در نشست نقد و بررسي كتاب تسليحات و نفوذ اثر توماس شلينگ مطرح شد
قدرت و ديپلماسي در طول هم استفاده مي‌شود
نشست بررسي ايده كتاب «تسليحات و نفوذ» اثر توماس شلينگ در تاريخ 25 آبان ماه 1401 با حضور آقايان دكتر ابراهيم متقي عضو هيات علمي دانشگاه تهران، دكتر غلامعلي چگني زاده عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبائي، دكتر ابوالفضل عمويي سخنگوي كميسيون امنيت ملي مجلس و دكتر علي اسمعيلي اردكاني عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبائي برگزار گرديد.
دكتر اسمعيلي اردكاني در ابتداي نشست ضمن اشاره به جايگاه كتاب شلينگ در روابط بين الملل، آن را يكي از متون اساسي اين رشته خواند. وي در ادامه گفت هويت هر رشته دانشگاهي نيز به كتاب‌هاي اثرگذار و بنيادين آن است. خواندن متون اساسي هر رشته باعث از بين رفتن كليشه‌هاي شكل گرفته نظري براي دانشوران و سياستگذاران مي شود. براي مثال بخش زيادي از كليشه هاي مطرح درباره دوگانه ميدان و ديپلماسي ناشي فهم كليشه‌اي از مسائل نظري استراتژيك بود.
اين عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبائي به اين نكته اشاره كرد كه متون اساسي هر رشته مانند كتاب حاضر اگرچه در دهه 1960 و در ميان رقابت آمريكا و شوروي نوشته شده است، اما با هر مراجعه و خوانش مجدد حرف هاي جديد و تازه‌اي براي خوانندگانش حتي در امروز خواهد داشت. اين متون به شكل دائمي با متون بنيادين پيش و پس از خود در گفتگو خواهد بود و زمينه طرح ايده‌هاي جديدي نظري خواهند بود. براي مثال بخش عمده‌اي از مطالب ارتباط ميان قدرت، زور، ديپلماسي و مصالحه در اين كتاب، گفتگوي غيرمستقيم شلينگ با متوني مانند سياست ميان ملت‌هاي هانس مورگنتاست.
دكتر ابراهيم متقي عضو هيات علمي دانشگاه تهران نيز ضمن تشكر از زحمات دكتر چگني زاده در ترجمه كتبي مانند سياست بين‌الملل اثر كنت والتز، تراژدي سياست قدرت‌هاي بزرگ اثر جان مرشايمر و تسليحات و نفوذ اثر توماس شلينگ، ضمن تائيد اهميت خواندن كتاب‌هاي كلاسيك در روابط بين‌الملل بر اين نظر بود نخواندن كتب كلاسيك در حوزه روابط بين‌الملل در ايران باعث به‌وجود آمدن تضادهاي بي‌جهت مي‌شود كه امروز در كشورمان آن را مشاهده مي‌كنيم و وارد يك تفاهم در مورد مفاهيم روابط بين‌الملل نشديم. براي ما توليد علم محور اصلي بقاي يك كشور است. علم به ما شناخت راهبردي و امنيتي مي‌دهد.
از نظر متقي در ايده‌هاي شلينگ گام اول هر اقدام در بخش ديپلماسي، قدرت است. شلينگ مي‌گويد قدرت براي مذاكره است و قدرت، بازدارندگي ايجاد مي‌كند. آن ابزاري در مذاكرات اهميت دارد كه براي شما بازدارندگي ايجاد كند. بازدارندگي سه ويژگي دارد؛
آن بازدارندگي بايد اول اعتبار داشته باشد. دوم اينكه قدرت كشور امتداد و تداوم داشته باشد. و سوم اينكه روايي باشد يعني سنجش ما و طرفين ديگر از قدرت همسو و يكسان باشد. اما اين بازدارندگي تازه اول كار است. روزولت يك بحثي دارد كه شلينگ از آن الهام گرفته است و آن اين است كه در رقابت‌هاي بين‌المللي يك چماق بزرگ داشته باشيد اما با لبخند و صميميت برخورد كنيد. در واقع نياز به انعطاف وجود دارد. لازم است در قدرت، ديپلماسي و خشونت به موازات يكديگر به‌كار رود. قدرت نبايد منجر به خشونت شود. قدرت با استفاده از ديپلماسي بايد منجر به نفوذ و اثربخشي شود.
دكتر ابوالفضل عمويي سخنگوي كميسيون امنيت ملي و ديگر سخنران اين نشست نيز با اشاره به اهميت كتاب شلينگ به عنوان كتاب كلاسيك در روابط بين‌الملل، به بستر نگارش كتاب در دوران جنگ سرد اشاره كرد. وي به تشريح فهم شلينگ از به كارگيري تسليحات هسته‌اي تاكتيكي يا تسليحات هسته‌اي راهبردي اشاره كرد. عمويي در ادامه اين موضوع را تشريح كرد كه ايده شلينگ درباره قدرت بازدارندگي يا ابزار بودن سلاح هسته‌اي براي چانه‌زني بين‌المللي يك مساله مهم است كه بايستي به شكل جدي درباره آن انديشيد كه آيا اين ايده همچنان و در شرايط كنوني قابليت تبيين دارد يا خير؟
سخنران پاياني نشست دكتر غلامعلي چگني زاده مترجم كتاب بود. وي در ابتداي صحبت‌هاي خود بر ضرورت توليد ايده‌هاي راهبردي براي آماده شدن براي ورود به رقابت‌هاي راهبردي تاكيد كرد. او گفت امروزه اين ضرورت وجود دارد تا يك ارتباط متقابل و دوسويه ميان نظام سياسي كشور و اتاق‌هاي فكر در جهت توليد ايده‌هاي راهبردي ايجاد شود.
از نظر اين عضو هيات علمي روابط بين الملل دانشگاه علامه طباطبائي، كتاب شلينگ در دوران جنگ سرد و در دوران رقابت با شوروي در جهت توليد ايده‌اي راهبردي براي رقابت با شوروي و ارائه آن به سياستگذاران آمريكايي در آن زمان بود و براي شلينگ آن چيزي در كتابش اهميت دارد اين است كه تسليحات هسته‌اي كجا خوب است و كجا بد است. اينكه قدرت محدوديت دارد و متن و يا زمينه به كارگيري قدرت از خود قدرت مهم‌تر است.
از منظر چگني زاده، ديپلماسي به‌عنوان نوك قله قدرت مورد فهم واقع مي‌شود و قدرت و ديپلماسي در طول هم استفاده مي‌شود. شلينگ ميان نيروي خشن و هراس آور و نيروي اجبار تفاوت و تمايز قايل شده است. و در واقع ما را وادار كرده تا به اين گزاره فكر كنيم كه هر زمان مي خواهيم راجع به قدرت بينديشيم، ابتدا بايستي راجع به پيچيدگي رفتاري انسان فكر كنيم.
از نظر مترجم كتاب تسليحات و نفوذ، كشور ما زماني در رقابتي كه وارد شده است موفق خواهد شد كه پژوهشگري داشته باشد كه توان توليد علم و ايده راهبردي داشته باشد. اين پژوهشگر بايد بتواند به سياستگذار و تصميم‌گير مسير بهره گيري از ابزارهاي قدرت را نشان دهد. مثلا به او بگويد چگونه بايد از موشك بالستيك قاره‌پيما به عنوان يك ابزار چانه زني در شرايط رقابت هاي منطقه اي و بين المللي استفاده كند.
نكته پاياني چگني زاده اين بود كه به‌كارگيري قدرت وظيفه سياستگذار و تصميم گير است. اينها بايد درباره نحوه استفاده از ابزارهاي نظامي و نقش موثري كه در پيشبرد منافع كشور دارند، نقش اساسي ايفا كنند. اين ضرورت، هنري را مطالبه مي‌كند كه از بالاترين سطوح تصميم‌گيري تا پايين‌ترين سطوح در اتاق‌هاي فكر بايد به آن بپردازند. اگر قرار باشد پژوهشگران كشور صرفا به آن چيزي بپردازند كه فهم سياستگذار و تصميم گير از مسائل استراتژيك است، نمي‌تواند براي ايران مفيد باشد.
التعليقات