انتخابات شهرداري‌هاي تركيه: فرصت‌ها و پيامدها
انتخابات شهرداري‌هاي تركيه: فرصت‌ها و پيامدها
چهارشنبه 27 فروردين 1393
انتخابات خبرساز شهرداري‌ها به‌دنبال تحولات اخير در تركيه از روز يكشنبه 30 مارس آغاز شد. در اين انتخابات مجموعاً 52 ميليون و 969 هزار و 831 نفر واجد شرايط بودند كه مسئولان محلي شهرها و روستاهاي مختلف تركيه را به‌مدت پنج سال جهت ادارة امور شهرها و روستاها انتخاب كردند. در اين انتخابات، روستائيان براي انتخاب كدخدا، اعضاي شوراي روستا، و اعضاي مجالس استاني در روستاها؛ شهرنشينان براي انتخاب اعضاي شوراي شهر، شهردار، و اعضاي شوراهاي محلي؛ و مردم كلان‌شهرهايي مانند: آنكارا، بورسا، و استانبول علاوه‌بر انتخاب شهردار، براي تعيين شهرداران ناحيه‌هاي مختلف، اعضاي شوراي كلان‌شهر، اعضاي شوراهاي محلي، امين محله‌ها، و اعضاي شوراي ناحيه‌ها رأي دادند.
در اين انتخابات كه به انتخابات محلي موسوم است، 26 حزب سياسي شركت كردند و رأي‌دهندگان طبق قوانين تركيه آراء خود را به يكي از احزاب يا نامزدهاي مستقل دادند. بنابراين، حزب عدالت و توسعه نزديك به پنجاه درصد آرا را به‌دست آورد و پس از آن، احزاب «جمهوري‌خواه خلق»، «حركت ملي»، و «صلح و دموكراسي» در جايگاه‌هاي بعدي قرار گرفتند.
اردوغان كه بار ديگر فاتح بلامنازع انتخابات شده بود، در مقابل مقر حزب خود اذعان داشت: «مردم تركيه امروز تمام نقشه‌هاي دشمنان را نقش بر آب كردند». نتيجه‌اي كه از اين انتخابات مي‌توان گرفت اين است كه اردوغان زمينه را براي شركت خود در انتخابات رياست‌جمهوري ماه آينده فراهم كرده است.
در‌اين‌راستا، حزب حاكم عدالت و توسعه همچنان كنترل آنكارا، استانبول و بورسا، سه شهر استراتژيك تركيه را به‌دنبال پيروزي در اين انتخابات در دست خواهد داشت. نگارنده بر اين باور است كه انتخابات شهرداري‌ها به اردوغان فرصت بي‌نظيري داد كه بي‌آنكه آسيب چنداني به نخست‌وزير و حزب وي وارد شود، رسوايي‌هاي اخير را پشت‌سر بگذارد و بار ديگر نشان دهد كه در مديريت بحران در ابعاد نظام‌مند داخلي و خارجي تبحر فوق‌العاده‌اي دارد. همچنين، درپي اين انتخابات در ديگر شهرهاي مهم تركيه در ازمير و اسكي‌شهير كانديداهاي حزب جمهوري‌خواه خلق، در مرسين كانديداي حزب حركت ملي و در ديار بكر (منطقه كرد‌نشين تركيه) كانديداي حزب صلح و دموكراسي به مقام شهردار انتخاب شدند.
اين نتايج نشان مي‌دهند كه محبوبيت اردوغان كاهش نيافته است. به‌نظر مي‌رسد همانطور كه نويسنده در مطالب قبلي خود نيز بارها بر استفاده از شكاف‌هاي حاصل از بحران ازسوي حزب عدالت و توسعه تأكيد مي‌كرد، بار ديگر آنها برخلاف تمامي نظر‌سنجي‌ها موفق عمل كردند. اردوغان كه در رسوايي فساد فرو رفته بود و با اتهاماتي ازسوي «گولن» دوست قبلي و دشمن فعلي خود رو‌به‌رو بود، توانست حتي نزديك به ده درصد بيشتر از آراء دورة قبلي انتخابات شهرداري‌ها را به‌دست آورد. بنابراين، انتخابات شهرداري‌ها در تركيه نوعي رفراندوم محبوبيت براي رجب طيب اردوغان بود كه پس از جنجال‌هاي سياسي و مالي توانست بار ديگر خود را تثبيت نمايد. درواقع، اين انتخابات آيندة سياسي حزب عدالت و توسعه را روشن خواهد كرد.
درواقع بايد گفت رقابت اصلي ميان دو حزب مهم عدالت و توسعه و حزب جمهوري‌خواه خلق براي شهرداري استانبول صورت گرفت. حزب جمهوري‌خواه خلق كه مخالف دولت اردوغان است قصد داشت با پيروزي در انتخابات شهرداري‌ها سمت شهرداري شهر استانبول را از قدير توپباش كه عضو حزب عدالت و توسعه است پس بگيرد. در‌اين‌راستا، مصطفي ساري گل، كانديداي مخالف سياست‌هاي اردوغان و شهردار سابق استانبول در سخنراني خود، اعضاي حزب عدالت و توسعه را بي‌كفايت قلمداد كرد.
اما رجب طيب اردوغان كه در پاسخ دادن به منتقدان سابقه‌اي طولاني دارد، در تجمعي در شهر استانبول گفت: «همة آنها خائنند؛ چشم ندارند ببينند تركيه از زمان به‌قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه از كجا به كجا رسيده است. با رأيي كه شما به صندوق‌ها انداختيد، اين خيانتكاران را رسوا كرديد. قدرت ما در پاي صندوق‌هاي رأي است كه از هر انتخاباتي بيشتر و بيشتر مي‌شود. مردم تركيه پاي صندوق‌هاي رأي رفتند و به دشمنان درس فراموش‌نشدني دادند. احزاب و منتقدان ما دشمن ما نيستند، بلكه با ما اختلاف‌نظر دارند؛ اما برخي هستند كه به خون ما تشنه‌اند كه شما با رأي خود به آنها سيلي عثماني زديد». به‌نظر مي‌رسد منظور اردوغان در اينجا گولن است.
گفتني است انتخابات شورا و شهرداري در تركيه هر پنج سال برگزار مي‌شود و كانديداي پيروز پنج سال مي‌تواند در حوزة قانونگذاري و اجرايي شهر فعاليت كند. انتخابات دورة قبل شهرداري‌ها و شورا در تركيه، در مارس 2009 برگزار شد. به‌دنبال اعتراض‌هاي داخلي در تركيه، رجب طيب اردوغان، رئيس حزب عدالت و توسعه طرحي را براي انتخابات زودهنگام شوراها و شهرداري‌ها ارائه داده بود كه درواقع، انتخابات شش ماه زودتر از زمان مقرر يعني در اكتبر 2013 برگزار شود. البته اين كار بيشتر جنبة سياسي داشت كه با مخالفت دو حزب اصلي ديگر تركيه يعني حزب جمهوري‌خواه خلق و حزب حركت ملي مورد قبول واقع نشد؛ اما آنچه انتخابات شهرداري‌ها را اين دوره درمقايسه با ادوار ديگر حساسيت‌بر‌انگيز‌تر ساخته، اتفاقاتي ازقبيل: تظاهرات ميدان تاكسيم، دستگيري برخي از وزراي دولت حاكم عدالت و توسعه و بركناري برخي از آنها ازسوي اردوغان و نيز اقدامات غيرقانوني بانك هالك، شك و شبهه‌هاي اطراف اردوغان، اختلاس و رشوه و برخي اقدامات ديگر بود كه همة نگاه‌ها را به اين انتخابات معطوف كرده بود؛ زيرا نتيجة اين انتخابات ازطرفي ميزان محبوبيت اردوغان را مشخص مي‌كرد و ازطرف‌ديگر، آينده و چشم‌انداز حزب حاكم را تشريح مي‌نمود؛ به‌همين‌علت، برگزاري اين انتخابات براي مردم حساسيت زيادي را ايجاد كرد و مردم اخبار مربوط به آن را با جديت بيشتري پيگيري مي‌كردند. يكي از راه‌هاي پيگيري آنها برنامه‌هاي ارائه‌شده درمورد توسعة اقتصادي و گردشگري شهرهايشان بود كه حزب عدالت و توسعه دراين‌خصوص، منظم‌تر و دقيق‌تر از احزاب ديگر عمل نمود؛ براي مثال، برنامة كانديداهاي اين حزب، از جزئي‌ترين مسائل تا موضوعات كلان را شامل مي‌شد. در برنامه‌هاي آنها مواردي درخصوص بناهاي شهر، زيبا‌سازي خيابان‌ها و بناهاي عمومي همچون: مدارس، ايجاد بناهاي جديد براي كاربري مشخص، احداث راه‌هاي جديد و يا افزايش عرض معابر، جذب گردشگر، افزايش امكانات عمومي خاص، درختكاري، دفع زباله‌ها، ادارة فروشگاه‌ها و آب شرب ديده مي‌شود. حزب عدالت و توسعه اين برنامه‌ها را با توجه به معيارهاي جمعيتي، ترافيكي، گردشگري، تاريخي و غيره اولويت‌بندي كرده بود. درواقع، اين برنامه‌ها با توجه به ويژگي‌هاي شهرها چهارچوب‌بندي شده بودند، به اين صورت كه اولويت شهرهايي مانند: استانبول، آنكارا، بورسا، و آنتاليا متفاوت بود؛ براي مثال، برنامه‌هاي حزب عدالت و توسعه براي شهرداري آنتاليا با برنامه‌هايش براي شهرداري ديار بكر، به‌سبب جمعيت، گردشگري و بافت آن فرق مي‌كرد.
اما سؤال اينجاست كه اين انتخابات چه پيامدها و فرصت‌هايي براي حزب حاكم عدالت و توسعه و به‌طور خاص اردوغان دارد.
حوادث 17 و 25 دسامبر در تركيه كه حزب حاكم از آن به‌عنوان كودتا ياد مي‌كرد و تغييراتي كه به‌دنبال اين حوادث در تركيه رخ داد، باعث شد بار ديگر بحث انتخابات در اين كشور به موضوعي جنجال‌برانگيز تبديل شود. دراينميان، احزاب و اپوزيسيون‌هاي مخالف به‌جاي ارائة برنامه‌اي منسجم و جذب آرا ازطريق طرح‌هاي مشخص بيشتر كوشيدند تا از موقعيتي كه حزب عدالت و توسعه در آن قرار داشت بهره‌برداري كنند.
در كلِ مدت قانوني تبليغات كه تا ساعت 17 روز 29 مارس ادامه داشت و طبق بستة جديد دموكراسي‌سازي تركيه كه تبليغات به زبان‌هاي مختلف را ممكن مي‌كرد، اين كشور با شور انتخاباتي زيادي درگير بود. آنچه تماشاي اين شور را غم‌انگيز مي‌كرد، نحوة سخنراني احزاب مختلف در گردهمايي‌هاي انتخاباتي و خطاب به ملت بود؛ زيرا احزاب مختلف پيش از اينكه برنامه‌ها و طرح‌هاي برنامه‌ريزي‌شده‌شان را ارائه كنند، به‌صورت سازماني به ترور شخصيت هم‌كيشان خود در احزاب ديگر همت گماشته بودند.
ازطرفي، اردوغان اعلام كرد اين پيروزي براي حزب عدالت و توسعه رأي به تركيه‌اي دموكرات‌تر و ثروتمندتر و بزرگتر است. نخست‌وزير با اظهار تأسف راجع به حادثة سخنراني احمد داوود اوغلو و اقدامات تخريبي حزب جمهوري‌خواه خلق انتقاداتي را وارد نمود. ازجمله نكته‌هايي كه در سخنراني وي به چشم مي‌خورد، تأكيد بر تحليل و ارزيابي نتايج انتخابات بود. اردوغان تأكيد كرد كه بايد فهميد چرا حزب عدالت و توسعه با 46، 48 و نه 60 درصد در انتخابات پيروز مي‌شود. نخست‌وزير تركيه به ديگر احزاب نيز توصيه نمود نتايج انتخابات را تحليل كنند. بعد ديگر اين انتخابات كشمكشي بود كه ميان اردوغان و فتح‌الله گولن در جريان بود. اردوغان اين پيروزي را به معناي باخت فتح‌الله گولن و اقدامات وي براي لكه‌دار كردن و به زيركشيدن خود و حزب حاكم عدالت و توسعه مي‌داند. دراينميان، مردم روستاي فتح‌الله گولن به حزب حركت ملي رأي دادند؛ اما دراينميان، نتايج انتخابات در ايرزروم كه محل اصلي آراي گروه جماعت ان‌بي‌سي‌پي وابسته به عبدالله گولن است، با پيروزي نامزد حزب اردوغان پايان يافته است. ازسويي، فتح‌الله گولن نيز تاكنون از اظهارنظر دربارة انتخابات تركيه خودداري كرده است؛ ولي پاسخ وي در توييتر به كساني كه وي را عضو سازمان‌هاي خودفروخته و ويروس تركيه قلمداد كرده بودند، نشانه‌اي از خشم وي بود. اردوغان پيش از انتخابات اعلام كرده بود در‌صورتي‌كه حزب وي پيروز اين انتخابات نشود، از صحنة سياست كنار خواهد كشيد.
بنابراين، نويسنده بر اين نظر است كه اردوغان در انتخابات پيروز شد و موفقيت خود را براي انتخابات پارلماني و رياست‌جمهوري تثبيت كرد. اختلاف درصد آراء مردمي براي حزب عدالت و توسعه با آراء آنها براي حزب جمهوري‌خواه خلق بسيار زياد است كه در كوتاه‌مدت و ميان‌مدت، پر كردن اين فاصله در آرا با تبحري كه حزب عدالت و توسعه و اردوغان در ابعاد سيستمي و فردي دارند كار بسيار سختي است. بدين‌ترتيب، بايد در آينده شاهد باشيم اردوغان برندة انتخابات رياست‌جمهوري شود، و البته نشستن رئيس حزب عدالت و توسعه بر صندلي آتاتورك براي جمهوري‌خواهان دردناك خواهد بود.
التعليقات