تاسيس دادگاه چيني براي ابتكار چيني
رشد سرمايه‌گذاري و تجارت در مسير راه ابريشم جديد همراه با رشد اختلافات ميان طرف‌هاي درگير اين طرح بوده است. در سال 2015، مقامات قضايي چين با توجه به حل‌وفصل اختلافات تجاري راه ابريشم جديد، دادگاه‌هاي چين را به اجراي اصل متقابل شناسايي دادگاه با دولت‌هاي درگير اين طرح تشويق كردند. در سال 2016، پرونده‌هاي اختلافات تجاري در چين كه شامل يك طرف خارجي بود به بيش از ده درصد افزايش يافت. در سپتامبر 2017، ايده ايجاد دادگاه‌هاي ويژه دعاوي تجاري مربوط به جاده ابريشم جديد در كنفرانسي به مديريت ديوان عالي چين مورد بحث قرار گرفت و در ژانويه 2018 چين خبر از ايجاد دادگاه‌هاي ويژه تجاري ابتكار «يك كمربند يك جاده» داد كه شامل سه دادگاه مي‌شود. شعبه اصلي و ناظر در پكن مستقر خواهد بود. دادگاه شي آن، به دعاوي تجاري مربوط به راه ابريشم جديد در چين، آسياي مركزي، خاورميانه، و اروپا مي‌پردازد و دادگاه شن ژن، دعاوي تجاري مربوط به راه آبي ابريشم را در بخش‌هاي چين، آسياي جنوب غربي، آفريقا و اروپا رسيدگي مي‌كند.
اين دادگاه‌ها از نمونه سنگاپوري و آنچه كه در دوبي است الگوبرداري شده است. مركز مالي بين‌المللي دوبي ، يكي از مراكز حل‌وفصل اختلافات تجاري پيشِ رو به‌ويژه در بخش خاورميانه و آفريقاست كه از سال 2016 همكاري خود را با ديوان عالي شانگهاي گسترش داد. در سنگاپور نيز، مركز ميانجي‌گري بين‌المللي در سپتامبر 2017 يك موافقت‌نامه با شعبه چيني مركز ميانجي‌گري بين المللي براي حل و فصل اختلافات برخاسته از طرح يك كمربند يك جاده امضا كرد. مركز مالي بين‌المللي دوبي و مركز ميانجي‌گري بين‌المللي در سنگاپور، تحت صلاحيت قضايي داخلي يعني دوبي و سنگاپور هستند. علت اصلي موفقيت اين دو دادگاه، استقلال سياسي آنها و رسيدگي توسط قضات بين‌المللي است؛ براي مثال، قضات آمريكايي، كانادايي، انگليسي، فرانسوي، استراليايي و ژاپني به اين مدل سنگاپوري پيوسته‌اند. چين نيز براي جلب رضايت تمام اطراف درصدد اتخاذ همين رويكرد است.
با توجه به سازوكارهاي موجود براي فيصله اين نوع اختلافات، از قراردادهاي دوجانبه سرمايه‌گذاري گرفته تا معاهدات چندجانبه كه همگي پروسه يكساني (مشاوره، ميانجي‌گري، و داوري) را دنبال مي‌كنند، اقدام چين براي ايجاد يك دادگاه جديد قابل توجه است؛ ازجمله سازوكارهاي موجود مي‌توان به اين موارد اشاره كرد: 1. موافقت‌نامه سال 2012 «درمورد سازوكارهاي حل‌وفصل اختلافات در چهارچوب موافقت‌نامه همكاري جامع اقتصادي» ميان آ.سه.آن؛ 2. يادداشت تفاهم ميان مركز ميانجي‌گري بين‌المللي سنگاپور و شعبه چين مركز ميانجي‌گري بين‌المللي؛ 3. درگاه اينترنتي وزارت دادگستري هنگ‌كنگ براي دريافت شكايات مربوط به پروژه‌هاي زيرساختي راه ابريشم.
حل‌وفصل دعاوي تجاري راه ابريشم جديد در قالب جديد، براي چين يك اولويت محسوب مي‌شود؛ زيرا درصدد بين‌المللي‌سازي سيستم قضايي داخلي خود و تبديل شدن به يك قدرت قضايي بزرگ است كه تنها ازطريق موافقت‌نامه‌هاي همكاري چندجانبه با ساير كشورها ميسر مي‌شود. به‌عبارت‌ديگر، حركت پكن به سمت ايجاد دادگاه‌هاي ويژه راه ابريشم جديد، به‌منظور ايجاد صلاحيت قضايي كامل براي اين كشور است. به‌اين‌ترتيب، به‌نظر مي‌رسد دولت چين مي‌كوشد تا ازطريق معرفي اين سه دادگاه، ساير طرف‌ها را به پذيرش ميانجي‌گري و داوري چيني وادار كند كه احتمالاً همراه با هراس ساير دولت‌ها از تضعيف حاكميتشان و همچنين جانبداري به نفع شركت‌هاي بزرگ چيني باشد. بايد ديد چين تا چه اندازه مي‌تواند در كشاندن اختلافات مربوط به راه ابريشم جديد به دادگاه‌هايي كه در چين تعبيه كرده است موفق شود.
ترديد در استقلال اين دادگاه‌ها و مزاياي احتمالي براي طرف چيني در دعاوي خارجي بزرگ‌ترين نگراني است؛ اما ازطرف‌ديگر، از مزاياي اين ابتكار مي‌توان به حفظ امنيت مبادلات و سرعت حل‌وفصل اختلافات بين شركت‌هاي درگير طرح يك كمربند يك جاده اشاره كرد. همساني قواعد از ديگر مزاياي اين دادگاه است. درمجموع، موفقيت چين در اين پروژه بستگي به توانايي دادگاه‌هاي تجاري چين در حل اختلافات چين با طرف‌هاي خارجي دارد.
التعليقات