ارزیابی مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپایی در 4 ماهه اول 2013

مرکز آمار اروپا یورواستات وابسته به کمیسیون اروپا در گزارش اخیر منتشره اعلام کرد مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در 4 ماه اول 2013 از کاهش 55 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده است. مجموع مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در 4 ماه نخست 2013 به 2.910 میلیارد یورو رسیده است. در این میان افزایش صادرات دارویی اتحادیه اروپا (عمدتا از بلژیک) نقش قابل توجهی در افزایش صادرات اتحادیه به ایران داشته است. این در حالی است که مبادلات دو طرف در مدت 4 ماهه مورد بحث با کاهش 55 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن مواجه شده است. در 4 ماه نخست 2012  کل مبادلات ایران و اتحادیه اروپا 6.452 میلیارد یورو گزارش شده بود.
بر اساس این گزارش صادرات 27 عضو اتحادیه اروپا به ایران در ماه های ژانویه تا آوریل امسال (2013) به 2.622 میلیارد یورو رسید که با صادرات 288 میلیون یورویی ایران به این اتحادیه جمعا به 2.910 میلیارد یورو رسیده است. این در حالی است که صادرات این اتحادیه به ایران در 4 ماه نخست سال 2012 به 2.271 میلیارد یورو رسیده بود. بر این اساس واردات اتحادیه اروپا از ایران در 4 ماه نخست سال 2012 بالغ بر 4.181 میلیارد یورو بود که این رقم در مدت مشابه امسال با تداوم کاهش سرسام آور ناشی از تحریم خرید نفت ایران به 288 میلیون یورو رسیده است. در واقع عمده ترین دلیل کاهش مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپایی مربوط به تحریم خرید نفت ایران از اول ژوئیه 2012 می باشد.
یورواستات در گزارش قبلی خود کل مبادلات دو طرف در سه‌ماهه نخست سال 2013 را2.499  میلیون یورو اعلام کرد که این رقم با کاهش 51 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. کاهش مبادلات ایران و اتحادیه اروپا در سال 2013 مربوط به توقف واردات نفت اعضای این اتحادیه از ایران بوده است. واردات اتحادیه اروپا از ایران در سه‌ماهه نخست 2012 بالغ بر 3.462 میلیارد یورو بوده که این رقم در سه‌ماهه نخست امسال کاهش بی سابقه ای یافته و به 207 میلیون یورو رسیده است که علت آن مربوط به تحریم خرید نفت ایران از اول ژوئیه 2012 می باشد.
کاهش شدید تجارت ایران و اتحادیه اروپا در سال 2012
 بنابر آمار یورو استات مبادلات تجاری اتحادیه اروپا و ایران در سال 2012 از کاهش قابل توجهی برخوردار بوده است. بر اساس این گزارش مبادلات تجاری ایران و 27 عضو اتحادیه اروپا که در سال 2011 به 26.94 میلیارد یورو رسیده بود در سال 2012 با 14.82 میلیارد یورو کاهش مواجه شده و به 12.12 میلیارد یورو رسیده است. مبادلات تجاری ایران و اروپا در این سال نسبت به سال 2011 بالغ بر 55 درصد کاهش داشته است. واردات اتحادیه اروپا از ایران در سال 2012 نسبت به سال قبل از آن 11.67 میلیارد یورو معادل 71 درصد کاهش داشته است. واردات این اتحادیه از ایران در سال 2011 بالغ بر 16.45 میلیارد یورو بود اما این رقم در سال 2012 به 4.780  میلیارد یورو کاهش یافت.
نفت خام مهمترین کالای وارداتی اتحادیه اروپا از ایران تا پیش از اجرای تحریم نفتی بروکسل علیه تهران بود که از اول جولای 2012 به اجرا گذاشته شد. این اتحادیه در ماه ژوئن یعنی ماهِ قبل از اجرای تحریم نفتی ایران 548 میلیون یورو کالا از ایران وارد کرد. این رقم در ماه های پس از تحریم به زیر 100 میلیون یورو رسیده است.
آمار ارائه شده از سوی یورو استات نشان می دهد صادرات اتحادیه اروپا به ایران بعد از شروع تحریم نفتی نیز شدیدا کاهش داشته به طوری که در نیمه دوم سال 2012 صادرات این اتحادیه به ایران به 3.150 میلیارد یورو رسیده و معادل 30 درصد کاهش داشته است. اتحادیه اروپا در سال 2012 بالغ بر 7.340 میلیارد یورو کالا به ایران صادر کرده است. صادرات این اتحادیه به ایران در سال 2011 بالغ بر 10.490 میلیارد یورو بوده است.
نقش دارو در افزایش صادرات اتحادیه اروپا به ایران
آمار و ارقام منتشر شده از سوی یورواستات نشان می دهد صادرات محصولات دارویی اتحادیه اروپا به ایران نقش قابل توجهی در این روند داشته بطوری که در سه ماهه نخست 2013 صادرات دارو به ایران با افزایش قابل توجه نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. بر اساس این گزارش در حالی که اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست 2012 بالغ بر 122 میلیون و 338 هزار یورو دارو به ایران صادر کرده بود در سه ماهه نخست امسال کل صادرات داروی این اتحادیه به ایران 849 میلیون و 230 هزار یورو گزارش شده است. بر این اساس صادرات داروی اتحادیه اروپا به ایران در سه ماهه نخست امسال برابر به زمستان سال 1391 با رشد 7 برابری نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است.
رشد 7 برابری صادرات داروی اتحادیه اروپا به ایران در سه ماهه نخست 2013 عمدتا مربوط به افزایش قابل توجه صادرات دارو از بلژیک به ایران در ماه مارس امسال است. این کشور که در ماه های پیش به طور معمول یک یا دو میلیون یورو محصولات دارویی به ایران صادر می کرده است در ماه مارس این رقم را به بیش از 681 میلیون یورو دارو افزایش داده است.
بیشترین رقم صادرات ایران به اتحادیه اروپایی در سال 2011 بوده و صادرات نفتی و غیرنفتی ایران به 16.450 میلیارد یورو رسید که با توجه به افزایش جهانی قیمت نفت این رقم در مناسابات ایران و اتحادیه اروپایی بی سابقه بوده است. در این سال حجم مبادلات تجاری طرفین به 26.940 رسید و میزان صادرات اتحادیه به ایران هم 10.490 میلیارد یورو بود.
بنظر می رسد چنانچه فضای سیاسی و تحریمی حاکم بر روابط ایران با اتحادیه اروپایی اندکی تلطیف شود در وهله اول ما شاهد افزایش صادرات اتحادیه اروپا به ایران خواهیم بود و این امر بخاطر منافع تجاری ناشی از تجارت با ایران و همچنین علاقمندی سنتی کشورها و شرکتهای اروپایی به تجارت با ایران و فروش کالاهای مصرفی و صنعتی خود و نه کالاهای استراتژیک یا دومنظوره می باشد. در واقع بنظر می رسد کشورهای اروپایی خیلی از فضای سنگین و تحریمی موجود در روابط و مناسبات موجود راضی نبوده و در شرایط ناشی از تغییر و تحول احتمالی در فضای روابط دو طرف سریعا آماده تغییر فضا و شرایط و افزایش همکاری های خود با ج.ا.ایران هستند.