با انسداد مسير روسيه، ازبكستان به پروژه بندر چابهار بين هند- ايران- افغانستان توجه مي كند

با تهاجم نظامي روسيه به اوكراين و تحريم هاي گسترده غرب عليه روسيه، مسيرهاي ترانزيتي از مسير روسيه به اروپا از جمله مسير شمالي طرح راه ابريشم چين (ابتكار يك كمربند- يك راه) و طرح هايي مانند «پل زميني اوراسياي جديد»  (New Eurasian Land Bridge) كه قرار بود قبل از جنگ اوكراين بين روسيه، اوكراين، بلاروس و لهستان شكل بگيرد، با انسداد يا چالشي جدي مواجه شده است. اين وضعيت شرايط سختي را براي چين و همچنين كشورهاي آسياي مركزي براي ترانزيت و تجارت با اروپا از مسير روسيه ايجاد كرده است. 
اگرچه يك مسير جايگزين براي كشورهاي محصور در خشكي آسياي مركزي براي غلبه بر اين شرايط، مسير شرقي- غربي يعني درياي خزر و در امتداد آن مسير ريلي باكو- تفليس- قارص است، اما مسير جايگزين ديگر نيز مسير شمالي- جنوبي از طريق بنادر جنوبي ايران در خليج فارس و درياي عمان خواهد بود كه در اين بين، بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقيانوسي ايران، نزديك ترين مسير ارتباطي و ترانزيتي براي كشورهاي آسياي مركزي براي دسترسي به اقيانوس هند و آب هاي بين المللي خواهد بود. 
پروژه ترانزيتي بندر چابهار كه موافقتنامه آن در 24 مي 2016 ميلادي بين هند، ايران و افغانستان امضاء شد، از جمله طرح هاي ترانزيتي است كه در سال هاي اخير از سياست هاي تحريمي آمريكا از جمله سياست «فشار حداكثري» سال هاي 2018 تا 2020 ميلادي، مستثني شده بود. 
ازبكستان به عنوان كشوري كه با وضعيت «محصور در خشكي مضاعف»ِ(Doubly Landlocked)  كه بر خلاف چهار كشور ديگر اسياي مركزي براي دسترسي با آب هاي آزاد از هر چهار مسير جغرافيايي بايد حداقل از دو كشور عبور كند، طي سال هاي اخير توجه زيادي براي الحاق به پروژه ترانزيتي بندر چابهار نشان داده است و در ژانويه 2022 ميلادي، قرارداد الحاق اين كشور به اين پروژه به امضاء رسيد. با توجه به اين كه بيش از 80 درصد صادرات و واردات ازبكستان از سمت شمال يعني روسيه صورت مي گيرد، جنگ اوكراين باعث توجه جدي تر ازبكستان به ساير مسيرهاي ترانزيتي از جمله بندر چابهار شده است. اگرچه مسير ترانزيتي تاشكند- كابل—پيشاور به بندر كراچي پاكستان نيز در دسترس ازبكستان است، اما كوهستاني بودن اين مسير و ناامني آن، مسير افغانستان- ايران- هند از طريق بندر چابهار را براي ازبكستان جذاب تر ساخته است. 
نقش فعال ازبكستان در مذاكرات صلح طالبان با دولت افغانستان در سال هاي اخير و نيز روابط و مذاكرات دولت هاي ازبكستان و ايران با امارت اسلامي افغانستان تحت كنترل طالبان (بدون شناسايي رسمي) نيز نقش بسيار مهمي در تداوم پروژه ترانزيتي بندر چابهار و الحاق ازبكستان به اين طرح با وجچود به قدرت رسيدن طالبان داشته است. ضمن اين كه طالبان براي افزايش مشروعيت داخلي و خارجي و ارتقاء سطح اقتصادي و رفاهي در داخل افغانستان، به شدت نيازمند اجرايي شدن طرح هايي مانند پروژه ترانزيتي بندر چابهار (ازبكستان- افغانستان- ايران- هند)، خط لوله گاز تاپي (تركمنستان- افغانستان- پاكستان- هند) و طرح انتقال برق كاسا 1000 (قرقيزستان- تاجيكستان- افغانستان- پاكستان) است. 
هند نيز با وجود شك و ترديدهايي كه پس از به قدرت رسيدن طالبان در افغانستان براي كنار كشيدن از پروژه ترانزيتي بندر چابهار داشت، به تدريج توانست بر اين شك و ترديدها غلبه كرده و نقش مهمي را در تشويق ازبكستان به الحاق به پروژه ترانزيتي بندر چابهار ايفا كند. از ديدگاه هند، پروژه ترانزيتي بندر چابهار رقيب استراتژيك «كريدور اقتصادي پاكستان- چين» است و به همين دليل هند ساخت  بزرگراه زَرنج- دلارام در مرز با ايران را برعهده گرفت كه امكان دسترسي به كابل، قندهار، مزار شريف، هرات و قندوز را فراهم مي كند و نقش مهمي در دور زدن مسير ترانزيتي پاكستان دارد. 
جنگ در اوكراين و انسداد و محدوديت در مسير روسيه و مسير شمالي طرح راه ابريشم چين (ابتكار يك كمربند- يك راه) كه موجب توجه بيشتر ازبكستان به پروژه ترانزيتي بندر چابهار شده است، مي تواند ساير كشورهاي آسياي مركزي از جمله قزاقستان را نيز به سمت الحاق به اين طرح ترانزيتي سوق دهد. بديهي است كه تحقق اين امر نيازمند توسعه روابط بين كشورهاي آسياي مركزي با دولت امارت اسلامي افغانستانِ تحت كنترل طالبان خواهد بود كه اين امر مي تواند يكي از پيامدهاي ژئوپليتيكي پيش بيني نشده جنگ اوكراين باشد.