عضویت ترکیه در پیمان شانگهای؛ چرخش استراتژیک یا قدمی تاکتیکی
عضویت ترکیه در پیمان شانگهای؛ چرخش استراتژیک یا قدمی تاکتیکی
دوشنبه 29 آذر 1395
موضوع عضویت ترکیه در سازمان همکاری‌های شانگهای اولین‌بار در 18 ژوئیه 2012 هر چند به شوخی توسط اردوغان، در جواب پوتین مطرح شد. اردوغان به شوخی پیغامی به غرب فرستاد ولی آن موقع پیغام اردوغان در غرب دریافت نشد. تا اینکه در 23 نوامبر درخواست عضویت ترکیه بعد از رأی مثبت پارلمان ترکیه به تعلیق مذاکرات با اتحادیه اروپا با جدیت مطرح گردید. کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای نیز به این درخواست، جواب گرم و مثبت دادند؛ به‌طوری‌که در اولین اقدام، ترکیه ازسوی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای برای ریاست دوره‌ای «باشگاه انرژی» این سازمان برای سال 2017 انتخاب شد.
مسئله‌ای که در این بین هست و اردوغان نیز به‌خوبی بدان آگاه است، سازمان همکاری‌های شانگهای نمی‌تواند جایگزینی برای اتحادیه اروپا باشد که علی‌رغم بحران سال‌های اخیر، موفق‌ترین و بزرگ‌ترین سازمان در زمینه ادغام سیاسی، اقتصادی، و امنیتی بوده که دارای مجلس متشکل از اعضا و دارای قدرت قانون‌گذاری است، درحالی‌که سازمان شانگهای یک سازمان همکاری است که بیشتر بعد امنیتی آن سنگینی می‌کند. درواقع محور تشکیل آن مقابله با نظم تک‌قطبی آمریکا بوده که آن را تقریباً معادل ناتو در شرق می‌توان درنظر گرفت.
اردوغان به‌نظر می‌رسد از پیغام درخواست عضویت در سازمان شانگهای، هدف دیگری را دنبال می‌کند. اردوغان با این تاکتیک غرب مخصوصاً اتحادیه اروپا و ناتو را مخاطب قرار می‌دهد و از آنها امتیاز می‌خواهد. اردوغان از اتحادیه اروپا به دلایل منطقه‌ای همچون عدم حمایت کافی مادی و معنوی از ترکیه در مسئله پناهندگان، طرح ایجاد منطقه پرواز ممنوع در عمق خاک سوریه و همچنین حمایت از گروه‌های کردی داخل و خارج از ترکیه و در داخل نیز عدم حمایت از تغییرات بعد از کودتا به‌شدت خشمگین است؛ و با این پیغام به غرب و اتحادیه اروپا می‌گوید که ترکیه به‌راحتی می‌تواند از اتحادیه اروپا که 54 سال است که ترکیه را در پشت درهای اتحادیه اروپا قرار داده است، روی برگرداند و استراتژی تغییر جهت به روسیه و چین را می‌تواند دنبال کند. درمورد ناتو، ترکیه از ناتو انتظار دارد که تکنولوژی ساخت سلاح‌های پیشرفته را دراختیار این کشور قرار دهد و صرفاً در چتر حمایتی ناتو نباشد؛ این درحالی است که سازمان همکاری‌های شانگهای تکنولوژی سلاح دراختیار اعضای دیگر قرار می‌دهد مثلاً روسیه سلاح دراختیار چین قرار داده است و در مبارزه با تروریست و قاچاق بسیار موفق‌تر و عمل‌گراتر از اروپاست.
در بعد داخلی این عضویت از طرف دو حزب اصلی مخالف یعنی حزب جمهوری‌خواه (CHP) و حرکت ملی (MHP) مورد مخالفت قرار گرفت؛ به‌طوری‌که حزب جمهوری خلق با دلایل اینکه فرصت‌های توسعه و رفاه ترکیه در غرب است خواهان ادامه همکاری ترکیه با غرب شد؛ و حتی سیاست‌های اردوغان را نه براساس واقعیت بلکه براساس تفکرات حماسه‌ای ذکر کرد. حزب مخالف دیگر یعنی حزب حرکت ملی هم با مخالفت با غرب و هم سازمان شانگهای خواهان تشکیل اتحادیه بین کشورهای ترک‌زبان گردیده است.
به‌نظر می‌رسد ورود ترکیه به سازمان همکاری شانگهای هرچند که این‌بار با جدیت مطرح گردیده تاکتیکی می‌باشد؛ زیرا دوری از غرب مخصوصاً ناتو و نزدیک شدن به سازمان همکاری شانگهای برای ترکیه به‌سختی ممکن است. ترکیه سال‌هاست با اتحادیه اروپا و ناتو همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی دارد؛ و دور شدن از آن به‌سختی ممکن است. به‌نظر می‌رسد این حرکت تاکتیکی اردوغان برای امتیازگیری بیشتر از اروپا در مسئله عضویت و ویزا و غیره و در بعد منطقه‌ای نیز برای امتیازگیری در مقابله با گروه‌های مسلح کردی در سوریه و در بعد داخلی نیز به‌خاطر عدم فشار به دولت برای مقابله با گروه‌های حامی کودتا و غیره است.
مسئله‌ای که در این بین هست و اردوغان نیز به‌خوبی بدان آگاه است، سازمان همکاری‌های شانگهای نمی‌تواند جایگزینی برای اتحادیه اروپا باشد که علی‌رغم بحران سال‌های اخیر، موفق‌ترین و بزرگ‌ترین سازمان در زمینه ادغام سیاسی، اقتصادی، و امنیتی بوده که دارای مجلس متشکل از اعضا و دارای قدرت قانون‌گذاری است، درحالی‌که سازمان شانگهای یک سازمان همکاری است که بیشتر بعد امنیتی آن سنگینی می‌کند. درواقع محور تشکیل آن مقابله با نظم تک‌قطبی آمریکا بوده که آن را تقریباً معادل ناتو در شرق می‌توان درنظر گرفت.
اردوغان به‌نظر می‌رسد از پیغام درخواست عضویت در سازمان شانگهای، هدف دیگری را دنبال می‌کند. اردوغان با این تاکتیک غرب مخصوصاً اتحادیه اروپا و ناتو را مخاطب قرار می‌دهد و از آنها امتیاز می‌خواهد. اردوغان از اتحادیه اروپا به دلایل منطقه‌ای همچون عدم حمایت کافی مادی و معنوی از ترکیه در مسئله پناهندگان، طرح ایجاد منطقه پرواز ممنوع در عمق خاک سوریه و همچنین حمایت از گروه‌های کردی داخل و خارج از ترکیه و در داخل نیز عدم حمایت از تغییرات بعد از کودتا به‌شدت خشمگین است؛ و با این پیغام به غرب و اتحادیه اروپا می‌گوید که ترکیه به‌راحتی می‌تواند از اتحادیه اروپا که 54 سال است که ترکیه را در پشت درهای اتحادیه اروپا قرار داده است، روی برگرداند و استراتژی تغییر جهت به روسیه و چین را می‌تواند دنبال کند. درمورد ناتو، ترکیه از ناتو انتظار دارد که تکنولوژی ساخت سلاح‌های پیشرفته را دراختیار این کشور قرار دهد و صرفاً در چتر حمایتی ناتو نباشد؛ این درحالی است که سازمان همکاری‌های شانگهای تکنولوژی سلاح دراختیار اعضای دیگر قرار می‌دهد مثلاً روسیه سلاح دراختیار چین قرار داده است و در مبارزه با تروریست و قاچاق بسیار موفق‌تر و عمل‌گراتر از اروپاست.
در بعد داخلی این عضویت از طرف دو حزب اصلی مخالف یعنی حزب جمهوری‌خواه (CHP) و حرکت ملی (MHP) مورد مخالفت قرار گرفت؛ به‌طوری‌که حزب جمهوری خلق با دلایل اینکه فرصت‌های توسعه و رفاه ترکیه در غرب است خواهان ادامه همکاری ترکیه با غرب شد؛ و حتی سیاست‌های اردوغان را نه براساس واقعیت بلکه براساس تفکرات حماسه‌ای ذکر کرد. حزب مخالف دیگر یعنی حزب حرکت ملی هم با مخالفت با غرب و هم سازمان شانگهای خواهان تشکیل اتحادیه بین کشورهای ترک‌زبان گردیده است.
به‌نظر می‌رسد ورود ترکیه به سازمان همکاری شانگهای هرچند که این‌بار با جدیت مطرح گردیده تاکتیکی می‌باشد؛ زیرا دوری از غرب مخصوصاً ناتو و نزدیک شدن به سازمان همکاری شانگهای برای ترکیه به‌سختی ممکن است. ترکیه سال‌هاست با اتحادیه اروپا و ناتو همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی دارد؛ و دور شدن از آن به‌سختی ممکن است. به‌نظر می‌رسد این حرکت تاکتیکی اردوغان برای امتیازگیری بیشتر از اروپا در مسئله عضویت و ویزا و غیره و در بعد منطقه‌ای نیز برای امتیازگیری در مقابله با گروه‌های مسلح کردی در سوریه و در بعد داخلی نیز به‌خاطر عدم فشار به دولت برای مقابله با گروه‌های حامی کودتا و غیره است.
نظر شما