پيشنهاد انتشار رسمي و عمومي برآورد سالانه ج.ا.ايران از تهديدات امنيت ملي

كشورهاي گوناگون سالانه نسبت به انتشار برآورد خود از امنيت ملي اغلب ناظر بر اهداف، چالش‏‌ها و تهديدات پيش رو اقدام كرده و آن را در مرئا و منظر نخبگان و سياستمداران قرار مي‏دهند. گزارش ارزيابي تهديدهاي جهاني آمريكا، راهبرد امنيت ملي روسيه، گزارش سالانه اداره حفاظت از قانون اساسي آلمان، گزارش ارزيابي از تهديدات عليه امنيت ملي نروژ، گزارش سازمان امنيت داخلي بلژيك از تهديدات اصلي داخلي و خارجي بلژيك در حوزه سياسي و امنيتي و گزارش سالانه خدمات امنيتي سوئد نمونه اي از اين موارد مي‌‏باشند. البته اين اقدام صرفا به كشورهاي غربي منحصر نبوده و برخي از ديگر كشورها نيز چنين اسنادي را در قالب راهبرد امنيت ملي يا تهديدات امنيت ملي، سالانه يا هر چند سال يكبار منتشر مي نمايند.

اسناد امنيت ملي و در قضيه حاضر برآورد ملي از تهديدات امنيت ملي عموما به هدف بازتنظيم رفتار ساختارها و نهادهاي ذي مدخل در حوزه امنيت ملي نگاشته شده و به عنوان يك نقشه راه مطمح نظر قرار مي‏گيرد. اين اسناد عمدتا نشان دهنده گفتمان حاكم بر نوع مواجهه آن كشور با تهديدات امنيت ملي در حوزه داخلي و خارجي است. حال اين سوال مهم به ذهن خطور مي‏كند كه چرا اين كشورها، ادراك خود از تهديدات امنيت ملي را به صورت عمومي منتشر ساخته و به يك تعبير با انتشار علني آن، ادراكات خود را با ديگر كشورها به اشتراك مي‏گذارند؟ آيا شناختن اين ادراكات توسط رقباء و متخاصمين خود يك نوع تهديد به شمار نمي‏آيد؟ اينكه چرا يك كشور، برآورد خود از تهديدات امنيت ملي را منتشر مي‌‏سازد، مي‏‌توان دلايل متعددي را برشمرد؛

1. اعلام هشدار به رقباء و متخاصمين؛ به عنوان نمونه در گزارش سال 2021 پليس امنيت نروژ، ادعاهايي در زمينه انتقال فناوري و دانش و رصد نمودن پناهندگان و مخالفين از سوي ايران مطرح شده‌‏است. در گزارش سالانه اداره حفاظت از قانون اساسي آلمان، از ايران به عنوان حامي گروه‏هاي اسلام گرا با گرايش شيعي به محوريت حزب‌الله لبنان ياد شده و اظهار مي‏‌د‌‌ارد ايران در تلاش است با هدف گسترش و به بروز‏رساني برنامه موشكي؛ اقلام، تجهيزات، دانش و فناوري مرتبط با برنامه‏هاي موشكي را در قالب معاملات تجاري در خاك آلمان خريداري نمايد. همچنين آمده‏‌است؛ نيروهاي امنيتي ايران بي وقفه در حال شناسايي و رصد نيروهاي اپوزوسيون ساكن در شهرهاي آلمان هستند. علاوه بر اين فعاليت ايران در حوزه جاسوسي و حملات سايبري را ديگر حوزه‌‏هاي تهديد عليه امنيت آلمان برشمرده‏‌است. گزارش سالانه خدمات امنيتي سوئد نيز ايران را در كنار چين و روسيه يكي از بزرگ‌ترين تهديدها برشمرده و اعلام مي‏دارد ايران براي تاثيرگذاري و استخدام محققان در سوئد تلاش مي‏‌نمايد. اين گزارش همچنين مي‌افزايد ايران در سوئد جاسوسي صنعتي مي‏‌كند و اين اتفاق عمدتا شامل محصولات و صنايع فناوري پيشرفته سوئدي است كه مي‌‎‏توانند در برنامه‏‌هاي هسته‌‏اي هم مورد استفاده قرار بگيرند. اين كشورها با درج تلاش ايران در جهت كسب فناوري‌‏هاي دوگانه در جهت گسترش برنامه هسته‏‌اي و موشكي در پي اعلام اين هشدار به ايران مي‏‌باشند كه سرويس‏‌هاي اطلاعاتي كشورهاي متبوعه‌‏شان توانسته‏‌اند به سطحي از اطلاعات در رابطه با چگونگي اقدامات ايران در اين حوزه دست يابند. پيگيري ايران و متعاقبا عدم توقف اين اقدامات مي‌‏تواند واكنش‌هاي مقابله‏‌اي را در پي داشته‌‏باشد. اين اعلام اطلاع تا حدي مي‏تواند به احتياط بيشتر نهادهاي ايراني در پيگيري اين قبيل اقدامات در خاك آلمان بينجامد.
2. خط سوزي؛ كشورها با انتشار برآورد خود از تهديدات امنيت ملي به رقباء و متخاصمين اعلام مي‏‌دارند تلاش ايشان (نوع، جنس و گستردگي) اقدامات را درك كرده‌‏اند. كشور موضوع اين اقدامات خود بدين باور رسيده كه به جهت گستردگي و برخي ملاحظات سياسي و اجتماعي و بعضا بين‌المللي، از امكان مقابله موثر با آن اقدامات بهره مند نيست و يا حتي به جهت پيچيدگي هاي حاكم بر اقدامات رقباء و متخاصمين، از اشراف و شناسايي بيش از پيش بازمانده است. اين مهم كشور موضوع اقدامات را بدين نتيجه مي‏‌رساند كه با اعلان عمومي و ذكر برخي جزئيات، خط و مسير بكارگيري شده از سوي كشور يا كشورهاي اقدام كننده را بسوزاند يا به اصطلاح سرخ كند.
3. فريب؛ يكي از دلايل اعلان رسمي برآورد تهديدات امنيت ملي، فريب و به انحراف كشاندن اذهان مخاطبان با تمركز ويژه بر رقباء و متخاصمين مي‌‏باشد. كشور منتشر كننده سند با بيان اقدامات كشورهاي رقيب يا دشمن كه بر عليه منافع و امنيت ملي اش سازمان داده شده است بعضا فريب و انحراف اذهان مخاطبان خود را پيگيري مي‏‌كند. بدين توضيح كه كشور اعلان كننده، صرفا توانسته به ميزان اندكي از اطلاعات راجع به چگونگي انجام اقدامات يا نيازمندي كشور رقيب يا دشمن دست پيدا كند اما با بيان كلياتي در گزارش، در پي القاء اين نكته است كه بر كل مسير و خط بكارگيري شده از سوي رقباء و دشمنان، اشراف و آگاهي دارد. حال آنكه ميان آنچه كه فهم شده وآنچه واقعا در حال انجام است، فاصله معتنابهي وجود دارد. اين بيان ممكن است كشور رقيب و متخاصم را به اين باور رساند كه تمام حلقات و زنجيره‏‌هاي بكار گرفته شده از سوي وي در جهت تامين و تحقق پروژه، تحت اشراف و شناسايي قرار گرفته و همين امر، موجبات اختتام، احتياط و صرف هزينه‏‌هاي مضاعف در جهت مستور ماندن را به همراه خواهد داشت.
4. ادراك سازي؛ شايد مهم‏ترين دليل انتشار عمومي اين اسناد، ادراك سازي با هدف تاثيرگذاري بر نظام فكري –معرفتي متحدين در نوع توصيف و مواجهه با پديده ها و مسائل امنيت ملي است. ادراك سازي فعاليتي است كه به ما كمك مي‏‌كند تا تصور و برداشت ديگران از خود را به گونه‌اي كه مي‏‌خواهيم، تغيير دهيم. همچنين براساس تعريفي ديگر، ادراك سازي عبارت است از فعاليت‌‏هايي در راستاي ارايه اطلاعات به مخاطبين به منظور تاثيرگذاري بر عواطف، انگيزه ها، استدلال هاي شخصي و برآوردهاي سازماني ايشان به گونه‏اي كه برداشت‌‏هاي مدنظر آغاز‏كنندگان اين فعاليت‏‌ها در بازنمود رفتارهاي بيروني آنان ديده شود.

در همين راستا نگاهي به گزارشات منتشره از سوي كشورهاي غربي در توصيف وضعيت امنيت ملي خود در حوزه خارجي نشان مي‌دهد اين كشورها همواره يك موضوع كه به زعم شان تهديد بود يا در پي تهديد انگاري آنند را در ساليان متعدد در برآوردهاي خود درج مي نمايند. تكرار اين تهديد يا تهديدانگاري در درك متحدين آن كشور از تهديد مطروحه اثرگذار بوده و به تدريج متحدين به جرگه آن كشور در اعمال فشار بر كشور موضوع فيه مي‌‏پيوندند. موضوع تهديدانگاري از فعاليت‏‌هاي سايبري ج.ا.ايران در گزارش‏‌هاي منتشره از سوي دولت ايالات متحده آمريكا و متعاقب آن تكرار اين تهديد در گزارش‏هاي منتشره از سوي كشورهاي اروپايي شاهدي بر اين مدعاست. از اين فرايند به يكسان سازي ادراك تعبير مي‌‏گردد.

5. يكي ديگر از اهداف اعلان رسمي برآورد امنيت ملي از ناحيه كشورها، انحراف اذهان از تهديد واقعي و معرفي خود به عنوان تامين كننده امنيت و برطرف كننده تهديد مي باشد. نگاهي به گزارش ارزيابي روندهاي تهديدات جهاني آمريكا نشان مي‏دهد اين كشور، اقدامات منطقه‌اي، قدرت نظامي، حملات عليه منافع آمريكا، برنامه هسته‌اي، توان سايبري، مداخله و قدرت نفوذ را از عناصر تهديد ايران نسبت به امنيت ملي آمريكا برشمرده‌‏است. اين درحالي است كه سلسله اقدامات آمريكا در طي ساليان گذشته در تمامي حوزه‌‏هاي پيش گفته به شكل‏‌گيري شرايط غامض، پيچيده و ناامن‌كننده انجاميده‏است. يا اداره حفاظت از قانون اساسي آلمان در گزارش سالانه خود 80 مرتبه از عبارت ج.ا. ايران استفاده و ايران را به عنوان تهديد كننده نظام سياسي-حقوقي آلمان توصيف كرده است. تصريح به مركز اسلامي هامبورگ و مسجد امام علي (ع) در اين گزارش دقيقا نشان از تلاش آلمان در جهت تهديد انگاري از فعاليت‌هاي ايران با عنوان حمايت از گروه‌‏هاي اسلام‌گرا شيعي دارد.

حال ج.ا.ايران كه در منطقه پرچالش غرب آسيا قرار گرفته، منطقه‌‏اي كه به جهت نقش آفريني مخرب بازيگران دولتي و غير دولتي آبستن حوادث متعددي بوده و خواهد بود. اين امر ايجاب مي‏كند ج.ا.ايران كه هم اكنون به دلايل گوناگون و مجاهدت‏‌هاي مخلصانه وافر به سطحي از قدرت موثر و در بعضي شرايط و مواقع به سطحي از قدرت مطلق در پيش برندگي امور منطقه دست يابد، با تبيين درست و رسمي از مواضع خود در قبال تحولات منطقه و حتي برخي روندهاي جهاني اولا از سوء برداشت رقباء و متحدين از مواضع و چرايي كنش‏هاي ايراني ممانعت بعمل آورد (انتقال بلاواسطه رويكردها و رهيافت هاي ايراني) ثانيا با انتشار اين برآورد تحقق برخي از اهداف مطروحه را پي بگيرد. در اين چارچوب خط سوزي، هشدار به رقباء و متخاصمين و ادراك سازي از مهم ترين اهداف بشمار مي‏‌آيد.

علي اي حال پيشنهاد مي‌گردد ج.ا.ايران، انتشار رسمي و عمومي گزارش ارزيابي از تهديدات امنيت ملي با نگاهي به سطوح منطقه‌اي و بين‌الملل را در دستور كار خود قرار دهد.