حمله فرانسه به مالی؛ عوامل و اهداف
حمله فرانسه به مالی؛ عوامل و اهداف
یکشنبه 1 بهمن 1391
عوامل و اهداف حمله فرانسه به مالی چیست؟
«جنگ در مالی» عنوانی است که این روزها در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است. 11 ژانویه 2013 بود که فرانسوا اولاند، رییس‌جمهور فرانسه، اعلام کرد نیروهای مسلح کشورش برای کمک به نیروهای دولتی در مالی مداخله خود را در این کشور آغاز کرده‌اند. اولاند تنها هدف این حمله را «مبارزه با تروریسم و جلوگیری از پیشروی شورشیان به سمت جنوب» عنوان کرد. کاخ الیزه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که تصمیم مداخله نظامی در مالی با توافق اولاند و همتای وی در مالی اتخاذ شده است. ادامه این روند تا جایی پیش رفت که شورای امنیت سازمان ملل روز دوشنبه 14 ژانویه از عملیات فرانسه در لیبی حمایت کرد و هم‌زمان دولت آمریکا و آلمان نیز پشتیبانی خود را از این اقدام اعلام کردند. اما سوال مطرح این است که دلایل حمله به مالی از سوی فرانسه چیست و آیا این اقدام بر طبق موازین بین‌المللی صورت گرفته است؟
در پاسخ باید گفت مدت‌ها است که نیروهای افراطی که به گفته غرب از اعضای القاعده به‌شمار می‌روند، بخش‌هایی از شمال کشور مالی را تحت تصرف خود درآورده‌اند. این مسئله منجر به تصویب قطعنامه 2089 سازمان ملل در تاریخ 21 دسامبر 2012 گردید که به موجب آن در صورت لزوم می‌بایست هرگونه اقدامی جهت مقابله با افراط‌گرایان انجام شود. یکی از موارد مطروحه در این قطعنامه اعزام نیروهای نظامی آفریقایی به کشور مالی و مبارزه با شورشیان بود. همان‌طور که می‌دانیم چندین کشور آفریقایی از مستعمرات فرانسه بوده‌اند که این مسئله به حساسیت فرانسه نسبت به تحولات بخش‌هایی از آفریقا منجر شده است. به عبارت دیگر، فرانسه آفریقا را حیاط خلوت خود می‌داند و مدت‌ها است که این قاره را به محلی برای دست‌یابی به منافع سیاسی و اقتصادی تبدیل کرده است. از این‌رو، فرانسه به هرگونه ناامنی و تحولی که با منافع این کشور ناهمخوان باشد با دیده تقابل می‌نگرد. لذا اقدامات اخیر نیروهای افراطی در مالی، سابقه استعماری فرانسه در آفریقا و حساسیت این کشور نسبت به حیاط خلوت خود و همچنین قطعنامه سازمان ملل پیرامون تحولات این کشور، توجیهی برای اقدام نظامی فرانسه علیه افراط‌گرایان قرار گرفت. در رابطه با اینکه آیا اقدام فرانسه منطبق بر قوانین بین‌المللی است باید گفت به ظاهر مبارزه با تروریسم، درخواست دولت مالی، قطعنامه سازمان ملل و حمایت شورای امنیت، انطباق اقدام فرانسه با قوانین بین‌الملل را تایید می‌کند اما جالب است که همواره گزینه جنگ به بهانه مبارزه با تروریسم که عواقب جبران‌ناپذیری بر جای می‌گذارد، در اولویت راهبردی دولت‌های غربی قرار دارد. حال سوال مهم این است که اهداف پشت‌پرده فرانسه از اقدام نظامی در مالی چیست؟
همان‌طور که گفته شد، اگرچه جنگی که میان نیروهای افراطی در مالی و نیروهای نظامی فرانسه روی داده ظاهری آراسته دارد اما شکی نیست که با اهداف منفعت‌محور غرب و فرانسه در آفریقا همراه است. در این رابطه می‌توان به اهداف ذیل اشاره کرد:
- تثبیت حضور فرانسه در آفریقا و مالی: آفریقا مهم‌ترین عرصه بازیگری فرانسه به‌شمار می‌رود. بخش اعظم این قاره مستعمره فرانسه بوده است. مالی نیز میان سال‌های 1881 و 1895 تحت استعمار فرانسه قرار داشته است. امروزه فرانسه در بسیاری از تصمیم‌سازی‌ها در این قاره نقش کلیدی دارد. از این رو، حمله به افراط‌گرایان مالی می‌تواند ادامه روند تاثیرگذاری در آفریقا و کشور مالی را در پی داشته باشد و به حضور پررنگ‌تر فرانسه در این قاره بیانجامد. همچنین فرانسه نگران انتقال ناامنی در مالی به کشورهای هم‌جوار همچون نیجر است. چرا که در این صورت نفوذ فرانسه در سایر کشورها نیز با چالش مواجه خواهد شد.
ـ بهره‌مندی از مزایای اقتصادی کشور مالی: کشور مالی یکی از کشورهای برخوردار از منابع معدنی در آفریقا است. این کشور سومین کشور برخوردار از ذخایر طلا و اولین تولید کننده پنبه در آفریقا به شمار می‌رود. اورانیوم نیز یکی دیگر از منابع طبیعی مالی است. از این‌رو، حمله فرانسه به مالی و زمینه‌سازی حضور احتمالی در این کشور و به تبع آن استفاده هرچه بیشتر از منابع معدنی مالی و استفاده از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در این کشور می‌تواند یکی از اهداف احتمالی فرانسه مدنظر قرار گیرد.
ـ جلوگیری از نفوذ رقبا به آفریقا: یکی از نگرانی‌های فرانسه نسبت به آفریقا حضور و نفوذ سایر کشورهای دنیا به این منطقه است. آفریقا با توجه به پتانسیل‌های فراوان، کشورهای بزرگی همچون چین را به خود جذب کرده است و این به دلیل حساسیت فرانسه نسبت به مستعمرات قدیمی، خوشایند این کشور نیست. فرانسه با اقدام نظامی در مالی قصد دارد به رقبای خود این پیام را بدهد که تنها قدرت تاثیرگذار در آفریقا، فرانسه است و هر تحرکی که خلاف آن باشد، فرانسه را به واکنش واخواهد داشت.
ـ بهبود وجهه فرانسه در آفریقا: فرانسه به دلیل سابقه استعماری در آفریقا، همواره مورد سرزنش افکار عمومی این قاره قرار گرفته است. این مسئله در برخی موارد به دلیل خودآگاهی مردم و به تبع آن دولت‌ها، به کاهش نفوذ فرانسه در آفریقا منجر شده است. اقدام نظامی فرانسه علیه افراط‌گرایان در مالی که به گفته فرانسه با هدف مبارزه با تروریسم انجام گردیده، اقدامی در راستای اثبات حسن‌نیت و در جهت بهبود وجهه فرانسه نزد افکار عمومی آفریقا به شمار می‌رود.
به هر ترتیب، جنگی دیگر از سوی غرب و این بار در آفریقا، آن هم به بهانه مبارزه با تروریسم رخ داده است. بدون‌شک هیچ جنگی بدون عواقب نیست. اگرچه باید منتظر بود و نتایج احتمالی حاصل از جنگ‌افروزی فرانسه را با گذشت زمان مشاهده کرد اما آنچه مسلم است، یک‌بار دیگر جنگ پرابهام دیگری از سوی غرب در تاریخ ثبت گردید. با رجوع به حافظه تاریخی می‌توان حدس زد که جنگ جدید غرب از سوی فرانسه در مالی نه‌تنها نتیجه ملموسی نخواهد داشت بلکه تنها دست‌یابی به منافع سیاسی و اقتصادی غرب با استفاده ابزاری از واژگان مبارزه با تروریسم را تداوم خواهد بخشید.
نظر شما