علاقه غرب به فرسايشي شدن جنگ روسيه در اوكراين

از سال 2014، اوكراين به يكي از چالش‌هاي مهم در روابط آمريكا و روسيه تبديل شده است. با اين حال، گذشت زمان نه تنها به حل اين بحران كمك نكرده، بلكه همسو با افزايش تنش‌­ها ميان دو كشور و عزم روسيه براي مقابله با پيشروي ناتو، بحران اوكراين و به تبع آن بحران در روابط روسيه و غرب تشديد شده است.

مقامات آمريكايي در هفته­‌ها و روزهاي اخير بر بحراني بودن اوضاع در مرز اوكراين و حتمي بودن حمله نظامي روسيه تأكيد داشتند و مدعي بودند كه بر مبناي اطلاعاتي كه در اختيار دارند حمله روسيه به اوكراين حتمي است. هرچند روسيه اين ادعاها را رد مي‌­كرد، اما سرانجام اين حمله اتفاق افتاد.

در واقع بحران اوكراين زماني به سمت جنگ حركت كرد كه رئيس‌جمهور روسيه از يك سو دو استان لوهانسك و دونتسك در شرق اوكراين را به عنوان دو جمهوري خودمختار به رسميت شناخت و نسبت به اوكراين دعاوي تاريخي مطرح كرد و از سوي ديگر از پارلمان اين كشور مجوز استفاده از نيروي نظامي در خارج از روسيه را كسب كرد. اين اقدامات روسيه خود گوياي اجتناب­‌ناپذيري جنگ بود.

در واكنش به اقدام رئيس جمهور روسيه، كشور آلمان مجوز خط لوله گازي نورد استريم 2 را متوقف كرد، انگلستان تحريم‌­هايي بر اشخاص و يا بانك­هاي روسيه اعمال كرد، رئيس جمهور آمريكا نيز 3 اسفند در يك دستور اجرايي، تحريم­هايي بر بخش مالي – بانكي روسيه اعمال كرد و به نظر مي­‌رسد ديگر كشورهاي متحد آمريكا نيز اقدامات مشابه انجام دهند.

همچنين، جو بايدن هنگام اعلام تحريم‌­هاي جديد عليه روسيه در 3 اسفند، گفت متعهد به دفاع از سانتيمتر به سانتيمتر قلمرو اعضاي ناتو است و در صورت عدم خروج نيروهاي روسيه از اوكراين، نيروهاي بيشتري به كشورهاي اروپاي شرقي عضو ناتو اعزام مي‌كند.

وضعيت ياد شده بدين معني است كه دو طرف بحران در وضعيت دور باطل اقدامات كنشي – واكنشي قرار گرفتند كه نتيجه نهايي آن جنگ و تشديد بحران در شرق اروپا و روابط روسيه با غرب خواهد بود. در اين بين، تاكيد آمريكا بر باز بودن مسير ديپلماسي تاثيري بر فروكش كردن بحران نگذاشته است، زيرا اقدامات عملي دو طرف، وضعيت ديگري را ترسيم مي­‌كند.

اينكه چرا روسيه جنگ عليه اوكراين را آغاز كرده است به نگراني­‌هاي امنيتي اين كشور بر‌مي­گردد. در واقع از سخنان مقامات روسيه اين گونه استنباط مي­شود كه اقدامات نظامي غرب در اروپاي شرقي در ماه‌­هاي اخير روسيه را نگران كرده است؛ چرا كه كشورهاي غربي و به ويژه آمريكا در هفته‌­هاي اخير به اوكراين و كشورهاي شرق اروپا كمك زيادي كرده‌­اند.

در اين باره، لويد آستين، وزير دفاع ايالات متحده، بيان داشته كه ايالات متحده متعهد به كمك به اوكراين براي دفاع از خود، از جمله با ارائه تسليحات بيشتر است. اخيراً، آمريكا بسته 200 ميليون دلاري سلاح به اوكراين انتقال داده است. نكته قابل توجه اين است كه از سال 2014 تا 2021 آمريكا 2.5 ميليارد دلار سلاح به اوكراين صادر كرده است.

اشاره به اين نكته نيز ضروري است كه در ماه نوامبر 2020 نيز حدود 150 عضو از گروه ويژه گارد ملي فلوريدا به عنوان بخشي از گروه آموزشي مشترك چند مليتي-اوكراين به اين كشور اعزام و جايگزين گارد ملي واشنگتن شدند. همچنين آمريكا به متحدان ناتو يعني لتوني، استوني و ليتواني اجازه انتقال سلاح به اوكراين را صادر كرده است. علاوه بر اين، در حوزه نظامي آمريكا علاوه بر انتقال تسليحات، هماهنگي نظامي با متحدان و همچنين استقرار نيروي نظامي در شرق اروپا را دنبال مي­‌كند. واشنگتن اعلام كرده كه به دنبال استقرار نيروي‌­هاي نظامي بيشتر در كشورهاي نزديك به اوكراين (لهستان، روماني و آلمان) است.

از جمله آخرين نمونه­­ي همكاري‌­ها با متحدان، مانور «نپتون استرايك 22» با متحدان ناتويي است كه در آن ناو هواپيمابر يو.اس.اس ترومن آمريكا نيز حضور داشته است.

در واقع، اقدامات و تدابير نظامي آمريكا شامل سه بخش استقرار نيروي نظامي، همراه كردن متحدان براي هماهنگي در حوزه نظامي و انتقال تسليحات مي­‌شود. در بخش استقرار نظامي دولت بايدن در ابتدا اعلام كرد كه 8500 نيرو را در وضعيت آماده باش به منظور اعزام به شرق اروپا قرار داده است.

هدف، به گفته جان كربي، تقويت دفاع شرقي متحدان ناتو است. به گفته وي، اين نيروها به اوكراين كه عضو ناتو نيست، اعزام نمي­شوند. در كنار اين موضوع، اخيرا دولت بايدن بيان كرده كه تقريباً 3000 سرباز آمريكايي را به اوكراين نزديك‌تر مي‌كند. جان كربي در اين ارتباط اظهار داشت اين نيروها براي تقويت مواضع در لهستان، روماني و آلمان اعزام مي­‌شوند. كربي بر تعهد دفاع از ديگر اعضاي ناتو تاكيد كرد، اما گفت كه اين تحركات از طريق ناتو انجام نمي‌­شود. پيش از بحران ايالات متحده حدود 70000 سرباز در اروپا داشته كه تنها حدود 6000 سرباز در اروپاي شرقي مستقر هستند.

علاوه بر اقدامات مستقيم نظامي، آمريكا تلاش مي­كند شركاي اروپايي را نيز متعهد به دفاع در برابر روسيه كند. اظهارات ينس استولتنبرگ، دبيركل ناتو مبني بر اينكه «ناتو به انجام اقدامات لازم براي حفاظت و دفاع از همه متحدان، از جمله با تقويت بخش شرقي ائتلاف ادامه خواهد داد»، را مي­توان در زمره موفقيت­‌هاي آمريكا در اين حوزه دانست. علاوه بر اين، به عنوان بخشي از طراحي مجدد نيروهاي نظامي در اين قاره، دانمارك قصد خود براي اعزام يك ناوچه به درياي بالتيك و چهار فروند جنگنده F-16 به ليتواني اعلام كرده است. هلند نيز طبق گزارش‌­ها دو جنگنده F-35 به بلغارستان فرستاده و فرانسه نيز ادعا كرده كه آماده اعزام نيرو به روماني است.

حال كه روسيه جنگ عليه اوكراين را آغاز كرده است بر اساس دور باطل ياد شده بايد واكنش غرب را انتظار داشت. به نظر مي‌­رسد كشورهاي غربي نه تنها به دنبال تشديد تحريم‌­ها عليه روسيه باشند بلكه روسيه را درگير يك جنگ فرسايشي در اوكراين بكنند كه نتيجه آن تضعيف روسيه باشد. امروزه اوكراين زمين بازي روسيه و غرب است و به نظر مي‌­رسد آمريكا از مداخله نظامي روسيه هراسي نداشته باشد، زيرا با توجه به شرايط اقتصادي روسيه، حمله اين كشور به اوكراين و استمرار آن مي‌­تواند منجر به تضعيف روسيه شود.