آمريكاي لاتين مي‌خواهد جنگ اوكراين پايان يابد!
محكوم كردن حمله روسيه به اوكراين، مخالفت با تحريم‌هاي غرب عليه مسكو و عدم ارسال تسليحات به اوكراين از اصرار آمريكاي لاتين به حفظ بي‌طرفي و تاكيد بر حل‌وفصل اين مناقشه از طريق مذاكرات صلح حكايت دارد.
با كمي شناخت از آمريكاي لاتين، شايد هيچ اصلي مقدس‌تر از حاكميت را نتوان در مردم اين گستره پهناور شناسايي كرد؛ براي جغرافيايي كه از خشكي چسبيده به آمريكاي شمالي تا جنوبي‌ترين سرزمين‌هاي آمريكاي جنوبي را شامل مي‌شود، حتي ديدگاه‌هاي ايدئولوژيك بسيار متفاوت، بر قداست اصل حاكميت در نگاه ساكنان اين سرزمين خدشه‌اي وارد نمي‌كند؛ صحبت از آمريكاي لاتين، صحبت از منطقه‌اي است كه در نخستين سال‌هاي قرن نوزدهم، خود را از سلطه استعمار اسپانيا رها كرد و در بخش اعظمي از قرن حاضر عليه مداخله‌هاي آمريكا جنگيده است.
از واپسين روزهاي فوريه سال گذشته ميلادي (۲۰۲۲) كه سخنراني غيرمنتظره رئيس‌جمهوري روسيه به صورت رسمي از آغاز جنگ اوكراين خبر داد و جهان ميخكوب اين بزرگ‌ترين نمايش بحران بين‌المللي از زمان جنگ جهاني دوم شد، آمريكاي لاتين نيز به تماشاي اين رقابت نشسته است.
آمريكاي لاتين در فاصله بيش از ۱۰ هزار كيلومتري از كانون درگيري‌ها، بمباران‌ها و سنگرها قرار دارد اما از آتش جنگ، در امان نبوده، نيست و نخواهد بود. از پيامدهاي درگيري ميان مسكو و كي‌يف بر جيب آمريكاي لاتيني‌ها، كوچك شدن سفره و وعده‌هاي غذايي بدون نان كه بگذريم، عدم حرف‌شنوي منطقه از فرامين آمريكا و متحدانش، از نامطلوب‌ترين‌هاي اين جنگ براي غربي‌ها بوده است.
پس از مواضع ناهمگون دولت‌هاي آمريكاي لاتين در روزهاي ابتدايي شروع جنگ، له و عليه مسكو، پاسخ برزيل، آرژانتين و كلمبيا به درخواست اخير آلمان، آمريكا و فرانسه براي ارسال تسليحات به اوكراين، روشن بود: از سلاح خبري نيست!
برزيل، آرژانتين، كلمبيا و مكزيك برخي از كشورهايي هستند كه از تحويل سلاح به اوكراين در چارچوب جنگ اين كشور با روسيه امتناع كرده‌اند. شيلي اگر چه تا كنون به صورت مستقيم اظهار نظري در اين مورد نكرده است اما به تعويق انداختن ديدار گابريل بوريك رئيس‌جمهوري اين كشور با ولوديمير زلنسكي رئيس‌جمهوري اوكراين، مي‌تواند نشانه‌اي از تبعيت شيلي از كشورهاي همسايه‌اش باشد.
لولا داسيلوا كه چند ماهي است كه از راه رسيده و سكان رياست جمهوري برزيل را به عهده گرفته است، تا كنون موضع روشني در قبال جنگ اوكراين اتخاذ كرده است. وي به تازگي در ديدار با جو بايدن رئيس‌جمهوري آمريكا همان پيشنهادي را مطرح كرد كه در ديدار با اولاف شولتس صدراعظم آلمان و امانوئل مكرون رئيس‌جمهوري فرانسه عنوان كرد و احتمالا در ديدار با ساير مقام‌هاي جهان تكرار خواهد كرد: پيشنهاد ايجاد گروهي از كشورها براي مذاكره صلح ميان روسيه و اوكراين.
آنچه تا كنون از داسيلوا شنيده‌ايم، حفظ موضعي بي‌طرفانه و به دور از جانبداري از اوكراين يا روسيه است اما مي‌توان پيش‌بيني كرد كه سفر سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه به برزيل در آوريل آينده در تصميم‌گيري نهايي داسيلوا تاثيرگذار باشد.
آمريكاي لاتين همزمان با اينكه مي‌خواهد جنگ اوكراين پايان يابد، غول‌هاي منطقه مانند برزيل، مكزيك و آرژانتين به روابط تجاري خود با مسكو ادامه مي‌دهند. آمريكاي لاتين اگر چه از مهم‌ترين قطعنامه‌هايي كه در مجمع عمومي سازمان ملل عليه جنگ به راي گذاشته است، حمايت كرده‌اند اما پشت اتحاديه اروپا و واشنگتن در وضع تحريم‌هاي اقتصادي عليه روسيه را خالي كرده‌اند.
نكته حائز اهميت اينكه اگر چه همه كشورهاي آمريكاي لاتين در مورد مناقشه اوكراين موضع يكساني ندارند، اما موضع برزيل در قبال اين جنگ مي‌تواند راهنما و سرمشقي براي ساير كشورهاي منطقه باشد.
موضع بي‌طرفي و اجتناب از جانبداري، مسئله‌اي است كه اصلا به مذاق رهبران غربي خوش نيامده و از هيچ تلاشي براي تغيير اين رويه و فشار بر كشورهاي آمريكاي لاتين دريغ نمي‌كنند. در چنين شرايطي، اتحاد كشورهاي منطقه در دفاع از موضع خود نقش سازنده‌اي دارد. در اين ميان، سازوكار مركوسور (بازار مشترك كشورهاي آمريكاي جنوبي)، مي‌تواند به عنوان بستري براي تنظيم مواضع در مورد مسائل امنيتي بين‌المللي تاثيرگذار باشد. چگونگي عملكرد اين اتحاديه و يا ساير همكاري‌هاي منطقه‌اي اگر چه چندان روشن و مشخص نيست اما دولت برزيل به رياست لولا داسيلوا در شكل‌دهي به رفتار كشورهاي آمريكاي لاتين در قبال جنگ اوكراين با احترام به حاكميت اوكراين بسيار تاثيرگذار خواهد بود.
التعليقات