از زمان فعالیت جدی طالبان و گروه تروریستی القاعده در افغانستان، از سال 2001 تاکنون علاوه‌بر بی‌ثباتی و ناامنی در این کشور، امنیت کشورهای جهان به‌خصوص کشورهای منطقه تحت تأثیر جدی این جریان قرار گرفته است. به‌رغم گذشت شانزده سال از سقوط طالبان و حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان، خشونت‌ها و اقدامات تروریستی در این کشور همچنان تداوم دارد؛ به‌طوری‌که علاوه‌بر ادامه خشونت‌ها در افغانستان‏، این کشور به‌نوعی با تجدید حیات گروه‌های افراطی دیگر چون داعش علاوه‌بر طالبان مواجه است. 

گروه تروریستی داعش در ژانویه ۲۰۱۵، با اعلام تشکیل «ولایت خراسان» که منطقه گسترده‌ای شامل افغانستان، پاکستان و بخش‌هایی از آسیای میانه است‏، حضور خود را در افغانستان آغاز کرد. ولایت خراسان ـ شاخه داعش در افغانستان ـ در 21 نوامبر 2017 یک روز پس از اعلام ایران مبنی‌بر پایان حکومت سازمانی داعش در عراق و سوریه، با انتشار تصاویری، تشکیل دسته‌های ویژه خود را در ولایت کنر در شرق افغانستان و هم‌مرز با پاکستان، با عنوان «شیخ عبدالحسیب» که نام رهبر پیشین داعش در افغانستان ‏بود، معرفی می‌کند. 

حضور داعش در افغانستان از سال 2015‏، از همان زمان نگرانی‌های جدی کشورهای منطقه و همسایه با افغانستان را از جهت تحت تأثیر قرار گرفتن امنیت کشورهایشان درپی داشته است. حمایت احتمالی برخی از کشورهای فرامنطقه‌ای ـ آمریکا ـ و منطقه‌ای ـ پاکستان ـ از گروه تروریستی داعش یکی از دلایل این نگرانی است. با توجه به سابقه حمایت این دو کشور از طالبان و القاعده در سال‌های اخیر، این نگرانی وجود دارد که اینگونه حمایت‌ها از داعش نیز صورت گیرد. 

دراین‌خصوص مقامات دو کشور آمریکا و پاکستان در سال‌های اخیر یکدیگر را به حمایت از تروریست‌ها در افغانستان متهم کرده‌اند. دراین‌راستا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در اوت 2017 پاکستان را متهم کرد که پناهگاه‌های امنی برای نمایندگان شورشی و خشونت و تروریسم فراهم کرده است. همچنین جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا در اکتبر 2017 سازمان اطلاعات ارتش پاکستان را به‌صراحت به داشتن ارتباط با «گروه‌های تروریستی» متهم کرده است. درمقابل نیز خواجه محمد آصف، وزیر امور خارجه پاکستان در سخنانی در نشست مجمع انجمن آسیا در هفتادودومین نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر 2017 دولت آمریکا را به حمایت‌ها و پشتیبانی گذشته این کشور از شبکه حقانی و دیگر گروه‌های افراطی در پاکستان و افغانستان متهم می‌کند و می‌گوید که آمریکا نباید پاکستان را مسئول شکست اقدامات چند سال اخیر خود در افغانستان بداند‎؛‎ شبکه حقانی و اعضای آن آموزش‌دیده کاخ سفید هستند. 

نگرانی عمده دیگر دراین‌خصوص حتی میان رهبران طالبان، ایجاد تفرقه میان نیروهای طالبان و جذب نیروهای ناراضی طالبان به داعش است. رهبران طالبان مخالف شکل‌گیری نیروهای موازی در کنار خود در این کشور بوده و به داعش درخصوص افزایش نفوذش در منطقه‌ای تحت کنترل خود هشدار نیز داده بودند. 

معرفی طیف جدید از شاخه تروریستی ولایت خراسان، درواقع بیانگر عزم این گروه از تداوم فعالیت جدی خود است. این اتفاق بدون تردید سبب تشدید نگرانی‌ها در سطح داخلی افغانستان و هم در سطح منطقه‌ای به‌خصوص کشورهای همجوار این کشور از جهت مورد تهدید قرار گرفتن جدی امنیت این کشورها خواهد شد. درواقع تداوم فعالیت داعش به‌صورت جدی در افغانستان، گسترده شدن ناامنی و بی‌ثباتی در این کشور و به‌تبع آن گسترده شدن ناامنی و تهدیدات تروریستی در منطقه را درپی خواهد داشت. 

ایران سال‌هاست به‌دلیل همجواری و داشتن مرز طولانی با افغانستان از پدیده تروریسم آسیب دیده و همواره درحال مبارزه با این پدیده است. با انتقال فعالیت داعش از مرزهای غربی ایران به مرزهای شرقی، چالش‌هایی جدی برای ایران ایجاد خواهد شد. نخست آنکه، فعالیت این گروه به سمت همسایگان شمالی افغانستان یعنی کشورهای آسیای مرکزی گرایش پیدا خواهد کرد. همین موضوع سبب گسترده شدن ناامنی درطول مرزهای شرقی و شمال شرقی ایران خواهد شد. چالش دوم، استفاده ابزاری بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از جریان‌های افراط‌گرای تکفیری در راستای رقابت استراتژیک است. سوم نیز، حادتر شدن مسئله افغانستان است که بی‌ثباتی و ناامنی ناشی از آن تأثیر جدی بر منافع و امنیت ملی ایران خواهد داشت.

با توجه به اینکه ریشه گروه تروریستی داعش از گروه القاعده در افغانستان بوده ازیک‌سو، و ازسوی‌دیگر شکست‌های پی‌درپی این گروه تروریستی در کشورهای عراق و سوریه از ماه‌های گذشته و پیش‌بینی احتمالی از دست دادن پایگاه رسمی خود در عراق و سوریه، این انتظار وجود دارد که مقر اصلی و جدید این گروه تروریستی در آینده‌ای نزدیک در افغانستان باشد. 

ازاین‌رو‏، با توجه به احتمال تداوم اقدامات داعش این‌بار از سمت افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی، تمرکز بر «همگرایی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» در ابعاد مختلف سیاسی ـ امنیتی و حتی اقتصادی می‌تواند مهم‌ترین استراتژی ایران و کشورهای منطقه و برای مقابله با این پدیده به‌صورت کامل؛ در دو بعد سازمانی و اندیشه‌ای باشد.