گزارش نشست تخصصي بررسي روابط جمهوري آذربايجان و رژيم صهيونيستي
نشست تخصصي بررسي روابط رژيم صهيونيستي و جمهوري آذربايجان با همكاري دانشگاه علامه طباطبائي و موسسه مطالعات و تحقيقات بين المللي ابرار معاصر تهران با حضور احسان موحديان، محسن پاك آيين، سيدرضا ميرمحمدي، رسول اسماعيل زاده دوزال و اورخان محمداف، در روز چهارشنبه 26 مرداد1401 در موسسه مطالعات و تحقيقات بين المللي ابرار معاصر تهران برگزار شد.
احسان موحديان سردبير عطنا و دبير نشست در ابتدا بيان كرد: «يكي از موضوعاتي كه در قفقاز براي جمهوري اسلامي اهميت دارد، روابط جمهوري آذربايجان و رژيم صهيونيستي است. اين روابط مصداق‌هاي زيادي در حوزه‌هاي مختلف دارد كه شامل حوزه‌هاي سياسي، ديپلماتيك، فرهنگي، هنري، ورزشي، آموزشي (نفوذي كه صهيونيست‌ها در مدارس و دانشگاه‌هاي جمهوري آذربايجان دارند و مراكز آموزشي يهودي را تقويت مي‌كنند)، حوزه ديني (حمايت صهيونيست‌ها از فرقه‌هاي خاص مانند بهائيت)، حوزه ارتباطات سايبري و امنيت سايبري، ارتباطات، فناوري اطلاعات، همكاري‌هاي رسانه‌اي، حوزه امنيتي و جاسوسي، باستان شناسي و مسائل تاريخي (جعل وتحريف تاريخ و ايراني‌زدايي از جمهوري آذربايجان)، معماري، مهاجرت، اعزام نيروي كار، مباحث مرتبط با بهداشت و درمان و تسهيل روابط باكو با صهيونيست‌ها در حوزه گردشگري و غيره است. به عنوان مثال در مناقشه قره‌باغ صهيونيست‌ها با فروش پهباد و تجهيزات نظامي و حضور در پايگاههاي هوايي جمهوري آذربايجان تلاش در توسعه روابطشان با باكو دارند.»
وي افزود: «به نظر ميرسد راهبردهايي خاص مد نظر رژيم صهيونيستي در روابطش با جمهوري آذربايجان است. يكي از اين راهبردها كه جزئي از اهدافش است؛ راهبرد شيعه ستيزي ميباشد. در منطقه قفقاز و آسياي مركزي؛ جمهوري آذربايجان تنها كشوري است كه اكثريت جمعيتش را شيعيان تشكيل ميدهند و در سالهاي اخير مواضع ضد شيعه دولت باكو در مقوله حجاب، عزاداري عاشورا و تلاش براي تغييرمظاهر سبك زندگي اسلامي و شيعي در جمهوري آذربايجان قابل مشاهده است. مانند اصرار اخير مقامات باكو در مراسم عزاداري محرم كه از پرچم جمهوري آذربايجان به جاي پرچم ياحسين استفاده كنند يا ماجراي نارداران در سال ۹۴ و حمله نيروهاي امنيتي جمهوري آذربايجان به منطقه اي كه مرقد رحيمه خاتون (خواهر امام رضا) در آنجاست.»
دوبرابر شدن حجم تجارت باكو و صهيونيست ها در يك سال در مقايسه با تلاش ناكام ده ساله ايران
موحديان در رابطه با ساير حوزه‌ها بيان كرد: «در حوزه راهبردهاي فرهنگي شاهد برگزاري جشنواره‌هاي مختلف موسيقي، مد، لباس و نمايش‌هاي مبتذل در جمهوري آذربايجان مانند مسابقه يورو ويژن هستيم. در حوزه مسائل سياسي، رژيم صهيونيستي در تلاش است فضاي سياسي جمهوري آذربايجان را به سمتي سوق دهد كه روابط باكو و تل‌آويو از نظر افكار عمومي جمهوري آذربايجان سودمند به نظر برسد و تبليغات زيادي در رابطه با تاثيرگذاري كمكهاي نظامي صهيونيست‌ها به باكو در موفقيتي كه در اين جنگ به نفع جمهوري آذربايجان اتفاق افتاد انجام شد و اينطور القا مي‌شود كه تسليحات رژيم صهيونيستي موجب پيروزي جمهوري آذربايجان شده و پيامدهاي اين تلاش تبليغاتي را در روز قدس در جمهوري آذربايجان ميبينيم كه با وجود جمعيت بالاي شيعه در اين كشور راهپيمايي اتفاق نمي‌افتد و درد مشتركي با مردم فلسطين احساس نمي‌كنند و اگر كسي بخواهد تلاشي كند با بازداشت و حبس رو به رو است.»
اصلي ترين راه تضعيف روابط باكو با صهيونيست ها تقويت روابط ايران با اين كشور است
او گفت: «راهبرد صهيونيست‌ها در حوزه اقتصادي به گونه‌اي است كه در حوزه‌هايي مانند كشاورزي، حمل و نقل، صنعت و دامداري همكاري دارند و اسرائيل در تلاش است كه اين روابط را گسترده‌تر كند و مدعي است در عرض يك سال اخير حجم تجارت خود با باكو را دو برابر كرده است. اين در حالي است كه حجم مبادلات تجاري ايران با باكو طي ده سال اخير ثابت مانده و هنوز به 500 ميليون دلار نرسيده و سفراي ما به طور مرتب از هدف گذاري يك ميليارد دلاري در اين زمينه خبر مي دهند. همچنين در حوزه تاثير گذاري بر ايران؛ اسرائيل محرك آذربايجان است تا اينكه تمام آثار و نشانه‌هاي تاريخي، تمدني، ادبيات و فرهنگ ايران را در اين كشور از بين ببرند و يك شبكه از رسانه‌ها، ارگان‌ها و نهادهاي تبليغاتي آنها بر روي اين مساله بسيار كار مي كند.
در حوزه امنيتي؛ پرواز پهپادهاي تجسسي اسرائيل مطرح است كه اخيراً ويديويي از نماينده قبلي اردبيل كه نايب رئيس كميسيون امنيت ملي مجلس نيز بود انتشار يافت و وي صراحتاً اشاره كرد كه پهپادهايي توسط اسرائيل از جمهوري آذربايجان به پرواز درآمدند و به مواضع حشد شعبي و به سايت هسته اي نطنز حمله كردند و همان زمان ايران واكنش نشان داده است.»
جعل وجود امپراطوري يهودي خزر در قفقاز براي توجيه بازگشت صهيونيست ها به جمهوري اذربايجان
وي ادامه داد: «در حوزه انرژي؛ اسرائيل مانع از شكل گيري و ايجاد همكاري‌هاي مشترك منطقه‌اي در حوزه انرژي بين ايران، جمهوري آذربايجان و روسيه مي‌شود و تلاش براي كنار گذاشتن ايران از كريدورهاي انتقال كالا و انرژي در منطقه و بحث ايجاد كريدور زنگزور براي قطع دسترسي ايران به ارمنستان وجود دارد. در حوزه جعل تاريخ و مسائل باستان شناسي ؛ بحث تحريفات تاريخي ضدايراني در كتاب‌هاي درسي جمهوري آذربايجان مطرح است كه در كتاب‌هاي درسي شان ادعا مي‌شود امپراطوري يهودي به نام امپراطوري خزر وجود داشته تا براي اسكان گسترده يهوديان در جمهوري آذربايجان زمينه‌سازي شود.»
موحديان گفت: «برخي محققان صهيونيست مدعي هستند كه در دوره حاكميت شوروي ۸۰۰ هزار يهودي از جمهوري آذربايجان به اسرائيل مهاجرت كردند و حالا بايد به جمهوري آذربايجان باز گردند. رژيم صهيونيستي به دليل مرز مشترك و طولاني جمهوري آذربايجان با جمهوري اسلامي ايران و به اين خاطر كه جمهوري آذربايجان پس از ايران بيشترين جمعيت شيعيان منطقه را در خود دارد، علاقه ندارد سبك اسلام سياسي با تاثيرپذيري از ايران در آنجا شكل بگيرد. از طرف ديگر با توجه به اينكه ايران و جمهوري آذربايجان اشتراكات فرهنگي، تاريخي و نژادي بسياري دارند سعي دارند با نفوذ در حوزه‌هاي مختلف در جمهوري آذربايجان و تغيير فرهنگ، سبك زندگي و تاثير بر سياست گذاران كشور؛ در نهايت بر آذري‌هاي ايران هم تاثير بگذارند و تا عمق استراتژيك ايران نفوذ كنند. اين كار در جمهوري آذربايجان كه كشوري تازه تاسيس است به راحتي انجام شده و اين خلاصه اي از دغدغه‌هايي است كه در اين ارتباط در ايران وجود دارد.»
سياست راهبردي رژيم صهيونيستي گسترش رابطه با كشورهاي اسلامي غيرعرب است
در ادامه محسن پاك آيين سفير اسبق ايران در جمهوري آذربايجان بيان كرد: «سياست راهبردي رژيم صهيونيستي پيش از پيروزي انقلاب اسلامي برقراري مناسبات و رابطه با كشورهاي اسلامي غيرعرب بود تا مسئله اختلاف با فلسطين را يك موضوع اعراب و اسرائيلي نمايش دهد. به همين دليل بحث جنگ اعراب و اسرائيل مطرح بود و هيچگاه موضوع اسلام مطرح نمي شد. بن گوريون كه تئوريسين رژيم صهيونيستي بود در آن زمان اعتقاد داشت كه كشورهاي تركيه، ايران و اتيوپي مي‌توانند جزئي از محورها و شركاي اصلي اسرائيل شوند، اما پس از پيروزي انقلاب اسلامي وضعيت تغيير كرد و جمهوري اسلامي ايران به عنوان جديد ترين مخالف و دشمن اسرائيل مطرح شد، اين رژيم را به رسميت نشناخت و تئوري هاي رژيم صهيونيستي را با شكست مواجه كرد.
وي افزود: «فروپاشي شوروي در سال ۱۹۹۱ فضاي جديد و بهتري را براي رژيم صهيونيستي ايجاد كرد، چرا كه كشورهايي كه از شوروي سابق جدا شدند، اگر چه عمدتاً نظام‌هاي لائيك داشتند و بر اساس مفاد قانون اساسي خود، غير ديني محسوب مي شدند اما داراي اكثريت جمعيت مسلمان بودند و به سرعت عضو سازمان‌هاي همكاري‌هاي اسلامي شدند. به همين دليل فرصتي براي اسرائيل پيش آمد كه با برقراري ارتباط با اين كشورها اعلام كند كه مشكلي با جهان اسلام ندارد بلكه تنها با چند كشور مسلمان بر سر مسئله فلسطين اختلاف دارد و به همين دليل جزء اولين كشورهايي بود كه استقلال كشورهاي آسياي مركزي و قفقاز را به رسميت شناخت. اولين و بزرگترين رابطه اسرائيل با قزاقستان بود و پس از آن روابطش را با جمهوري آذربايجان آغاز كرد.»
منطقه گريزي جمهوري آذربايجان براي تكيه بر آمريكا، اروپا و صهيونيست‌ها
او ادامه داد: «اسرائيل در وهله اول انديشه‌ها و تفكرات راهبردي خودش را نشان نداد و به دليل تجربه‌اي كه در كشاورزي داشت و با توجه به نياز كشورهاي تازه مستقل شده به محصولات كشاورزي، در جهت تقويت و بهبود وضعيت كشاورزي آنها وارد اين كشورها از جمله جمهوري آذربايجان شد و به تدريج جايگاه خود را در حوزه‌هاي ديگر تقويت كرد. در آن مقطع، وضعيت سياسي منطقه اينگونه بود كه جمهوري آذربايجان در كنار روسيه و ايران قرار داشت. روسيه در جنگ قره‌باغ از ارمنستان حمايت كرد و آذربايجان نتوانست روابط خوبي را با روسيه داشته و به او اتكا كند. جمهوري اسلامي ايران نيز متهم بود كه به دنبال تقويت اسلام گرايي و شيعه از نوع انقلابي در جمهوري آذربايجان است و برخي از اقدامات هم اين سوءظن را افزايش داد. اين اتهام از سوي دستگاه هاي تبليغاتي صهيونيسم عليه ايران انجام مي شد و در نتيجه جمهوري آذربايجان، نسبت به ايران و تقويت روابط با ايران داراي تحفظ شد. از سوي ديگر ما نيز نگران تهديدات پان‌آذريست از سوي جمهوري آذربايجان بوديم و در مجموع نگاه تهديد محور بر نگاه فرصت محور در هر دو كشور حاكم شد.»
وي در رابطه با دليل برقراري ارتباط جمهوري آذربايجان با غرب بيان كرد: «جمهوري آذربايجان كه نتوانست به دو قدرت منطقه‌اي روسيه و ايران تكيه كند؛ دچار منطقه گريزي شد و لذا با كشورهاي فرامنطقه‌اي مانند آمريكا، اروپا و اسرائيل ارتباط نزديك برقرار ساخت. با تشديد جنگ قره‌باغ و نياز جمهوري آذربايجان به خريد سلاح، اقدام به خريد سلاح از حدود ۳۰ كشور كرد و وارد مذاكره با آمريكا هم شد و سلاح‌هايي سفارش داد، آمريكا بخش مهمي از سلاح‌هايي كه قرار بود تحويل دهد را به اسرائيل محول نمود و آذربايجان را به سمت اسرائيل هدايت كرد و پس از آن ما شاهد روابط نظامي جمهوري آذربايجان و اسرائيل بوديم. اين روابط تقويت شد و در سال ۲۰۰۷ جمهوري آذربايجان موفق به درآمدزايي از اقداماتي كه براي اكتشاف نفت و گاز در درياي خزر انجام داده بود، شد. از اين پس رژيم اسرائيل خريدار نفت و گاز جمهوري آذربايجان مي‌شود و تا كنون حدود يك ششم نيازهاي انرژي اسرائيل را جمهوري آذربايجان تامين مي‌كند. يعني سوخت گلوله‌هايي كه به قلب فلسطين و محور مقاومت اصابت مي كند از سوي آذربايجان تامين مي‌شود.»
پاك آيين گفت: «پس از اين تحولات رژيم صهيونيستي در حوزه‌هاي مختلف از جمله مباحث امنيتي و آي‌تي در آذربايجان نفوذ پيدا كرد و تبديل به قدرتي تاثيرگذار شد. يكي از اهداف حضور رژيم صهيونيستي در آذربايجان و حتي ساير كشورها، تخريب روابط ايران با آنهاست. در اين رابطه، دستگاه تبليغاتي اسرائيل در حوزه‌هاي رسانه‌اي فعال شد، جعل خبر كرد. از طرف ديگر برخي از رسانه‌هاي غيرحرفه اي ايران كه نوعي واگرايي نسبت به جمهوري آذربايجان داشتند خود مشتري اخبار رژيم صهيونيستي شدند و به نحوي در زمين صهيونيسم بازي كردند.»
در آذربايجان قوميت بر اسلاميت غلبه دارد و اولويت با مليت است
وي در رابطه با مواضع ضد شيعي در جمهوري آذربايجان بيان كرد: «۸۵ درصد مردم جمهوري آذربايجان شيعه هستند اما مواضعي كه وجود دارد ضد شيعه سياسي و اسلام سياسي است. ما بايد نسبت به آذربايجان شناخت داشته باشيم. جمهوري آذربايجان، قفقاز و ساير كشورهاي آسياي مركزي؛ كشورهايي لائيك و غيرديني هستند و اجازه نمي‌دهند نمادها و نشانه هاي مذهبي در كشورشان بروز و ظهور داشته باشد. آنها همانطور كه با نصب پرچم امام حسين در اماكن عمومي مخالفت مي‌كنند با نصب صليب مسيحيان هم در اين اماكن مخالفت دارند و اگر يهودي‌ها نيز تمايل به چنين اقدامي داشته باشند جلوي آنها را هم مي‌گيرند. اما مردم در داخل مساجد و حسينيه‌ها مي توانند پرچمهاي عزاداري را برپا و در تعظيم شعائر حسيني، نوحه سرايي و سوگواري كنند. اما خارج از مساجد و حسينيه ها برافراشتن پرچم ممنوع است و مي گويند اين اقدام باعث مي شود كه پرچم ملي اهميت خود را از دست بدهد. در اين كشور، قوميت بر اسلاميت غلبه دارد و اولويت با مليت است.»
وي در رابطه با برگزاري جشنواره‌هاي موسيقي و مُد در جمهوري آذربايجان بيان كرد: «اين گونه مسائل در ساير جمهوري‌هاي مشترك المنافع نيز وجود دارد و آذربايجان به عنوان يك كشور درحال توسعه با حاكميت فعلي، حتي اگر با اسرائيل ارتباطي نداشت براي خروج از انزوا، درآمدزايي و رونق گردشگري، داوطلب برگذاري هر نوع جشنوارهاي مي‌شد. به عنوان مثال مسابقات فوتبال اروپايي در آنجا برگزار شد پس ما نبايد هر تحولي كه در آذربايجان رخ مي‌دهد را به حساب نفوذ اسرائيل بگذاريم و بدانيم كه رژيم صهيونيستي به دنبال اين است كه تريبونهاي ايران و جهان اسلام، قدرت اين رژيم را در كشورهاي ديگر بزرگنمايي كنند. در رابطه با اسكان يهوديان در جمهوري آذربايجان بايد گفت حدودا تعداد يهودي‌هاي آذربايجان ۲۰ هزار نفر است اما هر يهودي هم صهيونيست نيست. برخي از يهودي‌هاي آذربايجان هم در گذشته به اسرائيل رفتند اما به دليل شرايط سخت زندگي به كشورشان بازگشتند.»
نفوذ پهپادهاي اسرائيل به ايران با خيانت سيستم اطلاعاتي آذربايجان / تشريح رويكرد منافقانه اسرائيل
وي افزود: «رابطهي اسرائيل و جمهوري آذربايجان تابعي است از روابط آمريكا با جمهوري آذربايجان، يعني به هر نسبت كه روابط آمريكا با آذربايجان خوب شود رژيم صهيونيستي هم روابط بهتري برقرار مي‌كند و برعكس؛ ما اين وضعيت را در سال ۱۹۹۱ با شروع اختلافات بين آمريكا و جمهوري آذربايجان بر سر مباحث حقوق بشري مشاهده كرديم. در همين مقطع روزنامه‌هاي اسرائيلي شروع به نشر مطالبي عليه حاكميت آذربايجان كردند و گفتند كه در آذربايجان دموكراسي حاكم نيست و براي مهاجران يهودي كشوري ناامن است و اين مسئله اختلافاتي را بين اسرائيل و آذربايجان ايجاد كرد. در سال ۱۳۹۱ در روسيه پوتين و در ايران آقاي روحاني به روي كار آمدند و هر دو اهميت امنيتي جمهوري آذربايجان را شناختند، لذا تصميم روسيه و ايران بر اين شد كه روابطشان را با آذربايجان گرم كنند و آذربايجان را به منطقه بازگردانند پس روابط گرمتري را ايجاد كردند. مسئله ديگري اينكه به هر ميزاني كه روابط ايران و آذربايجان گرم شود، روابط جمهوري آذربايجان و اسرائيل سرد مي‌شود و فشار بر شيعيان كمتر مي‌شود.»
پاك آيين گفت: «درهمان زمان اتفاق مهم ديگري كه افتاد، ظهور تكفيريها در سوريه بود. آمريكا از آنان حمايت كرد و تبديل به تروريست شدند و قصد برگشت به شوروي و آذربايجان را داشتند. آذربايجان كه اين را يك خطر بسيار جدي براي خود مي دانست، احساس كرد كه براي مقابله با تكفيريها بايد با ايران و روسيه كار كند و لذا مسجد ابوبكر عربستان و مسجد تركيه و شش مسجد اهل سنت را بستند و رويكرد ضد وهابي پيش گرفتند. اما چيزي كه در ايران تبليغ شد اين بود كه جمهوري آذربايجان در حال بستن مساجد است. يعني كاري كه براي مقابله با وهابيت و تروريستها انجام شد در ايران به گونه‌اي ديگر بيان شد. در آن زمان ليبرمن وزير خارجه اسرائيل به باكو آمد اما حتي در سايت وزارت خارجه آذربايجان از اين سفر نامي نبردند و خود رسانه ها نوشتند برخورد باكو با اسرائيل سرد بود. چرا كه اين ملاقات پس از سفر الهام علي‌اف به ايران انجام شد. در سال ۱۳۹۴ در زماني كه ديگر اجلاس سه جانبه روسيه ايران و آذربايجان در تهران مسكو و باكو برگزار شده بود ليبرمن اين بار در مقام وزير دفاع اسرائيل ، براي شركت در نمايشگاه نظامي به باكو رفت اما حتي مجري برنامه خوش آمد به او نگفت و كاملا مورد بي اعتنايي قرار گرفت.»
پاك آيين گفت: معمولا اسرائيل اينگونه تبليغ مي كند كه روابط تل آويو با آستانه و باكو به يك رابطه راهبردي تبديل خواهد شد.اما واقعيت اين است كه هيچ كشور مسلماني نمي تواند روابط راهبردي با اسراييل برقرار كند، چرا كه اين رژيم بزرگترين تهديد امنيتي جهان اسلام است، اولين قبله مسلمانان را اشغال كرده و هر روز جنايات جديدي بر عليه مسلمانان مرتكب مي شود. لذا روابط آستانه و باكو با تل آويو نيز تبديل به يك رابطه راهبردي نخواهد شد.
وي در بخش پاياني صحبت هاي خود گفت: «بحث ديگري كه مطرح است نوع رويكرد منافقانه اسرائيل نسبت به آذربايجان و ارمنستان است. در مقطعي كه جنگ بين دو كشور تشديد شده بود اسرائيل همكاري‌هاي اطلاعاتي و امنيتي با ارمنستان برقرار كرد و ارمنستان براي دور كردن اسرائيل و آذربايجان سفارت خود را در تل‌آويو افتتاح كرد. اين در حالي است كه آذربايجان هنوز در اسرائيل سفارت ندارد. اهميت نگاه مسئولان سياسي آذربايجان را بايد شناخت، قره‌باغ براي آذربايجان مانند خرمشهر براي ماست. هر كس كه كمك كند قره‌باغ آزاد شود دوست قطعي آذربايجان است. اسرائيل در اين مدت سلاح‌هايي را به آنها داده و بر روي اين مسئله تبليغ كرده است. البته آمارهايي كه بيان مي‌شود واقعي نيست. براي مثال اسرائيل بيان كرد كه ۶ ميليارد دلار با آذربايجان روابط نظامي دارد اين در حالي است كه حجم روابط اقتصادي آذربايجان و اسرائيل با احتساب فروش نفت و ساير خريدها ۶ ميليارد است همچنان آذربايجان مي‌داند كه سلاح‌هايي كه اسرائيل به آنها مي‌دهد، سلاح‌هاي درجه يك نيست و بسياري از مسائلي كه مطرح مي‌شود تبليغاتي است. نكته آخر اينكه جمهوري اسلامي ايران تمام تحركات اسرائيل در پيرامون خودش را كاملا رصد مي‌كند و مسلط است. مثلاً در همين مسئله پهپادهاي اسرائيلي، پروازهايي به ايران مي‌آمدند كه حتي دولت و ستاد مركزي آذربايجان از اين مسئله مطلع نبود يعني با عوامل نفوذي خود در سيستم اطلاعاتي آذربايجان هماهنگ بودند و به ايران مي‌آمدند و پس از شناسايي با مدركي كه داشتيم ثابت كرديم كه سيستم اطلاعاتي آذربايجان به آنها خيانت مي‌كند و پس از چند ماه محموداف كه مسئول سيستم اطلاعاتي باكو بود عوض شد. ايران مراقبت‌هايي را در مرزهاي خود دارد و در عين حال به دنبال تقويت روابط با آذربايجان و مبارزه با اسرائيل است. اين را بايد بدانيم كه اگر روابط تهران و باكو، تضعيف يا تخريب شود همان كاري شده كه اسرائيل مي‌خواهد.»
التعليقات