیارد یورو می باشد. 3 درصد از واردات اتحادیه اروپا از ترکیه صورت می‌گیرد و نیز 47/3 از صادرات اتحادیه اروپا نیز به ترکیه صورت می‌گیرد. ترکیه جز هفت شریک مهم تجاری اتحادیه اروپا در واردات و نیز جز شش شریک مهم تجاری اتحادیه اروپا از لحاظ صادرات می‌باشد .

تعداد مصرف‌کنندگان زیاد ترکیه و نیروی کار ارزان آن می‌تواند جاذبه‌های زیادی برای اتحادیه اروپا داشته باشد. دولت ترکیه برخی از قوانین جدید را در جهت رفع تبعیض بین سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی تصویب کرده است و نیز موانع اداری برای ثبت شرکت‌های خارجی را از میان برده است. در همین راستا ترکیه آژانس جدید سرمایه‌گذاری خارجی را تاسیس کرده است تا زیر ساخت‌های کشور را بهبود و برنامه خصوصی‌سازی را با سرعت بیشتری ادامه دهد. پتانسیل رشد ترکیه در جمعیت کار رو به رشد آن نهفته است. بعضی از مفسران اقتصادی اعتقاد دارند که ترکیه پس از سال 2010 وارد یک عصر طلایی می‌شود شبیه تجربه‌ای که ببرهای شرق آسیا داشته‌اند. نرخ بیکاری در ترکیه 6/10 درصد است که تنها کمی بیشتر از متوسط نرخ بیکاری اتحادیه اروپاست. نرخ بیکاری جوانان در ترکیه 7/16 درصد است که این رقم از نرخ بسیاری از کشورهای جدید عضو اتحادیه کمتر است. نیروی کار جوان ترکیه تا سال 2015 که اتحادیه اروپا با پیر شدن جمعیت مواجه است می‌تواند بسیاری از نیازهای اتحادیه اروپا در بخش نیروی کار را تامین کند.
 
اتحادیه گمرکی بین ترکیه و اتحادیه اروپا
در حال حاضر میزان قابل توجهی از همگرایی تجاری میان ترکیه و اتحادیه اروپا وجود دارد. ترکیه از سال 1963 کاندیدای ورود به اتحادیه اروپاست و با این اتحادیه موافقت‌نامه گمرکی دارد. اتحادیه گمرکی بین دو طرف از 31 دسامبر 1995 به اجرا در آمده است. این اتحادیه گمرکی زمینه ای برای عضویت کامل ترکیه در اتحادیه اروپا در آینده است.
 
ترکیه در سال‌های اخیر با تلاش و کوشش بسیار توانسته است موقعیت اقتصادی و تجاری خود را ارتقاء دهد و به‌عنوان یکی از کشورهای مورد توجه اقتصادی‌های بزرگ دنیا ظاهر شود. ترکیه هم اکنون در بین کشورهای عضو گروه بیست قرار دارد و عنوان شانزدهمین قدرت اقتصادی دنیا را یدک می کشد. بعد از کنار رفتن دومینیک استراوس کان رییس فرانسوی صندوق بین المللی پول به‌خاطر ماجرای جنسی با یک خدمتکار هتل، دو تن از مسئولین اقتصادی ترکیه به‌عنوان کاندیدای جانشین نامبرده معرفی شدند که نفس مطرح شدن آنها بیانگر اهمیت روزافزون ترکیه در معادلات جهانی و منطقه ای است. نقشی که روز بروز در حال افزایش است.
 

عضویت در اتحادیه اروپایی
ترکیه از سالها پیش کاندیدای عضویت در اتحادیه اروپاست ولی تاکنون به‌دلایل مختلف این هدف بزرگ ترکیه متحقق نشده است. دلایل امر متعدد هستند و به موقعیت جغرافیایی ترکیه (که خیلی ها ترکیه را کشوری آسیایی می دانند)، مذهب اسلام در برابر مسیحیت اروپایی، نقض حقوق بشر از جمله نقض حقوق اکراد ترکیه، جمعیت زیاد ترکیه که می‌تواند معادلات قدرت را در آینده اتحادیه اروپایی بهم بریزد، سوابق تاریخی ترکیه که این کشور را بعنوان وارث امپراطوری عثمانی می‌دانند و یادآور جنگهای صلیبی بین مسلمین و مسیحیان است، مخالفت بسیاری از کشورهای اروپایی و از جمله افکار عمومی اروپا و ..... باز می‌گردد. در چشم انداز قابل پیش بینی بعید است ترکیه به‌عضویت اتحادیه اروپایی در آید. البته چشم انداز روابط طرفین مثبت است و اکثریت کشورهای عضو اتحادیه اروپایی با گسترش روابط سیاسی و اقتصادی با ترکیه موافقت دارند ولی عضویت این کشور را نمی‌توانند بپذیرند. چیزی که محتمل است گسترش روابط طرفین در چشم انداز آینده است.

اگر مقایسه ای به حجم تجارت ترکیه و ایران با اتحادیه اروپایی بیاندازیم آنگاه متوجه موقعیت اقتصادی و تجاری طرفین می‌شویم. ایران در سال 2010 با 19 میلیارد یورو طرف 34 تجاری اتحادیه اروپا بوده است. حجم تجارت ایران با اتحادیه کمتر از نیم درصد تجارت خارجی اتحادیه اروپاست. این آمار نشان می دهد که حجم تجارت ترکیه با اروپا بیش از 500 درصد یا بیش از 5 برابر حجم تجارت ایران با اتحادیه اروپاست. این در حالی است که بیش از 85 درصد از صادرات ایران به اتحادیه اروپا مربوط به نفت و فراورده های نفتی است. بنابراین ترکیه از یک موقعیت بسیار برتر نسبت به ایران در همکاری‌های اقتصادی و تجاری با اتحادیه اروپا برخوردار است.