همکاری‌های جدید ترکیه با اتحادیه اروپایی در زمینه پناهجویان
با توجه به سفر اردوغان به بروکسل
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در تاریخ 12 مهر ماه در سفری دو روزه (4 و 5 اکتبر) به استراسبورگ و بروکسل، مقر پارلمان و اتحادیه اروپایی با دونالد توسک، رئیس شورا؛ ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا؛ و با مارتین شولتز، رئیس پارلمان اروپایی دیدار و گفتگو کرد. با توجه به بحران اخیر پناهجویان در اروپا که با بیش از هشتصد هزار پناهجو بزرگ‌ترین بحران را در بعد از جنگ جهانی دوم برای اروپا رقم زده، همکاری طرفین درخصوص پناهجویان و بررسی راه‌حل‌های عملی مدیریت آن از مهم‌ترین محورهای گفتگوهای طرفین بوده و در این رابطه اوضاع سوریه نیز مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.
به‌دنبال مذاکرات صورت‌گرفته آقای اردوغان با دونالد توسک، رئیس شورای اتحادیه اروپا بیانیه‌ای از طرف اروپایی صادر شد که بیانگر اهمیت مذاکرات صورت‌گرفته است. به‌نظر می‌رسد موضوع مهاجرین و پناهجویان اصلی‌ترین محور بحث بوده و اتحادیه اروپایی خواستار اقدامات عملی بیشتری ازسوی ترکیه برای استقرار پناهجویان در خاک خود شده است. در بیانیه دونالد توسک در بحث مهاجرین آمده: «این اجتناب‌ناپذیر است که اتحادیه اروپایی باید به‌نحو بهتری مرزهای خود را کنترل کند و ما انتظار داریم ترکیه همین اقدام (کنترل مرزها) را انجام دهد؛ لذا برای حل این بحران در سطح اتحادیه درمورد کمک‌های مالی، مدیریت مرزها، مبارزه با قاچاقچیان انسان، همگرایی نیروهای پلیس و آزادسازی ویزا گفتگو کردیم. اتحادیه اروپا آمادگی دارد در همه این موارد با ترکیه گفتگو کند و ما درمورد ایجاد منطقه حائل در سوریه با ترکیه نیز گفتگو کردیم. ترکیه نیز لازم است همزمان آماده اقدامات عملی شود».
در این سفر سینیرلی اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز اردوغان را همراهی و ایشان با خانم فدریکو موگرینی، نماینده عالی سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپایی دیدار و گفتگو کرد. در بیانیه‌ای که به‌دنبال دیدار دو طرف صورت گرفت ازجمله آمده است: «هر دو طرف توافق دارند که مقابله با چالش‌های مشترک (مهاجرین و سوریه)، زمینه‌ای برای همکاری نزدیک دو طرف است. اتحادیه اروپا نقش طولانی‌مدت ترکیه در میزبانی میلیون‌ها مهاجر سوری را مورد شناسایی قرار می‌دهد و بر آمادگی اتحادیه در تداوم حمایت از تلاش‌های ترکیه تأکید دارد. دو طرف درمورد تقویت روابط ترکیه و اتحادیه جهت مدیریت بحران مهاجرین و موضوعات مرتبط به آن، توافق کردند که یک گروه کاری برای این منظور در آینده نزدیک تشکیل شود».
براساس گزارشات جدید منتشره در مطبوعات اروپایی، یک توافق اصولی بین ترکیه و اتحادیه اروپایی در زمینه برنامه‌ریزی جهت اسکان پناهجویان صورت گرفته که در چهارچوب این برنامه قرار است شش اردوگاه جدید در ترکیه برای اسکان دو میلیون پناهجوی سوری با کمک مالی اتحادیه اروپایی راه‌اندازی شود و ترکیه مانع از عبور پناهجویان از ترکیه و ورود به یونان (به‌عنوان سرپل ورود به قلمروی اتحادیه اروپایی) شود. این طرح در اجلاس پنجشنبه (23/7/1394) سران اتحادیه اروپایی و ترکیه مورد بحث و تصویب قرار گرفت.
جنگ داخلی چندین‌ساله در سوریه و اوضاع بی‌ثبات منطقه شرایط سیاسی ژئوپلیتیکی جدید و در عین حال دشواری در منطقه به‌وجود آورده و هریک از بازیگران به‌دنبال حداکثر بهره‌برداری از آن در چهارچوب اهداف و سیاست‌های خود می‌باشند. در این میان، شرایط تحمیلی به‌وجودآمده و احیاناً غیرقابل پیش‌بینی حاضر، باعث نزدیکی اجتناب‌ناپذیر ترکیه و اتحادیه اروپایی شده و طرفین مجبور به تعامل بیشتر با یکدیگر هستند. از طرفی، بحران پناهجویان و آواره شدن چند میلیون تبعه سوری، کشورهای همسایه به‌خصوص ترکیه و کشورهای اروپایی را با چالش بزرگی مواجه کرده که تبعات و عواقب منفی آن همچنان درحال گسترش است.
ترکیه چند خواسته اصلی در ارتباط با پناهجویان دارد و تلاش می‌کند در فضای سنگینی که حضور ده‌ها هزار پناهجوی خارجی برای اتحادیه اروپایی ایجاد کرده از این شرایط به نفع سیاست‌های خود در منطقه و به‌خصوص در سوریه استفاده نماید. ایجاد منطقه امن برای استقرار شهروندان سوری و جلب حمایت اتحادیه اروپایی برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع در عمق هشتاد کیلومتری مرز مشترک ترکیه و سوریه در خاک سوریه، جلب کمک‌های مالی قابل توجه از اتحادیه اروپایی، از خواست‌های اصلی ترکیه در گفتگوهای اخیر با اتحادیه اروپایی است.
کشورهای اروپایی امروز با شرایط دشواری مواجه هستند. بحران عظیم پناهجویان که از جنگ جهانی دوم به این طرف بی‌سابقه بوده، فشارهای سیاسی، اجتماعی، امنیتی، و اقتصادی زیادی برای کشورهای اروپایی در سطح ملی و برای مجموعه اتحادیه اروپایی به‌وجود آورده است. به‌نظر می‌رسد ترکیه با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه‌ای خود و به‌عنوان کشوری که در مجاورت سوریه و عراق و منطقه درگیری قرار دارد و همچنین مسیر عزیمت پناهجویان به قلمروی جغرافیایی اتحادیه اروپایی است، درصدد بهره‌برداری از شرایط موجود و به‌خصوص در مناسبات مغفول واقع‌شده خود با اتحادیه اروپایی است.
با توجه به شرایط بغرنج موجود، مدیریت بحران پناهجویان که به‌دلایل مختلف قصد عزیمت به کشورهای اروپایی را دارند کار بسیار دشواری است و همکاری ترکیه با اتحادیه اروپایی می‌تواند با موانع و مشکلات جدی مواجه شود. ترکیه به نوبه خود توانایی تحمل فشار ناشی از هجوم پناهجویان بیشتر از سوریه به اروپا را ندارد و کشورهای اروپایی در شرایط بسیار دشواری برای نحوه پذیرش و مدیریت پناهجویان قرار گرفته‌اند؛ لذا اتحادیه اروپایی برای متوقف کردن سیل پناهجویان، مقابله با داعش و کاهش نفوذ روسیه در سوریه حاضر است به ترکیه کمک‌های مالی (حداقل یک میلیارد یورو که ترکیه خواستار سه میلیارد یورو است) اعطا کند و احیاناً در موضوعات دیگر مناسبات خود با آنکارا، انعطاف بیشتری نسبت به قبل نشان دهد.
بنا بر آمار منتشره تنها در هشت ماه گذشته بیش از هشتصد هزار آواره عمدتاً از سوریه و لیبی به اروپا پناه آورده‌اند. براساس برخی گزارشات، در ترکیه سی هزار نفر در زمینه قاچاق پناهجویان به کشورهای اروپایی در این کشور فعالیت دارند. به‌نظر می‌رسد جنگ داخلی سوریه و آواره شدن صدها هزار نفر از مردم این کشور فرصت مناسبی برای برخی از قاچاقچیان انسان فراهم آورده که در نوع خود می‌تواند بسیار دردآور و خلاف اصول انسانی باشد.
به‌دنبال مذاکرات صورت‌گرفته آقای اردوغان با دونالد توسک، رئیس شورای اتحادیه اروپا بیانیه‌ای از طرف اروپایی صادر شد که بیانگر اهمیت مذاکرات صورت‌گرفته است. به‌نظر می‌رسد موضوع مهاجرین و پناهجویان اصلی‌ترین محور بحث بوده و اتحادیه اروپایی خواستار اقدامات عملی بیشتری ازسوی ترکیه برای استقرار پناهجویان در خاک خود شده است. در بیانیه دونالد توسک در بحث مهاجرین آمده: «این اجتناب‌ناپذیر است که اتحادیه اروپایی باید به‌نحو بهتری مرزهای خود را کنترل کند و ما انتظار داریم ترکیه همین اقدام (کنترل مرزها) را انجام دهد؛ لذا برای حل این بحران در سطح اتحادیه درمورد کمک‌های مالی، مدیریت مرزها، مبارزه با قاچاقچیان انسان، همگرایی نیروهای پلیس و آزادسازی ویزا گفتگو کردیم. اتحادیه اروپا آمادگی دارد در همه این موارد با ترکیه گفتگو کند و ما درمورد ایجاد منطقه حائل در سوریه با ترکیه نیز گفتگو کردیم. ترکیه نیز لازم است همزمان آماده اقدامات عملی شود».
در این سفر سینیرلی اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز اردوغان را همراهی و ایشان با خانم فدریکو موگرینی، نماینده عالی سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپایی دیدار و گفتگو کرد. در بیانیه‌ای که به‌دنبال دیدار دو طرف صورت گرفت ازجمله آمده است: «هر دو طرف توافق دارند که مقابله با چالش‌های مشترک (مهاجرین و سوریه)، زمینه‌ای برای همکاری نزدیک دو طرف است. اتحادیه اروپا نقش طولانی‌مدت ترکیه در میزبانی میلیون‌ها مهاجر سوری را مورد شناسایی قرار می‌دهد و بر آمادگی اتحادیه در تداوم حمایت از تلاش‌های ترکیه تأکید دارد. دو طرف درمورد تقویت روابط ترکیه و اتحادیه جهت مدیریت بحران مهاجرین و موضوعات مرتبط به آن، توافق کردند که یک گروه کاری برای این منظور در آینده نزدیک تشکیل شود».
براساس گزارشات جدید منتشره در مطبوعات اروپایی، یک توافق اصولی بین ترکیه و اتحادیه اروپایی در زمینه برنامه‌ریزی جهت اسکان پناهجویان صورت گرفته که در چهارچوب این برنامه قرار است شش اردوگاه جدید در ترکیه برای اسکان دو میلیون پناهجوی سوری با کمک مالی اتحادیه اروپایی راه‌اندازی شود و ترکیه مانع از عبور پناهجویان از ترکیه و ورود به یونان (به‌عنوان سرپل ورود به قلمروی اتحادیه اروپایی) شود. این طرح در اجلاس پنجشنبه (23/7/1394) سران اتحادیه اروپایی و ترکیه مورد بحث و تصویب قرار گرفت.
جنگ داخلی چندین‌ساله در سوریه و اوضاع بی‌ثبات منطقه شرایط سیاسی ژئوپلیتیکی جدید و در عین حال دشواری در منطقه به‌وجود آورده و هریک از بازیگران به‌دنبال حداکثر بهره‌برداری از آن در چهارچوب اهداف و سیاست‌های خود می‌باشند. در این میان، شرایط تحمیلی به‌وجودآمده و احیاناً غیرقابل پیش‌بینی حاضر، باعث نزدیکی اجتناب‌ناپذیر ترکیه و اتحادیه اروپایی شده و طرفین مجبور به تعامل بیشتر با یکدیگر هستند. از طرفی، بحران پناهجویان و آواره شدن چند میلیون تبعه سوری، کشورهای همسایه به‌خصوص ترکیه و کشورهای اروپایی را با چالش بزرگی مواجه کرده که تبعات و عواقب منفی آن همچنان درحال گسترش است.
ترکیه چند خواسته اصلی در ارتباط با پناهجویان دارد و تلاش می‌کند در فضای سنگینی که حضور ده‌ها هزار پناهجوی خارجی برای اتحادیه اروپایی ایجاد کرده از این شرایط به نفع سیاست‌های خود در منطقه و به‌خصوص در سوریه استفاده نماید. ایجاد منطقه امن برای استقرار شهروندان سوری و جلب حمایت اتحادیه اروپایی برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع در عمق هشتاد کیلومتری مرز مشترک ترکیه و سوریه در خاک سوریه، جلب کمک‌های مالی قابل توجه از اتحادیه اروپایی، از خواست‌های اصلی ترکیه در گفتگوهای اخیر با اتحادیه اروپایی است.
کشورهای اروپایی امروز با شرایط دشواری مواجه هستند. بحران عظیم پناهجویان که از جنگ جهانی دوم به این طرف بی‌سابقه بوده، فشارهای سیاسی، اجتماعی، امنیتی، و اقتصادی زیادی برای کشورهای اروپایی در سطح ملی و برای مجموعه اتحادیه اروپایی به‌وجود آورده است. به‌نظر می‌رسد ترکیه با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه‌ای خود و به‌عنوان کشوری که در مجاورت سوریه و عراق و منطقه درگیری قرار دارد و همچنین مسیر عزیمت پناهجویان به قلمروی جغرافیایی اتحادیه اروپایی است، درصدد بهره‌برداری از شرایط موجود و به‌خصوص در مناسبات مغفول واقع‌شده خود با اتحادیه اروپایی است.
با توجه به شرایط بغرنج موجود، مدیریت بحران پناهجویان که به‌دلایل مختلف قصد عزیمت به کشورهای اروپایی را دارند کار بسیار دشواری است و همکاری ترکیه با اتحادیه اروپایی می‌تواند با موانع و مشکلات جدی مواجه شود. ترکیه به نوبه خود توانایی تحمل فشار ناشی از هجوم پناهجویان بیشتر از سوریه به اروپا را ندارد و کشورهای اروپایی در شرایط بسیار دشواری برای نحوه پذیرش و مدیریت پناهجویان قرار گرفته‌اند؛ لذا اتحادیه اروپایی برای متوقف کردن سیل پناهجویان، مقابله با داعش و کاهش نفوذ روسیه در سوریه حاضر است به ترکیه کمک‌های مالی (حداقل یک میلیارد یورو که ترکیه خواستار سه میلیارد یورو است) اعطا کند و احیاناً در موضوعات دیگر مناسبات خود با آنکارا، انعطاف بیشتری نسبت به قبل نشان دهد.
بنا بر آمار منتشره تنها در هشت ماه گذشته بیش از هشتصد هزار آواره عمدتاً از سوریه و لیبی به اروپا پناه آورده‌اند. براساس برخی گزارشات، در ترکیه سی هزار نفر در زمینه قاچاق پناهجویان به کشورهای اروپایی در این کشور فعالیت دارند. به‌نظر می‌رسد جنگ داخلی سوریه و آواره شدن صدها هزار نفر از مردم این کشور فرصت مناسبی برای برخی از قاچاقچیان انسان فراهم آورده که در نوع خود می‌تواند بسیار دردآور و خلاف اصول انسانی باشد.
نظر شما