آیا ویروس کرونا محصول یک جنگ بیولوژیک است؟

1-مقدمه

امروزه با توجه به پیچیدگی‌های به وجود آمده در تهدیدات امنیتی متأثر از پیشرفت و به‌کارگیری تکنولوژی‌های نوین در رویارویی‌ها و منازعات مابین کشورها لازم است تا در مقابل این دسته از تهدیدات، ضمن فراگیری تکنولوژی‌های نوین تسلیحاتی و آشنایی با موارد و خطرات به‌کارگیری آنها. رصدی همیشگی در مقابل آن‌ها داشته و نسبت به کاهش آسیب‌های به‌کارگیری آن‌ها، رویکردی فعال و مؤثر داشت. به صورت گسترده اولین بار مردم جهان پس از اعلام اولین مورد مثبت ابتلا به بیماری کرونا ویروس-2019(کووید 2019)[2] در دسامبر 2019 در شهر ووهان استان هوبئی، متوجه یک چنین اپیدمی جدیدی می‌شوند. گسترش سریع و پوشش خبری چنین بیماری موجب افزایش کنجکاوی‌های عمومی نسبت به شناخت این ویروس می‌گردد. پس از برخی از اظهارات کارشناسان مبنی بر سلاح بیولوژیک خواندن این ویروس، احتمال طراحی انسانی چنین ویروسی افزایش یافت و سناریوی عمدی و بیولوژیک خواندن چنین ویروسی به صورت گسترده‌ای مطرح شد.

2. کرونا، سلاح بیولوژیک

جنگ بیولوژیک[3] از اصطلاحات نظامی نوین و به معنای به‌کارگیری نظامی (عامدانه) موجودات زنده با سموم آن‌ها به منظور قتل و زیان رساندن به انسان و یا ثروت‌های حیوانی یا زراعی وی در راستای کاستن از توان نظامی‌اش است. برخی این جنگ را «جنگ باکتریایی» با «جنگ میکروبی»، خوانده‌اند، ولی اصطلاح «جنگ بیولوژیکی» برای این مفهوم مناسب‌تر است؛ چراکه باکتری و دیگر انواع موجودات ریز و نیز صورت‌های پیشرفته‌تری از حیات، مثل حشرات و دیگر موجودات موزی ازجمله نباتات زیان‌بار را نیز شامل می‌گردد.[4]

اظهارات در خصوص دست‌ساز بودن کرونا ویروس را می‌توان از حیث کشور سازنده و ادعاهای در این خصوص به دو دسته کلی تقسیم کرد.

2.1. ساخت این ویروس توسط ایالات‌متحده آمریکا

از علل گنجاندن جداگانه ادعاها در خصوص ایالات‌متحده آمریکا، می‌توان به فروانی اظهارات انجام‌شده در این خصوص، رفتار مقامات آمریکا و سابقه عملکرد و توان تسلیحاتی آمریکا اشاره کرد.

«ژائو لی جیان»، سخنگوی وزارت خارجه چین در پیامی سربازان آمریکایی که به ووهان سفرکرده بودند را عامل ایجاد این اپیدمی معرفی کرده است.

همچنین وزارت بهداشت روسیه با استناد به اسنادی که وزیر اطلاعات و امنیت گرجستان سرلشگر ایگور کرلوف در اختیار دولت آن‌ها قرار داده است به فعالیت آزمایشگاه‌ها سطح 4[5] آمریکا به عنوان عامل ایجاد کرونا اشاره می‌کند، همچنان که اظهار داشته است وبای آفریقایی که در دهه گذشته مواردی از آن در چین و روسیه مشاهده‌شده بود، در مناطقی شیوع یافته بود که دارای مرزهای مشترک با کشور گرجستان بودند و از آزمایشگاه‌های آمریکایی فعال در گرجستان و دیگر کشورهای جهان به این مناطق سرایت کرده بود.[6]

 همچنین طبق برخی اظهارات در آمریکا، چند نفر از اعضای کنگره و برخی از صاحبان شرکت‌های بزرگ سهام خود را قبل از سقوط بازار متأثر از آغاز اپیدمی کرونا فروخته‌اند. طبق گزارش‌ها، سناتور دیان فینشتاین از ایالت کالیفرنیا و سه نفر از همکاران وی گفته‌اند که میلیون‌ها دلار از سهام خود را قبل از آنکه شیوع ویروسی کرونا موجب سقوط بازار شود، فروخته‌اند. این داده‌ها در وب‌سایت سنای آمریکا که حاوی اطلاعات مالی درباره نمایندگان مجلس سناست، ثبت‌شده‌اند.[7]

همچنین بیل گیتس سرمایه‌دار بزرگ آمریکایی بارها از سال 2015 تا 2018 نسبت به آغاز یک اپیدمی فراگیر هشدار داده بوده است. این در حالی است که او یکی از حامیان سیاست‌های کاهش جمعیت در جهان است.[8]

همچنین عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه اینترنتی رأی الیوم[9] و ولادیمیر ژیرینفسکی نائب رئیس دومای روسیه، آمریکا را عامل اصلی انتشار ویروس کرونا در چین معرفی کردند. افزون بر آن ژیرینفسکی این اپیدمی را عملیاتی آمریکایی به جهت آسیب به اقتصاد چین دانست.

ایگور نیکولین یک دانشمند و زیست‌شناس روس با طرح این پرسش که چینی‌ها از هزاران سال پیش حیوانات مختلف را می‌خورند، اما چرا طی ۲۰ سال گذشته بیماری‌هایی مانند ویروس کرونا در آن پدید آمده است. او این اپیدمی را یک سلاح هوشمند آمریکایی با اهدافی مشخص بر ضد دشمنانش دانست. وی همچنین مدعی وجود 25 آزمایشگاه سطح 4 فعال آمریکایی در کشورهای هم‌مرز با چین شده است.[10]

عده‌ای از صاحب‌نظران معتقدند که انتشار ویروس کرونا به‌مثابه یک «سلاح ژنتیکی» در یک جنگ بیولوژیکی علیه ملت‌های خاصی ازجمله ملت ایران است. سلاح‌های ژنتیکی روی ژنوم ملت‌ها، نژادها، جمعیت‌ها یا گروه‌های خاص  اثر می‌گذارند و متناسب با اهداف آن می‌تواند نتایج مختلفی از معلولیت‌های جسمی یا ذهنی گرفته تا مرگ و نابودی جمعیت خاص موردنظر داشته باشد. این در حالی است که در امریکا با «پروژه ژنوم ایرانیان» در دانشگاه استنفورد، ژنوم ایرانی‌ها در اختیار این دانشگاه قرار دارد و گفته می‌شود که «25 هزار  ژن ایرانی در اختیار امریکا و رژیم صهیونیستی» است. همچنین پردیس ثابتی از خانواده وابستگان به رژیم قبل یک از پژوهشگران در این موضوع در دانشگاه استنفورد است.[11]

 این در حالی است که  در اسناد سال 2017 وزارت دفاع آمریکا به خوبی از امکان شیوع یک بیماری تنفسی و ویروس عفونی شبیه آنفلوانزا که هر سال هزاران آمریکایی را می‌کشد، آگاه بوده است و حتی از پیامدهای اسفبار آن مانند کمبود تخت‌های بیمارستانی، کمبود ماسک و دستگاه‌های تنفس مصنوعی نیز اطلاع داشته است.[12]

همچنین برخی داده‌ها اشاره می‌کند که در سال ۲۰۱۵، پروفسور رالف بریک، رئیس بخش اپیدمیولوژی دانشگاه کارولینای شمالی در چپل هیل، یک کروناویروس کایمرا (متشکل از ژن‌های غیرمشابه) ساخت و با انتشار مقاله‌ای، خطر بالقوه آن را نشان داد. مجله نیچر نیز به تهیه گزارشی از این آزمایش پرداخت. درواقع محققان با عبور دادن ویروس سارس از پروتئین سطحی SHC۰۱۴ در خفاش‌ها، یک کروناویروس ترکیبی ساخته بودند.[13]

با این وجود اما رینگلد یکی از کارشناسان بیماری‌های واگیردار دانشگاه کالیفرنیا فرضیه توطئه خواندن کرونا را رد می‌کند. او با اشاره به سارس و مرس، کرونا را نیز ویروسی می‌داند که منشأ حیوانی دارد. ویلیام شافنِر مدیر پزشکی در بنیاد ملی بیماری‌های عفونی که یک سازمان مستقر در واشنگتن است نیز نظر مشابهی دارد. حتی نشریه پزشکی لنست هم موضوع ساخت ویروس کرونا را رد کرده است.[14]

2.2. شواهدی مبنی برساخت این ویروس توسط کشوری (کشورهای) غیر از آمریکا:

به گزارش تارنمای روزنامه میرر، درحالی‌که دولت چین می‌گوید شیوع ویروس کرونا از بازار ماهی‌فروشان ووهان آغازشده است، دو تن از دانشمندان دانشگاه صنعتی چین جنوبی گوانگژو «بوتائو شیائو» و «لی شیائو» با ارائه گزارشی ادعا می‌کنند که منشأ احتمالی این ویروس می‌تواند مرکز کنترل بیماری ووهان (WCDC) واقع در 280 متری بازار ماهی‌فروشان این شهر بوده باشد. همچنین آن‌ها به یک آزمایشگاه دیگر در 12 کیلومتری این بازار نیز اشاره می‌کنند.

این درحالی‌که است که در این گزارش به دلایل قطعی دال بر اثبات این احتمالات اشاره نشده است.[15]  

3. نتیجه‌گیری

همواره انجام چنین پژوهش‌هایی که به افزایش آگاهی‌های بومی نسبت به تهدیدات به وجود آمده منجر می‌شود را می‌توان عاملی برای اتخاذ رویکردی فعال در حوزه تهدیدات نوین دانست. هرچند با بررسی شواهد و اظهاراتی که تاکنون در اختیار قرارگرفته است نمی‌توان به صورت قطعی درباره سلاح بیولوژیک خواندن ویروس کرونا اظهارنظری داشت. همچنین بهره‌برداری‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی هر کدام از کشورها در تفسیر و ارائه روایت‌های منتشرشده توسط آن‌ها، انجام چنین پژوهش‌هایی دشوارتر می‌گرداند.

نویسنده ازآنجایی‌که در بررسی‌های انجام‌شده نتوانسته اطلاعات دقیق و قابل استنادی مبنی برساخت تسلیحاتی ویروس کرونا یا عدم آن را به دست آورد. در بیان نتیجه به اثبات یا عدم اثبات فرضیه اولیه اشاره‌ای نکرده است و نتیجه پژوهش حاضر نشان می‌دهد نمی‌توان با توجه به شرایط زمان کنونی اظهارنظری در خصوص سؤال اصلی مطرح‌شده داشت.

ولیکن ازآنجایی‌که این سؤال پاسخ داده نشده است همواره تا نفی کامل آن به عنوان یک فرضیه مهم قابل‌بررسی است و باید توجه داشت رویکرد فعال در مقابل تهدیدات نوین اقتضاء می‌کند که این احتمال را جزئی از مجموعه احتمالات قابل‌بررسی قرار داده و در برنامه‌ریزی‌ها موردتوجه‌اش قرارداد.